Indoneziya davat madhiyasi

"Buyuk Indoneziya" (indonez tilida. [ɪnˈdonɛsja ˈraja]; „Buyuk Indoneziya“) — Indoneziyaning davlat madhiyasi. Bu 1945-yil 17-avgustda Indoneziya mustaqilligi eʼlon qilinganidan beri davlat madhiyasi boʻlib kelgan. Qoʻshiq 1928-yil 28-oktabrda Bataviyada boʻlib oʻtgan Indoneziya yoshlari kongressida uning bastakori Wage Rudolf Supratman tomonidan taqdim etilgan. Qoʻshiq Indoneziyada butun arxipelag millatchilik harakatining tugʻilishini nishonladi, u bir nechta mustamlakalarga boʻlinish oʻrniga, Gollandiya Sharqiy Hindistonining vorisi sifatida bitta „Indoneziya“ gʻoyasini qoʻllab-quvvatladi. „Buyuk Indoneziya“ ning nota yozuvi va soʻzlarini ochiq nashr etgan birinchi gazeta — Gollandiya hukumatiga boʻysunish harakati — Xitoyning Indoneziyadagi haftalik gazetasi Sin Po edi.

Indoneziya davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i	Wage Rudolf Supratman, 1924
Bastakor	Wage Rudolf Supratman
Qabul qilindi	1945-yil 17-avgust (asl nusxasi) 1950-yil 17-avgust (rasmiy) 1975-yil 7-dekabr (Indoneziya ostidagi Sharqiy Timor tomonidan) va 1999-yil voz kechdi

„Buyuk Indoneziya“ ning birinchi bandi Indoneziya 1945-yil 17-avgustda mustaqilligini eʼlon qilganida milliy madhiya sifatida tanlangan. Gollandiyalik bastakor Jozef Cleber 1950-yilda filarmonik orkestr uchun kuyning aranjirovkasini yaratgan. Bu aranjirovka keng tarqalgan.

„Buyuk Indoneziya“ madhiyasi har dushanba kuni Indoneziyadagi maktablarda bayroq koʻtarish marosimlarida oʻynaladi. Bayroq madhiya tugashi bilan bayroq ustunining tepasiga yetib borishi uchun tantanali va vaqtli harakatda koʻtariladi. Asosiy bayroq koʻtarish marosimi har yili 17-avgustda Mustaqillik kunini nishonlash uchun oʻtkaziladi. Marosimni Indoneziya Prezidenti olib boradi va odatda Merdeka saroyida oʻtkaziladi.

Davlat madhiyasi ijro etilayotganda yoki kuylanayotganda barcha ishtirokchilar tik turishlari, musiqaga yuzlanib turishlari va hurmat qilishlari kerak. Qurolli Kuchlar aʼzolari va harbiy kiyimdagi boshqa shaxslar (masalan, oʻrta maktab oʻquvchilari) harbiy salom berishlari kerak boʻladi.

Tarix

Indoneziya yoshlar kongressi

Jakartada yashaganida Supratman Timbul jurnalidan insho oʻqigan. Insho muallifi Indoneziya musiqa mutaxassislarini Indoneziya milliy madhiyasini yaratishga chaqirdi. Supratman — u ham musiqachi edi — oʻzini boshqcha his qildi va bastalashni boshladi. 1924-yilda qoʻshiq Bandungda boʻlganida tugallandi va „Indoneziya“ deb nomlangan.

1928-yilda Indoneziya boʻylab yoshlar birinchi Indoneziya Yoshlar Kongressini oʻtkazdilar, bu mamlakat mustaqilligi uchun harakat qilish uchun rasmiy uchrashuv. Saʼy-harakatlar haqida eshitgan yosh muxbir Wage Rudolf Supratman voqeani xabar qilish niyatida Kongress tashkilotchilari bilan bogʻlandi, ammo ular Gollandiya mustamlakachilaridan qoʻrqib, ushbu holatni nashr etmaslikni soʻrashdi. Gollandiyaliklar tadbirni taʼqiqlamasligi uchun tashkilotchilar shubhalardan qochishni xohlashdi. Supratman ularga buni vaʼda qildi va tashkilotchilar unga tadbirga bepul kirishga ruxsat berishdi. Supratman uchrashuvlardan ilhomlanib, konferensiya uchun qoʻshiq ijro etishni niyat qilgan. Konferentsiya rahbari Sugondo Djojopuspitodan dalda olgandan soʻng, Supratman qoʻshiqni skripkada ijro etdi va bu qachondir ularning milliy madhiyasiga aylanishiga umid qildi. Supratman ushbu kuyni birinchi marta skripkada Indoneziyani 1928-yil 28-oktabrda Indoneziya yoshlari Ikkinchi Kongressida ijro etgan. U ssenariyni oʻziga yashirdi, chunki u buni eʼlon qilish uchun mos vaqt emasligini his qildi.

