Vikipediya

Shveysariya Milliy banki

Shveysariya Milliy banki (ShMB, nemischa: Schweizerische Nationalbank ; fransuzcha: Banque nationale suisse; italyancha: Banca nazionale svizzera; romanshcha: Banca naziunala svizra) Shveysariyaning markaziy banki boʻlib, mamlakatning pul-kredit siyosati uchun masʼul va Shveysariya franki banknotlarining yagona emitentidir. Bankning asosiy maqsadi iqtisodiy oʻzgarishlarni hisobga olgan holda narxlar barqarorligini taʼminlashdan iborat[5].

Shveysariya Milliy banki
Schweizerische Nationalbank
Banque nationale suisse
Banca nazionale svizzera
Banca naziunala svizra


Bernning Bundespltz maydonidagi bosh qarorgohi
Bernning Bundespltz maydonidagi bosh qarorgohi
Bosh qarorgohi Bern and Syurix
Tashkil etilgan yili 1906-yil 16-yanvar – 1907-yil 20-iyun[1][2]
Mulkchilik shakli

Aralash shaklda egalik qilinadigan mulk.[3]

Taxminan 78% aksiyalari Shveysariya davlat muassasalariga tegishli, qolgan aksiyalar esa SIX Shveysariya birjasida sotiladi
Rais Tomas Jordan
Markaziy banki Shveysariya
Valyutasi Shveysariya franki
Oltin-valyuta zaxiralari $940 mlrd (2022)[4]
Veb sayti snb.ch

Milliy bank maxsus qoidalarga muvofiq aksiyadorlik jamiyati (Aktiengesellschaft) shaklida tashkil etilgan. Bankning ikkita bosh ofisi mavjud, biri Bernda, ikkinchisi Syurixda joylashgan.

Tarixi

tahrir
 
Shveysariya Milliy bankining aksiyasi, 1907-yil 6-iyunda chiqarilgan

Banknotlar emissiya qiluvchi tijorat banklari sonini qisqartirish zarurati natijasida Milliy bank vujudga keldi, tijorat banklari soni 1826-yildan keyin 53 tani tashkil etardi. 1874-yilgi Federal Konstitutsiyani qayta koʻrib chiqishda unga banknotlarni chiqarishga oid qonunlarni nazorat qilish vazifasi berildi. 1891-yilda Federal Konstitutsiya Konfederatsiyaga banknotlarni chiqarish boʻyicha yagona huquqlarni topshirish uchun yana qayta koʻrib chiqildi.

1905-yilgi poydevor

tahrir

Shveysariya Milliy banki 1905-yil 6-oktabrda qabul qilingan va 1906-yil 16-yanvarda kuchga kirgan "Milliy bank toʻgʻrisidagi qonun" asosida tashkil etilgan. Faoliyatini 1907-yil 20-iyunda boshlangan[6].

Birinchi jahon urushi

tahrir

Birinchi jahon urushi davrida (1914—1917)[7] Shveysariya Federal Kengashi birinchi marta bankka kichik nominaldagi banknotlarni chiqarish boʻyicha koʻrsatma berdi[1].

Ikki jahon urushi oraligʻidagi davr

tahrir

Federal Kengash 1936-yilda Shveysariya frankini devalvatsiya qildi va natijada Milliy bankda kelajakdagi favqulodda vaziyatlarda foydalanish mumkin boʻlgan Währungsausgleichsfonds jamgʻarmasi mablagʻlari paydo boʻldi[8].

Ikkinchi jahon urushi

tahrir

Shveysariya Milliy banki Reyxsbankka 1,2 milliard frank taqdim qildi. Shundan Milliy bankka berilgan oltinning taxminan 780 million frank qiymatidagi qismi Germaniya kuchlari tomonidan talon-taroj qilingan oltin edi. Bundan tashqari, Milliy bank Ittifoq kuchlarining oltiniga 1,2 dan 1,6 milliard frankkacha almashtirdi[9]. 1944-yil 20-aprelda Italiyaning oltin zaxiralaridan oltin Komodan Kyassodagi temir yoʻl vokzaliga yetib keldi[10].

