O‘zbekiston chinniguli[1] ( lotincha: Dianthus uzbekistanicus) — chinniguldoshlar (Caryophyllaceae) oilasiga mansub chinnigullar (Dianthus) turkumiga mansub ikki pallali o‘simlik turi. Ushbu o‘simlik turi 1953-yilda ilk marotaba rus botanigi Igor Aleksandrovich Linchevskiy tomonidan qayd etilgan[2][3].

O‘zbekiston chinniguli
Ilmiy tasniflashUshbu tasnifni tahrirlash
Olam: O‘simliklar
Tip: Gulli
Sinf: Ikki pallali
Oila: Chinniguldoshlar
Urugʻ: Chinnigul
Turlari: O‘zbekiston chinniguli
Xalqaro ilmiy nomi
Dianthus uzbekistanicus (Lincz., 1953)

Tarqalishi

tahrir

Oʻzbekiston endemigi [4], Samarqand va Qashqadaryo viloyatlari hududidagi Pomir-Oloy tizmalaridan topilgan[5].

Tosh-shag‘alli joylarda, tosh va ohaktosh siniqlari va yoriqlari orasida o‘sadi[5].

Botanik tavsifi

tahrir

Bo‘yi 40 sm gacha yetadigan ko‘p yillik o‘t. Poyalari ko‘p, oddiy, ba’zan yuqori qismidan shoxlangan, tuksiz, pastki qismi g‘adirbudir, uzunligi 20–35 sm[5].

Barglari ko‘kimtir-yashil, o‘tkir uchli[5].

Gullari yakka-yakka, asosi qalin tukli, pushti rangli[5].

Mevasi – ko‘sakcha, ko‘p urug‘li[5].

May oyida gullab, mevasi iyunda yetiladi[5].

Muhofaza chorasi

tahrir

Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan[1]. Gullari guldastalar uchun uzib olinadi. Chorva mollari iste’mol qiladi[5] .

Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Botanika bogʻida yetishtiriladi [5] .

Ba’zi bir populyasiyalari Kitob davlat qo‘riqxonasida muhofazaga olingan. Gullari yulinishining oldi olinishi kerak. Shuningdek, urug‘i yetilib, tarqalishi uchun gullagan va mevalagan paytida chorva mollari boqishni man etish tavsiya etiladi.

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 „Гвоздика узбекистанская — Dianthus uzbekistanicus — Описание таксона — Плантариум“. 2017-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
  2. Dianthus uzbekistanicus Lincz. — The Plant List
  3. „Tropicos | Name — Dianthus uzbekistanicus Lincz“. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
  4. „Animals and Plants Unique to Uzbekistan“. 2015-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 „Архивированная копия“. 2015-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.