Tarqatish

Ikkinchi Yoshlar Kongressidan soʻng Indoneziya madhiyasi matni koʻplab siyosiy va talabalar tashkilotlari tomonidan tarqatildi. Qo‘shiqning chop etilishida matbuot ham muhim rol o‘ynadi. 1928-yil 7-noyabrda Indoneziyaning Soeloeh Raʼjat kundalik gazetasi qoʻshiq soʻzlarini nashr etdi. Shundan so‘ng 10-noyabrda Sin Po Xitoy haftalik nashri chiqdi. 1929-yilda Wage Rudolf Supratman oʻz qoʻshigʻining nomini „Buyuk Indoneziya“ deb oʻzgartirdi va uning ostiga „Indoneziya milliy madhiyasi“ iborasini qoʻshdi, lekin qoʻshiq matni oʻzgarmadi. Supratman qoʻshiqning yangi sarlavhasi bilan nusxalarini risolalar orqali shaxsan chop etdi va tarqatdi. Qoʻlyozmaning barcha ming nusxasi qisqa vaqt ichida uning doʻstlari va oilasiga sotilgan.

Oʻsha yili taniqli indoneziyalik biznesmen va rekord ijrochi Tio Tek Xong Supratman bilan bogʻlandi. Ikkalasi Supratmanning mualliflik huquqini saqlab qolgan holda madhiyaning birinchi yozuvlarini chiqarishga kelishib oldilar. Yangi yozuvlar juda mashhur edi, lekin 1930-yilda Gollandiya mustamlakachilari qoʻshiqni taqiqlab qoʻydi va qolgan barcha sotilmagan plastinalarni musodara qildi.

Uning biznesmen doʻsti Yo Kim Tyan ham „Buyuk Indoneziya“ madhiyasini yozishga qiziqish bildirgan. Supratmanning roziligi bilan Yo Kim Tyan qoʻshiqning nusxasini Indoneziyaga qaytarish niyatida eng yaxshi ovoz sifatini olish uchun chet elda gramofon plastinasida yaratdi. Biroq, Yo Kim Tyan buni amalga oshirishga muvaffaq boʻlgunga qadar, Gollandiya mustamlakachilari qoʻshiqqa taʼqiq qoʻygan edi. Yo Kim Tyan asl nusxani qaytarib bera olmadi, lekin nusxasini uyga olib kela oldi. Yo Kim Tyanning soʻzlariga koʻra, Supratman unga Toko Populair doʻkoni orqali „Buyuk Indoneziya“ madhiyasining yoizb olingan nusxalarini sotish huquqini ham bergan.

Orkestratsiya

Dastlab madhiyaning orkestr versiyasi mavjud emas edi. Shunday qilib, 1950 yilda Indoneziya hukumati Jozef Cleberga „Buyuk Indoneziya“ ning simfonik ijrosini yozish uchun murojaat qildi.

Oʻsha paytda Jozef Cleber Niderlandiya hukumati tomonidan Indoneziya hukumatiga Jakartada oʻz musiqasini rivojlantirishda yordam berish uchun yuborilgan Ivon Baarspul rahbarligidagi Kosmopolit orkestrining 46 kishisi orasida edi. Josef Kleber nafaqat gʻarb qoʻshiqlariga, balki Di Bawah Sinar Bulan Purnama va Rangkaian Melati kabi Indoneziya estrada qoʻshiqlariga ham tajribali aranjirovkachi edi.

Buyuk Indoneziya Jozef Cleber rahbarligida 1951-yil boshida RRI Jakartaning uchta radio orkestrining musiqachilari bilan yangi sotib olingan Phillips magnitafonida yozilgan va lenta Prezident Sukarnoning roziligi uchun ijro etilgan. Sukarno spektaklni juda jirkanch deb topdi va qizil va oq Indoneziya bayrogʻi va Gollandiya madhiyasi Vilgelmusning ogʻir sur’ati kabi narsalarni soʻradi. cleber buni soʻnggi imkonsiz deb hisobladi, garchi u ohangda La Marseillaisening baʼzi xarakterini sezdi va ikkinchi aranjirovkani murosa sifatida maestoso con bravura deb belgiladi. Bu Sukarnoning roziligini oldi, lekin u kulminatsiyani grazioso („Liefelijk“) boʻlimi tomonidan tayyorlashni soʻradi. Ushbu madhiyaning soʻnggi versiyasi 47 yil davomida ishlatilgan.

