Muazzez İlmiye Çığ
Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʼtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) Maqolaning originali turk tilida — Muazzez İlmiye Çığ. |
Muazzez İlmiye Çiğ (1914-yil 20-iyun) – shumer sivilizatsiyasi bo'yicha shug'ullangan turk arxeologi, yozuvchisi va bir asrdan koʻproq umr koʻrgan olimi. U 2006-yilda oʻzining kitobida arab ayollari kiyadigan roʻmol ilk marta musulmonlar tomonidan foydalanilmagani, aslida besh ming yil avval taqilgani haqidagi soʻzlari bilan musulmon olamida bahs-munozaralarga sabab boʻladi va jahon ommaviy axborot vositalarida 2006-yilda bu mavzu keng yoritilgan edi.
| Muazzez İlmiye Çığ | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Muazzez İlmiye İtil 1914-yil 20-iyun |
| Vafoti | 17-noyabr 2024[1] |
| Fuqaroligi | Turkiya |
| Taʼlimi | Ankara University |
| Kasbi | Arxeolog, yozuvchi |
| Turmush oʻrtogʻi | M. Kemal Çığ |
Yoshligi
tahrirÇığning ota-onasi Qrim tatarlaridan boʻlib, uning otasi-onasi Turkiyaga koʻchib kelishgan, otasi tomon Merzifon shahriga, onasi tomon esa oʻsha paytda Usmonlilar imperiyasining yirik mintaqaviy maʼmuriy markazi, Turkiyaning yirikligi boʻyicha toʻrtinchi oʻrinda turuvchi shimoli-gʻarbiy Bursa shahriga joylashishgan[2].
Taʼlimi
tahrirYana bir shimoli-gʻarbiy shahar Eskishehirda qariyb besh yil bolalarni oʻqitganidan soʻng, Çiğ 1936-yilda Anqara universitetining Hittitologiya fakultetida oʻqishni boshladi. Uning ustozlari orasida Xettlar madaniyati va tarixi davrning eng koʻzga koʻringan ikki nafar olimlari, Gans Gustav Guterbok va Benno Landsberger, Ikkinchi jahon urushi davrida Turkiyada professor boʻlib ishlagan „Germaniyadagi Yahudiylar tarixi“, „Germaniya-Yahudiy qochqinlar Gitler davri“ asarlarini yozgan ustozlari bor edi[3].
1940-yilda ilmiy darajasini olgandan soʻng, mixxat yozuvlari boʻyicha faoliyat olib boradigan Qadimgi Sharq muzeyida doimiy mutaxassis sifatida koʻp yillik faoliyatini boshlagan. Keyingi yillarda uning planshetlarni shifrlash va mixxat yozuvlarini nashr etishdagi saʼy-harakatlari tufayli muzey Oʻrta Sharq tillarini oʻrganish markaziga aylanadi va keyinchalik muzeydagi tadqiqotlarda dunyoning turli burchaklaridan qadimgi tarix tadqiqotchilari ham ishtirok eta boshlaydi[3].
Professional faoliyati
tahrirTurkiyada dunyoviylik va ayol huquqlarining koʻzga koʻringan himoyachisi, Germaniya Arxeologiya instituti va Istanbul Qadimgi tarix universiteti faxriy aʼzosi Çığ Topkapi muzeyi direktori M.Kemal Çığga turmushga chiqqan. Uning gʻayratli va tizimli tekshiruvi tufayli oʻz kasbida shuhrat qozonganini oʻzining kitoblari, ilmiy maqolalari va Belleten va Bilim ve Ütopya kabi jurnal va gazetalarda chop etilgan maqolalarida koʻrishimiz mumkin. Bundan tashqari, 2002-yilda mamlakatning bosh milliy moliya instituti Türkiye İş Bankası tomonidan nashr etilgan, jurnalist Serhat Öztürkning intervyulari asosida tuzilgan maqolada ham uning tarjimai-holi haqida maʼlumotga ega boʻlishimiz mumkin.
Çığ va uning noshiri „turli dinlar orasida nafratga asoslangan tafovut qoʻzgʻatish“da ayblangan[4][5]. Oʻsha dastlabki sud majlisida sudya uning ishini rad etadi va yarim soatdan kam davom etgan sud jarayonidan soʻng kitob nashriyoti oqlanadi.
Asarlaridan parchalar
tahrir1993-yil: Vaqt tuneli orqali Shumerga sayohat (bolalar uchun oʻquv adabiyoti sifatida yozilgan)
1995-yil: Shumerda Qur’on, Injil va Tavrotning kelib chiqishi
1996-yil: Sumerli Ludingirra [Sumerlik Ludingirra, retrospektiv ilmiy fantastika] (Ibrohim paygʻambar)
1997-yil: Ibrohim paygʻambar, Shumer Yozuvlari va Arxeologik Topilmalarga koʻra
1998-yil: Inannaning sevgisi [Inannaning Sevgisi, Shumerdagi Eʼtiqod va Muqaddas Nikoh]
2000-yil: Xettlar va Xattuša [Ishtar tomonidan yozilgan Xettlar va Hattuša] (Yaqin Sharq sivilizatsiyasi merosi)
2002-yil: Yaqin Sharqdagi Sivilizatsiya Merosi,
Asarlar ingliz tilidan koʻplab tarjimalarni oʻz ichiga oladi.
Manbalar
tahrir- ↑ (unspecified title)
- ↑ „Muazzez Çığ stands among the world's best Sumerologists“ (2008-yil 15-noyabr).
- ↑ 3,0 3,1 english/domestic/10362169.asp?scr=1 „Muazzez Çiğ dunyodagi eng yaxshi shumerologlar qatorida turibdi“ (Hurriyet Daily News, 2008 yil 14 noyabr)
- ↑ [http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=5321468. 2006-yil 31-oktyabrda boʻlib oʻtgan sudda Çığning oqlanishi uning yanada mashhur boʻlishiga sabab boʻldi. Sud jarayonida u ayblovlarni rad etib, „Men ilmli ayolman… Men hech qachon hech kimni haqorat qilmaganman“ deb oʻzini oqlaydi
- ↑ „Turkey court clears archaeologist“. (BBC News, 1 November 2006)