Oʻzbegim (qoʻshiq)

Erkin Vohidov sheʼri asosida Sherali Joʻrayev ijro etgan ashula

Oʻzbegim“ — oʻzbekistonlik sanʼatkor Sherali Joʻrayev ijro etgan qoʻshiq. Matni oʻzbek shoiri Erkin Vohidov qalamiga mansub va 1968-yilda yozilgan qasidadan olingan qoʻshiq kuyini Joʻrayevning oʻzi bastalagan. „Oʻzbegim“ Joʻrayev repertuaridagi eng yaxshi tanilgan qoʻshiqlarning biridir.

„Oʻzbegim“
Sherali Joʻrayev qoʻshigʻi
Chiqarilgan sanasi 1968
Format Singl
Janr anʼanaviy musiqa
Davomiyligi 13:32
Matn muallif(lar)i Erkin Vohidov
Bastakor(lar) Sherali Joʻrayev
Klipi
„Oʻzbegim“ YouTubeda

„Oʻzbegim“ qoʻshigʻi World Music Network britan leybli 2005-yil chiqargan „Oʻrta Osiyo musiqasi boʻyicha umumiy qoʻllanma“ (inglizcha: Rough Guide to the Music of Central Asia) albomiga kiritilgan[1].

Tarixi

tahrir

Joʻrayev 1968-yil toʻyda Vohidov qalamiga mansub „Oʻzbegim“ qasidasini eshitib qolgan. Oʻsha yerda sheʼr matnini yozib olgan va kechqurun talabalar yotoqxonasida tuni bilan kuy bastalagan[2]. Ertasi navbatdagi toʻyda qoʻshiqni ilk marotaba jonli tarzda ijro qilgan. Qoʻshiqning yozilishi haqida Joʻrayevning oʻzi bunday yozgan:

Xullas, institutdagi tahsil yaxshi davom etar, men yangidan-yangi qoʻshiqlar ijro etardim. Bir kuni oʻqituvchilarimizdan bittasinikida toʻyda boʻldik. Oʻsha erda shoir Erkin Vohidovning vrach qoʻshnisi ham bor ekan. Shu kishi „Oʻzbegim“ qasidasini oʻqib berdi. Eshitib gʻalati boʻlib ketdim. Oʻzbek xalqi, Oʻzbekiston haqida yaxshi bir qoʻshiq yaratishni oʻylab yurardim. Sheʼrni tinglagach, tinchim buzildi. Shosha-pisha sheʼr matnini salfetkaga yozib oldim. Talabalar shaharchasidagi 8-yotoqxonada qoʻqonlik oʻrtoqlarim turishardi, oʻshalarning xonasida kechasi bilan qasidani yodladim va kuy bastaladim. Ertalab doʻstlarimga aytib berdim. Oʻsha kuni kechqurun Achavotda toʻy boʻldi. Bizni ham taklif qilishdi. U paytlarda ovoz kuchaytirgich asboblar hali shakllanmagan, lekin shunga qaramay koʻplar mikrofonga mahkam yopishib olgandi. Men mikrofonsiz aytardim doim. Shu tufayli baʼzi xonandalar meni koʻrsa siqilardi. Baʼzan rubobini soʻrasam, berishmasdi. Ular odamlar eshitsa-eshitmasa ham aytishaverardi. Tinglovchi diqqat-eʼtiborini qoʻshiqqa qaratmasa kuylagim kelmasdi. Qisqasi, menga navbat berishdi. Endi „Oʻzbegim“ni boshlaganimda dasturxonga ovqat keltira boshlashdi. Parvo qilmay davom etdim. Bir ozdan soʻng hamma jim boʻlib qoldi. „Oʻzbegim“ning ilk bora aytilishini eslasam, ikki qoʻlida tovoqni ushlagancha tek turib qolgan yigit koʻz oldimga keladi[2].

Originali

Tarixingdir ming asrlar
Ichra pinhon, oʻzbegim,
Senga tengdosh Pomiru
Oqsoch Tiyonshon, oʻzbegim.

Soʻylasin Afrosiyobu
Soʻylasin Oʻrxun xati,
Koʻhna tarix shodasida
Bitta marjon, oʻzbegim.