Ikkinchi jahon urushi davrida natsistlar oltinini topshirishda Shveysariya Milliy bankining roli haqida bahslar mavjud. ShMB urushdan oldin kontinental Yevropadagi eng yirik oltin tarqatish markazi edi. 1997-yilda AQSh Davlat departamenti tomonidan oʻtkazilgan tadqiqotga koʻra, bank "Reyxsbankdan olgan oltinning bir qismi bosib olingan mamlakatlardan talon-taroj qilinganini bilishi kerak"[11]. Buni 1998-yilda Shveysariya Berjie komissiyasi tasdiqlagan va komissiya ShMB natsistlardan 440 million AQSH dollari oltin olgan[12], shulardan taxminan 316 million dollarlik qismi talon-taroj qilingan degan xulosaga kelgan [manba kerak]. Natsistlar boshqaruvidan olingan oltinlar Yevropaning markaziy banklaridan hamda fashistlar rejimining hiylasi bilan tashkil etilgan konslagerlarda qatl etilgan yahudiylardan oʻgʻirlangan oltinlar boʻlib, Milliy bankning sobiq arxivchisi Robert Voglerning soʻzlariga koʻra, ShMB na bu faktlarni bilgan, na oʻsha paytda oltinlarning bank tasarrufiga oʻtkazilishi jarayonini jiddiy darajada surishtirilgan[13].

Urushdan keyingi 20-asr

tahrir

1981-yilda bank Orell Füssli kompaniyasi va Landis+Gyr nomli optik tadqiqot guruhi ishtirokida banknot dizayni masalalari boʻyicha tadqiqotda ishtirok etdi[14].

1994-yil davomida bank Konfederatsiya boshqaruvi va nazorati ostida faoliyat yurituvchi aksiyadorlik jamiyati sifatida tavsiflangan. Bankningkantonlarda sakkizta filiali va yigirmata kichik filiali bor edi. Bank boshqaruvi Milliy bankning umumiy ijroiya boshqaruvi tomonidan amalga oshirilib, uning nazorati aksiyadorlar, banklar kengashi, banklar qoʻmitasi, uning mahalliy qoʻmitalari va taftish komissiyasiga yuklatilgan. Boshqaruv kengashining uch nafar aʼzosi birgalikda Shveysariya Milliy bankining pul-kredit siyosati boʻyicha qaror qiladilar. 1993-yil oxiriga kelib bankda 566 nafar xodim ishlar edi[1].

2004-yil: hukumatdan rasmiy mustaqillik

tahrir

2004-yil may oyida Shveysariya Federal Konstitutsiyasining 99-moddasi kuchga kirishi bilan Milliy bank rasmiy mustaqillikka erishdi[15].

2008-yil: UBS qutqaruvi

tahrir

Milliy bank va Shveysariya hukumati 2008-yil oktabr oyida ipoteka inqirozi davrida xususiy bank boʻlmish UBS uchun qutqaruv rejasini ishlab chiqdi[16]. UBSning taxminan 60 milliard dollarlik zaharli aktivlarini olishga rozi boʻlgan ShMB qimmatli qogʻozlarni saqlash uchun SNB StabFund deb nomlangan maxsus maqsadli vositani yaratdi[17][18]. Bir necha yil ichida ShMB UBSning likvid boʻlmagan qimmatli qogʻozlaridan xalos boʻlib, ushbu jarayonda 5 milliard frank foyda qildi[17].

2011-yil: yevro kursining chegarasi

tahrir

2011-yil 6-sentyabrda ShMB bir yevro uchun 1,20 CHF minimal almashinuv kursi belgilanishini eʼlon qildi va bank ehtimoliy retsessiya rivojlanishini toʻxtatish choralarini koʻrish maqsadida "bu minimal kursni qatʼiyat bilan qoʻllashini va chet el valyutasini cheksiz miqdorda sotib olishga tayyorligini"[19][20] bildirdi. Bankning taʼkidlashicha, 1,20 kursi himoyalangan, chunki bank ushbu kursni yetarli darajada nazorat qilish uchun yetarlicha banknotlarni zarb qilish imkoniyatiga ega[21].