Aranjirovka jasur va nafis ovozni ifodalovchi tor va karnaylardan iborat tutti (A bandida) bilan boshlanadi va qoʻshiqning oʻrtasida (B bandida) torlar bilan silliq chalinadi va nihoyat (C misrasida) keladi. torli va karnaylardan iborat yana bir tutti, timpani va zanglar bilan birga, xalq hurmatiga sazovor boʻlgan milliy madhiyaga jasur ovoz berdi.

1951-yil rekordi 1997-yilda Avstraliyada Jozef Cleberning Jakartada saqlanayotgan musiqasi asosida raqamli ravishda qayta tiklandi va u Addie MS rahbarligida Viktoriya filarmonik orkestri tomonidan yana yozib olindi.

Egalik

1951-yilda „Buyuk Indoneziya“ madhiyasiga mualliflik huquqi soʻroq ostida qoldi. Prezident Sukarno Supratmanning qonuniy merosxoʻrini qidirishni buyurdi. Qonunga koʻra, Supratman „Buyuk Indoneziya“ madhiyasining bastakori sifatida mualliflik huquqi egasi edi. 1938-yilda Supratman vafotidan soʻng, uning asarlariga boʻlgan huquqlar merosxoʻrlari, tirik qolgan toʻrt opa-singillariga tegishli edi. Biroq, „Buyuk Indoneziya“ madhiyasi 1945-yil 17-avgustda Indoneziyaning davlat madhiyasi sifatida rasman qabul qilinganligi sababli, asar davlat mulkiga aylandi. Bundan tashqari, „Wage Rudolf Supratman“ nomi uning yaratuvchisi sifatida koʻrsatilishi kerak.

Milliy madhiya sifatida „Buyuk Indoneziya“ madhiyasi nusxalari sotiladigan mahsulot sifatida tarqatilishi mumkin emas. Shunday qilib, hukumat qoʻshiqni tarqatish uchun barcha huquqlarni, shu jumladan asl yozuvni Yo Kim Tjandan olish majburiyatini oldi. 1958-yilda hukumat Supratman oilasidan „Buyuk Indoneziya“ madhiyasiga yagona huquqni oldi. Keyingi yili Yo Kim Tjan Indoneziya hukumatiga qoʻshiqning asl yozuvini topshirdi. Taʼlim vazirligi tavsiyasi bilan hukumat Supratmanning opa-singillarini ham 1960-yil 31-mayda 250 000 Indoneziya rupiyasi bilan mukofotladi.

Huquqiy asos

Indoneziya Respublikasi Konstitutsiyasining XV bobi, 36B moddasida nazarda tutilganidek, „Buyuk Indoneziya“ Indoneziyaning davlat madhiyasidir. Bundan tashqari, 1958-yilgi Davlat gazetasining № 1-soniga muvofiq. 44, Buyuk Indoneziyaning faqat birinchi bandi milliy madhiya vazifasini bajaradi.

Matn

„Buyuk Indoneziya“ madhiyasining boshqa tillarga rasmiy tarjimasi yoʻq. 1953-yil 28-oktyabrda, madhiyaning 25 yilligi munosabati bilan Harian Umum har kuni qoʻshiqning ingliz, nemis va golland tillariga tarjimalarini nashr etdi. Axborot vazirligi tomonidan chiqarilgan byulletenda bu tarjimalardan foydalanilgan. Biroq hozirda tarjimalar nashr etilmaydi.