Al Beruniy, Al Xorazmiy,
Al Forob avlodidan,
Asli nasli balki Oʻzluq,
Balki Tarxon, oʻzbegim.

Oʻtdilar shoʻrlik boshingdan
Oʻynatib shamshirlarin
Necha qoon, necha sulton,
Necha ming xon, oʻzbegim.

Togʻlaring tegrangda goʻyo
Boʻgʻma ajdar boʻldi-yu,
Ikki daryo — ikki chashming,
Chashmi giryon, oʻzbegim.

Qaysari Rum nayzasidan
Bagʻrida dogʻ uzra dogʻ,
Chingizu Botu tigʻiga
Koʻksi qalqon, oʻzbegim.

Yogʻdi toʻrt yondin asrlar
Boshingta tiyri kamon,
Umri qurbon, mulki toroj,
Yurti vayron, oʻzbegim.

Davr zulmiga va lekin
Bir umr bosh egmading,
Sen — Muqanna, sarbador — sen,
Erksevar qon, oʻzbegim.

Sen na zardusht, sen na buddiy,
Senga na otash, sanam,
Odamiylik dini birla
Toza imon, oʻzbegim.

Maʼrifatning shuʼlasiga
Talpinib zulmat aro,
Koʻzlaringda okdi tunlar
Kavkabiston, oʻzbegim.

Tuzdi-yu Mirzo Ulugʻbek
Koʻragoniy jadvalin,
Sirli osmon tokiga ilk —
Qoʻydi narvon, oʻzbegim.

Mir Alisher naʼrasiga
Aks-sado berdi jahon,
Sheʼriyat mulkida boʻldi
Shohu sulton, oʻzbegim.

Ilmu sheʼrda shohu sulton,
Lek taqdiriga qul,
Oʻz elida chekdi gʻurbat,
Zoru nolon, oʻzbegim.

Mirzo Bobur — sen, figʻoning
Soldi olam uzra oʻt,
Shoh Mashrab qoni senda
Urdi tugʻyon, oʻzbegim.

Sheʼriyatning gulshanida
Soʻldi mahzun Nodira,
Siym tanni yuvdi koʻz yosh,
Koʻmdi armon, oʻzbegim.

Yigʻladi furqatda Furqat
Ham muqimliqda Muqiym,
Nolishingdan Hindu Afgʻon
Qildi afgʻon, oʻzbegim.

Tarixing bitmakka, xalqim,
Mingta Firdavsiy kerak,
Chunki bir bor chekkan ohing
Mingta doston, oʻzbegim.

Ortda qoldi koʻhna tarix,
Ortda qoldi dard, sitam,
Ketdi vahming, bitdi zahming,
Topdi darmon, oʻzbegim.

Boʻldi osmoning charogʻon
Tole xurshidi bilan,
Boʻldi asriy tiyra shoming
Shuʼla afshon, oʻzbegim.

Men Vatanni bogʻ deb aytsam,
Sensan unda bitta gul,
Men Vatanni koʻz deb aytsam,
Bitta mujgon, oʻzbegim.

Faxr etarman, ona xalqim,
Koʻkragimni togʻ qilib,
Koʻkragida togʻ koʻtargan
Tanti dehqon, oʻzbegim.

Oʻzbegim deb keng jahonga
Ne uchun madh etmayin!
Oʻzligim bilmoqqa davrim
Berdi imkon, oʻzbegim.

Men buyuk yurt oʻgʻlidurman,
Men bashar farzandiman,
Lek avval senga boʻlsam
Sodiq oʻgʻlon, oʻzbegim.

Menga Pushkin bir jahonu
Menga Bayron bir jahon,
Lek Navoiydek bobom bor,
Koʻksi osmon, oʻzbegim.

Qayga bormay boshda doʻppim,
Gʻoz yurarman, gerdayib,
Olam uzra nomi ketgan
Oʻzbekiston, oʻzbegim.

Bu qasidam senga, xalqim,
Oq sutu tuz hurmati,
Erkin oʻgʻlingman, qabul et,
Oʻzbegim, jon oʻzbegim.

