Saksoniya fanlar akademiyasi

Saksoniya fanlar akademiyasi (Sächsische Akademie der Wissenschaften, qisqartmasi: SAW) jamoat notijorat tashkiloti, Markaziy Germaniyadagi yetakchi tadqiqot markazi, Yevropadagi eng qadimgi ilmiy jamiyatlardan biri, Germaniya Fanlar akademiyalari ittifoqi aʼzosi.

Tarixi

Leypsigdagi bino

Saksoniya Fanlar akademiyasi tarixi 1846-yilning 3-apreliga borib taqaladi. Oʻshanda Leypsig universitetining 30 nafar professori Saksoniya qiroli Fridrix Avgust II ga qirollikda ilmiy jamiyat tashkil etish taklifi bilan murojaat qilgan. Olimlarning iltimosi Saksoniya Madaniyat vazirligi tomonidan faol qoʻllab-quvvatlandi va 1846-yil 23-iyunda Sakson Qirollik Fanlar Jamiyati deb nomlangan yangi tashkilotning Nizomi tasdiqlandi. Akademiyaning shtab-kvartirasi Leypsigda. Tantanali ochilish faqat 1-iyulda — Leypsigda tugʻilgan Gotfrid Vilgelm Leybnitsning (1646-1716) tugʻilgan kunida boʻlib oʻtgan^[1].

Tashkilot oʻzining zamonaviy nomini 73 yillik bayramida 1919-yil 1-iyulda oldi. Ikkinchi jahon urushi yillarida Fanlar akademiyasi oʻz faoliyatini toʻxtatdi. GDR mavjud boʻlgan davrda ilmiy jamiyat GDR Fanlar akademiyasi tarkibida oʻz avtonomiyasini saqlab qoldi. 1989-yilda GDR Fanlar akademiyasi tugatilishi munosabati bilan Saksoniya Fanlar akademiyasi mustaqil jamoat tashkiloti sifatida qaytadan tashkil topdi. 1994-yilda tashkilotning huquqiy holati Saksoniya federal davlatining maxsus qonuni bilan tartibga solingan.

Tuzilishi

Akademiyaning tashkiliy tuzilmasi sinflarga bo‘linish asosida tuzilgan. Dastlab (1846-yilda) ikkita sinf tashkil etilgan: matematika va tabiiy fanlar; tarix-filologiya, 1996-yilda ularga texnika fanlari sinfi qoʻshildi. Har bir sinfni akademik kotib boshqaradi. Sinf tadqiqot boshligʻi boshchiligidagi komissiyalar (masalan, Tarixiy komissiya yoki geologiya komissiyasi) va Ishchi guruhlardan (masalan, Qadimgi Misr lugʻati ishchi guruhi) iborat.

Akademiyaga maʼmuriy rahbarlikni Plenum (toʻliq aʼzolarning umumiy yigʻilishi) va Plenum qarori bilan Prezidiumga saylangan akademiya ilmiy kotiblari va xodimlaridan iborat Prezidium amalga oshiradi. Saksoniya Fanlar akademiyasining rahbari prezident hisoblanadi. Prezident yo‘qligida uning vazifalarini vitse-prezident bajaradi. Prezident bevosita Akademiyaning markaziy boshqaruv organi — Kotibiyatga bo‘ysunadi. Kotibiyatga bosh (akademik) kotib rahbarlik qiladi.

Ayni paytda (01.01.2016-yildan) Saksoniya Fanlar akademiyasining prezidenti professor Xans Vismet (nemischa: Prof. Dr. rer. pol. habil. Hans Wiesmeth '); Vitse-prezident lavozimini Yoaxim Messner (nemischa: Prof. Dr. med. habil. Joachim Mössner ); Ilmiy kotib — Kristian Vinter (nemischa: Dr. Christian Winter ).

Sovrinlar va mukofotlar

Saksoniya Fanlar akademiyasi 4 ta mukofot, 1 ta medal va 1 ta stipendiya dasturi bilan oʻquvchilarini taqdirlaydi^[2].

Prezidentlar

Feliks Marchand — 1910-yildan 1921-yilgacha
Teodor Frings — 1946-yildan 1965-yilgacha
Kurt Shvabe — 1965-yildan 1980-yilgacha
Вернер Банер^[de] — 1980-yil oktyabrdan 1991-yil aprelgacha
Gyunter Xaase — 1991-yil 19-apreldan 1996-yil 15-martgacha
Uwe Fridtjof Haustein — 2005-yil 1-yanvardan 2007-yil 31-dekabrgacha
Пирмин Штекелер-Вайтхофер^[de] — 2008-yil 1-yanvardan 2015-yil 31-dekabrgacha
Ханс Висмет^[de] — 2016-yil 1-yanvardan

Manbalar

↑ „Saxon Academy of Sciences home page“.
↑ „Лейпцигская научная премия на сайте города Лейпцига“ (deadlink). 2009-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 30-noyabr.

[1] „Saxon Academy of Sciences home page“.

[2] „Лейпцигская научная премия на сайте города Лейпцига“ (deadlink). 2009-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 30-noyabr.

[1]

[2]