Zamonaviy orfografiya	Van Ophuijsen orfografiyasi	IPA transkripsiyasi	Ingliz tilidan so'zma-so'z tarjima	Ingliz tiliga she'riy tarjima
{{lang|id|italic=no|I Indonesia, tanah airku Tanah tumpah darahku Di sanalah aku berdiri Jadi pandu ibuku Indonesia, kebangsaanku Bangsa dan tanah airku Marilah kita berseru Indonesia bersatu! Hiduplah tanahku, hiduplah negeriku Bangsaku, rakyatku, semuanya Bangunlah jiwanya, bangunlah badannya Untuk Indonesia Raya Indonesia Raya, merdeka! Merdeka! Tanahku, negeriku yang kucinta Indonesia Raya, merdeka! Merdeka! Hiduplah Indonesia Raya! II Indonesia, tanah yang mulia Tanah kita yang kaya Di sanalah aku berdiri Untuk selama-lamanya Indonesia, tanah pusaka Pusaka kita semuanya Marilah kita mendoa "Indonesia bahagia!" Suburlah tanahnya, suburlah jiwanya Bangsanya, rakyatnya, semuanya Sadarlah hatinya, sadarlah budinya Untuk Indonesia Raya III Indonesia, tanah yang suci Tanah kita yang sakti Di sanalah aku berdiri Menjaga ibu sejati Indonesia, tanah berseri Tanah yang aku sayangi Marilah kita berjanji "Indonesia abadi!" Selamatlah rakyatnya, selamatlah putranya Pulaunya, lautnya, semuanya Majulah negerinya, majulah pandunya Untuk Indonesia Raya	{{lang|id|italic=no|I Indonesia, tanah aïrkoe Tanah toempah darahkoe Di sanalah akoe berdiri Djadi pandoe iboekoe Indonesia, kebangsaänkoe Bangsa dan tanah aïrkoe Marilah kita berseroe Indonesia bersatoe! Hidoeplah tanahkoe, hidoeplah negrikoe Bangsakoe, ra'jatkoe, semoeanja Bangoenlah djiwanja, bangoenlah badannja Oentoek Indonesia Raja Indonesia Raja, merdeka! Merdeka! Tanahkoe, negrikoe jang koetjinta Indonesia Raja, merdeka! Merdeka! Hidoeplah Indonesia Raja! II Indonesia, tanah jang moelia Tanah kita jang kaja Di sanalah akoe berdiri Oentoek s'lama-lamanja Indonesia, tanah poesaka P'saka kita semoeanja Marilah kita mendo'a "Indonesia bahagia!" Soeboerlah tanahnja, soeboerlah djiwanja Bangsanja, ra'jatnja, semoeanja Sadarlah hatinja, sadarlah boedinja Oentoek Indonesia Raja III Indonesia, tanah jang soetji Tanah kita jang sakti Di sanalah akoe berdiri 'Ndjaga iboe sēdjati Indonesia, tanah berseri Tanah jang akoe sajangi Marilah kita berdjandji "Indonesia abadi!" Selamatlah ra'jatnja, selamatlah poetranja Poelaunja, laoetnja, semoeanja Madjoelah neg'rinja, madjoelah pandoenja Oentoek Indonesia Raja	1 [ɪn.do.nɛ.sja ta.na(h) a.ir.ku] [ta.na(h) tum.pa(h) da.ra(h).ku] [di sa.na.la(h) a.ku bər.di.ri] [d͡ʒa.di pan.du i.bu.ku] [ɪn.do.nɛ.sja kə.baŋ.sa.(ʔ)an.ku] [baŋ.sa dan ta.na(h) a.ir.ku] [ma.ri.la(h) ki.ta bər.sə.ru] [ɪn.do.nɛ.sja bər.sa.tu] [hi.dup̚.la(h) ta.na(h).ku hi.dup̚.la(h) nə.ɡ(ə)ri.ku] [baŋ.sa.ku ra(k̚).jat̚.ku sə.mu.a.ɲa] [baŋ.un.la(h) d͡ʒi.wa.ɲa baŋ.un.la(h) ba.da.ɲa] [un.tʊk̚ ɪn.do.nɛ.sja ra.ja]   [ɪn.do.nɛ.sja ra.ja mər.dɛ.ka mər.dɛ.ka] [ta.na(h).ku nə.ɡ(ə)ri.ku jaŋ ku.t͡ʃin.ta] [ɪn.do.nɛ.sja ra.ja mər.dɛ.ka mər.dɛ.ka] [hi.dup̚.la(h) ɪn.do.nɛ.sja ra.ja] 2 [ɪn.do.nɛ.sja ta.na(h) jaŋ mu.lja] [ta.na(h) ki.ta jaŋ ka.ja] [di sa.na.la(h) a.ku bər.di.ri] [un.tuk̚ sla.ma la.ma.ɲa] [ɪn.do.nɛ.sja ta.na(h) pu.sa.ka] [p(u.)sa.ka ki.ta sə.mu.a.ɲa] [ma.ri.la(h) ki.ta mən.do.a] [ɪn.do.nɛ.sja ba.ha.gja] [su.bur.la(h) ta.na(h).ɲa su.bur.la(h) d͡ʒi.wa.ɲa] [baŋ.sa.ɲa ra(k̚).jat̚.ɲa sə.mu.a.ɲa] [sa.dar.la(h) ha.ti.ɲa sa.dar.la(h) bu.di.