Vikipediya

Indoneziya — Pokiston munosabatlari

Indoneziya — Pokiston munosabatlari Indoneziya Respublikasi va Pokiston Islom Respublikasi oʻrtasida 1955-yilda oʻrnatilgan diplomatik munosabatlarga tegishli.  Indoneziya dunyodagi eng katta musulmon aholisiga ega, Pokiston esa dunyodagi ikkinchi eng katta musulmon aholiga ega. Pokistondan farqli oʻlaroq, Indoneziya konstitutsiyaviy dunyoviy davlatdir va islomni davlat dini sifatida qabul qilmaydi; ammo, har ikki davlat ham Islom hamkorlik tashkilotiga aʼzo davlatlardir. Ikki davlat ham Rivojlanayotgan 8 likning bir qismidir. Pokistonning Jakartada elchixonasi, Indoneziya esa mos ravishda Islomobod[1] va Karachida elchixona va bosh konsullikka ega. BBC Jahon Xizmatining 2014-yilgi so‘roviga ko‘ra, indoneziyaliklarning 40 foizi Pokiston taʼsiriga ijobiy, 31 foizi esa salbiy fikr bildirgan[2].

Indoneziya — Pokiston munosabatlari

Indoneziya
Pokiston

2015-yilning 8-may kuni Indoneziyaning Pokistondagi elchisining turmush o‘rtog‘i Heri Listyavati Gilgit-Baltiston tog‘li viloyatida Pokiston armiyasining Mi-17 vertolyoti qulashi oqibatida halok bo‘ldi[3]. Heri Listyavatining turmush oʻrtogʻi elchi Burhon Muhammad yaralanganlar orasida boʻlgan va 19-may kuni Singapurdagi shifoxonada olgan jarohatlaridan keyin vafot etgan[4]. Halokatda Norvegiya va Filippinning Pokistondagi elchilari, shuningdek, Malayziya diplomatining turmush o‘rtog‘i va boshqa diplomatlar ham halok bo‘lgan[5].

Mamlakatni taqqoslash

tahrir
Mamlakat   Indoneziya   Pokiston
Hudud 1,904,569 km2 881,913 km2
Aholi 261 115 456 (2016) 242,923,845 (2016)
Aholi zichligi 138/km2 244.4/km2
Poytaxt   Jakarta Islomobod
Eng katta shahar Jakarta — 10 075 310 (30 214 303 metro) Karachi — 14,916,456 (16,051,521)
Hukumat Unitar prezidentlik konstitutsiyaviy respublika Federal islom parlament respublikasi
Til (lar) Indoneziya (rasmiy) Urdu tili
Dinlar 86,7 % islom, 10,72 % nasroniylik, 1,7 % hinduizm, 0,8 % buddizm, 0,03 % konfutsiylik 96,5% islom (rasmiy)

2,1% hinduizm 1,3% xristianlik 0,1% Boshqalar

Etnik guruhlar 42,6 % yava, 15,4 % sundan, 3,4 % malay, 3,3 % madurez, 3 % batak, 2,7 % minangkabau, 2,5 % betavi, 2,4 % bugis va boshqalar. 44,7% panjobliklar

15,4% pushtunlar 14,1% sindlar 8,4% Saraiklar 7,6% muhojirlar 3,6% balujlar 6,3% Boshqalar

YaIM 1,074 trillion dollar (nominal, 2018-yil); 376.493 milliard dollar (nominal, 2022-yil);
Aholi jon boshiga YaIM 4 051 dollar (nominal, 2018-yil); 1,658 AQSh dollari (nominal, 2022-yil);
Inson taraqqiyoti indeksi 0,718 (Yuqori) 0.544 (Past)

Tarixi

tahrir
 
Prezident Sukarno va general-gubernator ser Xavaja Nazimuddin. 1950-yil yanvar.

Indoneziya milliy inqilobi davrida Pokiston asoschisi Muhammad Ali Jinnah Britaniya Hindiston armiyasida xizmat qilayotgan musulmon askarlarni Gollandiya imperiyasining Indoneziyani mustamlaka qilishiga qarshi kurashda indoneziyaliklar bilan bir tomonda boʻlishga undagan. Natijada, Britaniya Hindiston armiyasining 600 ga yaqin musulmon askarlari oʻz taqdirini xavf ostiga qoʻyib, jang qilish uchun Indoneziyaga ketishgan[6]. Bu 600 nafar askardan 500 nafari janglarda halok boʻlgan, tirik qolganlar esa Pokistonga qaytishgan yoki Indoneziyada yashashda davom etishgan. Avgust oyida Jinnah Britaniyadan ruxsat olganidan so‘ng mamlakat hududidga qo‘ngan Niderlandiya samolyotlarini Karachi aeroportida ushlab turishni buyurdi. Bu samolyotlar qurolga toʻla edi. Gollandiya Indoneziya Respublikasiga qarshi adovatni kuchaytirish uchun qurol zaxirasini kuchaytirish uchun Jakartaga yoʻl olgandi. Jinnah Gollandiyaga qarshi partizan urushini qoʻllab-quvvatlash uchun Indoneziyaga yana 100 Pokiston qurolli kuchlari piyoda askarlarini yubordi[7][8]. Pokistonlik musulmon askarlarning yordamini eʼtirof etish sifatida Indoneziya 1995-yil 17-avgustda Indoneziyaning Oltin yubileyini nishonlash chogʻida koʻngilli jangchilarga Mustaqillik urushi mukofotlarini va Muhammad Ali Jinnahga vafotidan keyin Adipuraning eng oliy sharafini topshirdi[9].

