Qozog‘iston avtomobil raqamlari
Qozogʻistonning avtomobil raqamlari yoki Qozogʻistonning davlat raqamlari – Qozogʻiston Respublikasi hududida yengil va yuk avtomobillari, avtobuslar, mototsikllar, tirkamalar va maxsus texnikani davlat roʻyxatidan oʻtkazishda beriladigan davlat raqamlar.
Qisqacha tarixi
tahrirQozogʻistonda birinchi marta avtomashina raqamlari Sovet Ittifoqi davrida chiqarilgan. Mustaqillikdan soʻng birinchi davlat raqamlari 1993-yilda chiqarila boshladi. Hozirda qoʻllanilayotgan eng soʻnggi raqamlar 2012-yildan beri chiqarilgan raqamlardir.
1993-yil tizimi
tahrirBu tizimdagi raqam koʻrinishining oʻziga xosligi shundaki, u boshqa postsovet davlatlarining roʻyxatga olish raqamlari orasida yagona, hech qanday davlat ramzlari yoʻq edi.
Hudud kodlari lotin harflari bilan belgilangan. Dastlab kodlar 18 viloyat va 1 shaharga (Olmaota) berildi. Keyinchalik, 90-yillarning oxirida poytaxt koʻchirilganda, Ostona shahriga yangi Z kodi berildi[1]. Bundan tashqari, mamlakatimizning maʼmuriy-hududiy tuzilishidagi oʻzgarishlar natijasida, Jezqozgʻon, Koʻkchatov, Semey, Taldiqoʻrgʻon va Toʻrgʻay viloyatlarining tugatilishi munosabati bilan hududiy kodli (K, O, U) avtomobil raqamlari chiqarila boshlandi va bunga mos ravishda ushbu hududlarda raqamlar berish toʻxtatildi.
Turlari
tahrirUshbu koʻrinishdagi raqamlarda quyidagi toifalar uchun raqam turlari ishlatilgan: jismoniy shaxslar, muassasalar, politsiya, treylerlar, maxsus jihozlar, mototsikl raqamlari, norezidentlar, diplomatik raqamlar, yuqori hokimiyat organlari, yuqori mansabdor shaxslar.
Jismoniy shaxslar uchun raqamlar
tahrirUshbu turdagi raqamlar bir yoki ikki qatorli (1-toifa va 2-toifa) shakllarda chiqarildi. Raqam koʻrinishi bayroqsiz. Avval bitta lotin harfi bilan belgilangan hudud kodi, keyin uchta raqam, keyin esa uchta lotin harfi bilan belgilangan qatordan iborat boʻlgan.
Yuridik shaxslar uchun raqamlar
tahrirPolitsiya raqamlari
tahrirTirkama raqamlari
tahrirMototsikl raqamlari
tahrirChet el fuqarolariga berilgan raqamlar
tahrirDiplomatik raqamlar
tahrir2012-yil tizimi
tahrirBir yildan ortiq davom etgan muhokamalardan soʻng, 2012-yil 11-dekabrdan avtomobil egalariga yangi koʻrinishdagi davlat raqamlari berila boshlandi[2]. Ularning oʻziga xos xususiyati xalqaro standartlarga javob beradigan davlat bayrogʻi va davlat kodining mavjudligi, shuningdek, hududlarning raqamli kod bilan belgilanishidir.
Turlari
tahrirJismoniy shaxslar uchun raqamlar
tahrirYuridik shaxslar uchun raqamlar
tahrirPolitsiya raqamlari
tahrirTirkama raqamlari
tahrirMototsikl raqamlari
tahrirChet el fuqarolariga berilgan raqamlar
tahrirDiplomatik raqamlar
tahrir2012-yilda diplomatik raqamlarning yangi turi ishlab chiqildi. Raqamlarning rang sxemasi saqlanib qolgan, raqamning chap tomonida Qozogʻiston davlat bayrogʻi va „KZ“ kodi joylashtirilgan. Bayroqdan keyin kichik harfda harf va uchta raqam va katta bosmada yana uchta raqam, kichik raqamlar mamlakat kodini koʻrsatadi; oʻng chetiga raqamning amal qilish sanasi koʻrsatilgan stiker joylashtiriladi. Davlat raqamining ikki qatorli versiyasida harf va birinchi uchta raqam yuqori qatorda, oxirgi uchta raqam pastki qatorda, stiker bayroq va „KZ“ kodi ostida joylashtiriladi. Bu raqamlar aslida 2015-yilning ikkinchi yarmidan beri chiqarila boshlandi, raqamga stikerlar qoʻyilmaydi.
Shuningdek, avtomobil raqamlarining yangi turlari joriy etildi:
- Faxriy konsullar uchun. Xonaning rang sxemasi qora va sariq (norezidentlarga nisbatan). Format: kodli Qozogʻiston Respublikasi bayrogʻi, HC harflar birikmasi (inglizcha Honorary Consul – faxriy konsul), toʻrtta raqam, stiker. Davlat raqamining ikki qatorli versiyasi bilan harflar yuqori qatorga, raqamlar pastki qatorga joylashtiriladi, stiker bayroq va „KZ“ kodi ostida joylashtiriladi.
- Rasmiy marosimlarda qatnashadigan avtomobillar uchun. Rang sxemasi diplomatik plitalarnikiga oʻxshash, chap tomonda Qozogʻiston bayrogʻi va „KZ“ kodi, soʻngra plastinkaning butun uzunligi boʻylab „PROTOCOL“ soʻzi yozilgan.
Hudud kodlari
tahrirViloyatlar | SSSR davridagi kodeks | 1993-yil tizimi | 2012- yil tizimi |
---|---|---|---|
Ostona | Z | 01 | |
Olmaota | A | 02 | |
Oqmoʻla viloyati | C | 03 | |
Oqtoʻba viloyati | D | 04 | |
Olmaota viloyati | B | 05 | |
Atirau viloyati | E | 06 | |
Gʻarbiy Qozogʻiston viloyati | L | 07 | |
Jambil viloyati | H | 08 | |
Qaragʻanda viloyati | M | 09 | |
Kostanay viloyati | P | 10 | |
Qiziloʻrda viloyati | N | 11 | |
Mangistau viloyati | R | 12 | |
Turkiston viloyati | X | 13 | |
Pavlodar viloyati | S | 14 | |
Shimoliy Qozogʻiston viloyati | T | 15 | |
Sharqiy Qozogʻiston viloyati | F | 16 | |
Jezkazgan viloyati | K (M) | 09 | |
Koʻkchatov viloyati | O (C, T) | 03, 15 | |
Semey viloyati | U (F) | 16 | |
Toʻrgʻay viloyati | W (P, C) | 10 | |
Chimkent | X | 17 |