ɲa] [un.tuk̚ ɪn.do.nɛ.sja ra.ja]   3 [ɪn.do.nɛ.sja ta.na(h) jaŋ su.t͡ʃi] [ta.na(h) ki.ta jaŋ sak̚.ti] [di sa.na.la(h) a.ku bər.di.ri] [mən.d͡ʒa.ga i.bu sə.d͡ʒa.ti] [ɪn.do.nɛ.sja ta.na(h) bər.sə.ri] [ta.na(h) jaŋ a.ku sa.jaŋ.i] [ma.ri.la(h) ki.ta bər.d͡ʒan.d͡ʒi] [ɪn.do.nɛ.sja a.ba.di] [sla.mat̚.la(h) ra(k̚).jat̚.ɲa sla.mat̚.lah put̚.ra.ɲa] [pu.lau̯.ɲa la.ut̚.ɲa sə.mu.a.ɲa] [ma.d͡ʒu.la(h) nə.g(ə)ri.ɲa ma.d͡ʒu.la(h) pan.du.ɲa] [un.tuk̚ ɪn.do.nɛ.sja ra.ja]	I Indonesia, my homeland Land where my blood shed Over there, I stand To be my mother's guide Indonesia, my nationality My nation and homeland Let us exclaim Indonesia unites! Long live my land, long live my country My nation, my people, all of them Build its soul, build its body For Indonesia the Great! Indonesia the Great, be free! Be free! My land, my country which I love! Indonesia the Great, be free! Be free! Long live Indonesia the Great! II Indonesia, a noble land Our wealthy land Over there, I stand Forever and ever Indonesia, a heritage land A heritage of ours Let us pray Happiness for Indonesia! Fertile may its soil, flourish may its soul Its nation, its people, all of them Aware may its heart, aware may its mind For Indonesia the Great! III Indonesia, a sacred land Our victorious land Over there, I stand To guard the true mother Indonesia, a radiant land A land which I adore Let us pledge, Indonesia's eternal! Safe may its people, safe may its sons Its islands, its seas, all of them Advance its country, advance its scouts, For Indonesia the Great!	I Indonesia, cherished land! 'Tis for thee we shed our blood, On guard for thee we stand, In thee we put our trust Indonesians, our people! Each other we do uphold, In declaration wholesale: To each other be true! Let her valiant people and her pure lands, Let her mighty peaks and prodigious sands, In body, in spirit, let them all arise, For Indonesia the Great! Indonesia the Great, be free! Be free! These isles of ours beloved dearly! Indonesia the Great, be free! Be free! For Indonesia the Great! II Indonesia, land sublime, Fore'er bountiful and free, Where our roots we shall plant, For millennia to stand Indonesia, land of inher'tance, Entrusted to us all, For one thing we do ask, Strengthened be our esperance! Fertile are her fields, holy her soul From Sabang to Merauke, hear the call! With hearts awakened, with goodwill served, For Indonesia the Great! III Indonesia, land so pure, A land mighty with resolve, To thee we pledge allegiance, Our sole unending love Indonesia, resplendent land, Patriot love in us command, Foremost in our hearts and minds, Indonesia, fore'er to stand! May her people, her land, may her peaks and her sands, From sea to seas, in peace be, May they all then advance, may they all then commence, For Indonesia the Great!

Havolalar

• Official version of the National anthem of Indonesia
• Download National Anthem of Indonesia 2017 Rendition by GBN National Youth Orchestra & Choir, .mp3 or .wav (Wayback Machine saytida 2021-05-18 sanasida arxivlangan)
• Download Partiture / Musical Notation Sheet of INDONESIA RAYA 2017 Rendition, .pdf (Wayback Machine saytida 2021-05-18 sanasida arxivlangan)
• Streaming audio, lyrics and information for and about 'Indonesia Rayaʼ
• Music Video — An Amazing HD Version of Indonesian National Anthem, hosted on YouTube
• Indonesia Raya 1945 — A World War II era reel that shows the full length song, also hosted on YouTube
• Indonesia Raya during the Commemoration of the Anniversary of the Indonesian Armed Forces
• Indonesia Buyers Data