1965-yilgi Hind — Pokiston urushi davridagi aloqalar

tahrir

Pokistonning Indoneziya bilan munosabatlari Pokiston Prezidenti Ayub Xon davrida ancha rivojlandi. Ikkinchi Hind-Pokiston urushi paytida Indoneziya Pokistonni qoʻllab-quvvatladi va Hindistonning Andaman va Nikobar orollariga hujum qilib, ikkinchi frontni ochish va Pokistonning Gibraltar operatsiyasidan keyin Hindiston hujum qilishga uringan Kashmir va Pokiston Panjobidagi bosimni yumshatish orqali mojaroga harbiy aralashuvni taklif qildi[10].

Mudofaa sohasida hamkorlik

tahrir

Indoneziya va Pokiston mudofaa sohasida hamkorlik boʻyicha kelishuv memorandumini imzolagan[11], uning asosiy shartlaridan biri Indoneziyaga JF-17 Thunder yengil koʻp maqsadli qiruvchi samolyotini Pokiston va Xitoy oʻrtasida birgalikda ishlab chiqarishda ishtirok etish taklifidir. Ikki davlat, shuningdek, harbiy kadrlar tayyorlashni yoʻlga qoʻygan[12].

2018-yil 4-sentabrdagi press-relizga ko‘ra, tomonlar barcha mavjud forumlar orqali mudofaa sohasidagi ikki tomonlama hamkorlikni mustahkamlash, kengaytirish va diversifikatsiya qilishga kelishib oldilar[13].

Savdo munosabatlari

tahrir

2016-yilda Pokiston va Indoneziya o‘rtasidagi o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 2.3 milliard AQSh dollariga yetdi[6][14]. Pokistonning Indoneziyaga eksporti[15][16] mandarin, dengiz mahsulotlari, toʻqimachilik, paxta iplari, tibbiy asbob-uskunalar, guruch, bugʻdoy va gilamlarni oʻz ichiga oladi, Indoneziya esa Pokistonga palma yogʻini eksport qiladi[14]. Ikki davlat oʻrtasida 2012-yil fevral oyida imzolangan Indoneziya — Pokiston imtiyozli savdo bitimi deb nomlanuvchi doimiy imtiyozli savdo bitimi mavjud[17].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Indonesian embassy in Islamabad“. 2015-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  2. ↑ „2014 BBC World Service poll“.
  3. ↑ „Pakistan helicopter crash kills Norwegian, Philippine ambassadors“. Reuters (2015-yil 9-may).
  4. ↑ „RI ambassador to Pakistan dies in Singapore“. thejakartapost.com. Qaraldi: 2015-yil 21-may.
  5. ↑ Asad Hashim. „Pakistan helicopter carrying foreign diplomats crashes“. Al Jazeera (2015-yil 8-may). Qaraldi: 2015-yil 8-may.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Pakistan aims for better relations with Indonesia beyond politics“. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-noyabr.
  7. ↑ Sarwar. „Quaid backed Indonesian fight for freedom“. www.thenews.com.pk. The News International (2019-yil 3-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 23-may.
  8. ↑ „The Forgotten Contribution Of Pakistan To Indonesian Independence“. WowShack (2018-yil 18-iyun). Qaraldi: 2018-yil 18-iyun.
  9. ↑ „INDONESIAN CONSULATE GENERAL IN KARACHI“. 2011-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  10. ↑ The new international politics of South Asia By Vernon Hewitt The new international politics of South Asia by Vernon Hewitt, Vernon Marston Hewitt, Manchester University Press ND, 1997, p 126
  11. ↑ „Indonesia, Pakistan to Share Defense Expertise“. 2010-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  12. ↑ „Pakistan, Indonesia ink defence pact“. The Nation (Pakistan) (2010-yil 22-iyul). Qaraldi: 2019-yil 27-noyabr.
  13. ↑ „Pakistan, Indonesia to expand defence co-op“ (en-US). The Nation (Pakistan) (2018-yil 5-sentyabr). Qaraldi: 2019-yil 27-noyabr.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Indonesia – Pakistan Trade Agreement to be Signed in 2011“. 2011-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 27-dekabr.
  15. ↑ Textile and seafood: Indonesia pressed to provide concessions
  16. ↑ „Pakistan wants closer trade ties with RI: Envoy“. 2009-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-noyabr.
  17. ↑ „Trade: Pakistan, Indonesia PTA comes into effect“ (en). The Express Tribune (2013-yil 31-avgust). Qaraldi: 2020-yil 12-avgust.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Indoneziya_—_Pokiston_munosabatlari&oldid=3527105" dan olindi