Qoʻshiqdagisi

1-band
Tarixingdir ming asrlar
Ichra pinhon, oʻzbegim,
Tarixingdir ming asrlar
Ichra pinhon, oʻzbegim,
Senga tengdosh Pomiru
Oqsoch Tiyonshon, oʻzbegim.
Soʻylasin Afrosiyobu
Soʻylasin Oʻrxun xati,
Koʻhna tarix shodasida
Bitta marjon, oʻzbegim.

2-band
Al Beruniy, Al Xorazmiy,
Al Forob avlodidan,
Asli nasli balki Oʻzluq,
Balki Tarxon, oʻzbegim.
Qaysari Rum nayzasidan
Bagʻrida dogʻ uzra dogʻ,
Chingizu Botu tigʻiga
Koʻksi qalqon, oʻzbegim.
Chingizu Botu tigʻiga
Koʻksi qalqon, oʻzbegim.

3-band
Tuzdi-yu Mirzo Ulugʻbek
Koʻragoniy jadvalin,
Sirli osmon tokiga ilk —
Qoʻydi narvon, oʻzbegim.
Mir Alisher naʼrasiga
Aks-sado berdi jahon,
Sheʼriyat mulkida boʻldi
Shohu sulton, oʻzbegim.
Mirzo Bobur — sen, figʻoning
Soldi olam uzra oʻt,
Shoh Mashrab qoni senda
Urdi tugʻyon, oʻzbegim.
Shoh Mashrab qoni senda
Urdi tugʻyon, oʻzbegim.

4-band
Ortda qoldi koʻhna tarix,
Ortda qoldi dard, sitam,
Ortda qoldi koʻhna tarix,
Ortda qoldi dard, sitam,
Ketdi vahming, bitdi zahming,
Topdi darmon, oʻzbegim.
Ketdi vahming, bitdi zahming,
Topdi darmon, oʻzbegim.

5-band
Qayga bormay boshda doʻppim,
Gʻoz yurarman, gerdayib,
Qayga bormay boshda doʻppim,
Gʻoz yurarman, gerdayib,
Olam uzra nomi ketgan
Oʻzbekiston, oʻzbegim.
Olam uzra nomi ketgan
Oʻzbekiston, oʻzbegim.
Menga Pushkin bir jahonu
Menga Bayron bir jahon,
Lek Navoiydek bobom bor,
Koʻksi osmon, oʻzbegim.
Lek Navoiydek bobom bor,
Koʻksi osmon, oʻzbegim.

6-band
Boʻldi osmoning charogʻon
Tole xurshidi bilan,
Boʻldi asriy tiyra shoming
Shuʼla afshon, oʻzbegim.
Faxr etarman, ona xalqim,
Koʻkragimni togʻ qilib,
Koʻkragida togʻ koʻtargan
Tanti dehqon, oʻzbegim.
Koʻkragida togʻ koʻtargan
Usta dehqon, oʻzbegim.
Oʻzbegim deb keng jahonga
Ne uchun madh etmayin!
Oʻzligim bilmoqqa davrim
Berdi imkon, oʻzbegim.
Men buyuk yurt oʻgʻlidurman,
Men bashar farzandiman,
Lek avval senga boʻlsam
Sodiq oʻgʻlon, oʻzbegim.

7-band
Bu qasidam senga, xalqim,
Oq sutu tuz hurmati,
Erkin oʻgʻlingman, qabul et,
Oʻzbegim, jon oʻzbegim.
Bu qasidam senga, xalqim,
Oq sutu tuz hurmati,
Erkin oʻgʻlingman, qabul et,
Oʻzbegim, jon oʻzbegim.
Erkin oʻgʻlingman, qabul et,
Oʻzbegim, jon oʻzbegim.

Manbalar

tahrir
  1. „Various – The Rough Guide To The Music Of Central Asia“. Discogs. Qaraldi: 24-may 2022-yil.
  2. 2,0 2,1 Joʻrayev, Sherali. Bola dunyoni tebratar, Toshkent, 1988 — 28-bet. 

Havolalar

tahrir
Ushbu maqolani tinglang (3 daqiqa)
noicon
 
Bu audiofayl ushbu maqolaning 26-may, 2022-yil(2022-05-26) sanasidagi versiyasi asosida yaratilgan boʻlib, shu sanadan keyin amalga oshirilgan tahrirlarni aks ettirmaydi.