2015-yil 15-yanvar kuni Milliy bank yevro-valyuta kelishuvi yevro inqirozi oʻtib ketgani va yevropaliklar moliyaviy siyosatda oʻzgarishlar qilishini e’lon qildi[22].

2021-yildan boshlab egalik

tahrir

2021-yil 31-dekabr holatiga koʻra, ovoz beruvchi aksiyalarning 78,17 foizi ommaviy aksiyadorlarga (kantonlar, hududiy (kantonal) banklar va boshqalarga) tegishli. Qolgan aksiyalar asosan xususiy shaxslar qoʻlida. ShMB aksiyalari 1907-yildan beri SIX Shveysariya birjasida listingga kiritilgan[23]. 2022-yil aprel holatiga koʻra, germaniyalik tadbirkor Teo Zigert (Teo Siegert) bank aksiyalarining 5,05 foiziga egalik qiladi va bu aksiyalar nemis tadbirkorini Vod kantoni (3,401%) va Syurix kantoni (5,2%) orasidagi uchinchi yirik aksiyadorga aylantirdi[24]. Milliy bankning nizomi xususiy investorlarning ovoz berish huquqini 100 ta aksiya bilan cheklaydi.

2022-yilgi zararlar

tahrir

2023-yil 9-yanvarda ShMB 2022 moliyaviy yil natijalariga koʻra 132 milliard frank zarar koʻrganini maʼlum qildi[25]. Koʻplab kantonlar Milliy bankning dividend toʻlashini kutgan edi, ayrim kantonlar oʻz byudjetlarini qayta koʻrib chiqishlari yoki hatto moliyaviy zaxiralarini ishga solishlariga toʻgʻri keldi. Masalan, Turgau kantoni rejalashtirilgan soliqni kamaytirishni kechiktiradigan boʻldi. Xuddi shunday, federal hukumat ShMBdan 666 million frank daromadni budjetga olishni rejalashtirgan edi[26].

2023-yilgi likvidlik yordami

tahrir

2023-yil 16-martda Credit Suisse banki aksiyalarining narxi qariyb 25 foizga arzonlaganidan keyin Shveysariya Milliy bankidan 50 milliard frank kredit olib, kapitalini mustahkamlashga harakat qildi. Credit Suisse aksiyalari narxi pasayishiga sabab, uning eng yirik investori Saudiya Milliy banki tartibga solish cheklovlari tufayli shveysar tijorat bankiga koʻproq moliyaviy yordam bera olmasligini aytgani boʻldi[27][28][29]. Intervensiyaga qaramay, oʻsha haftada bank qochishi sodir boʻldi, bu Milliy bank va Shveysariya hukumatining UBSning Credit Suisse bankini qoʻshib olishini tezlashtirishiga sabab boʻldi[30]. UBS tomonidan Credit Suisse sotib olishni qoʻllab-quvvatlash uchun ShMB 100 milliard frank boʻlgan likvidlik yordamini taklif qildi[31].

Masʼuliyat

tahrir
 
Schweizerische National Bank (Shveysariya Milliy banki), 5 Franken (1914). Portretda Uilyam Tell (Altdorfdagi Richard Kisslingning yodgorligi asosida) uzoqda Ryutli tog‘i tasvirlangan.
K. Bornhauzer (Bosh kassir), Iogann-Daniel Hirter (Shveysariya Milliy banki Kengashi Prezidenti) va Avgust Burkhardt (Boshqaruv aʼzosi) tomonidan imzolangan.

Milliy bank faoliyatining asosiy tamoyillari pul-kredit siyosati masalalariga bagʻishlangan Federal Konstitutsiyaning 99-moddasida keltirilgan[32]. Milliy bank haqida toʻgʻridan-toʻgʻri eslatib oʻtilgan tamoyillarga taalluqli uchta omil mavjud boʻlib, ulardan toʻrttasi moddada koʻrsatilgan. Shuning uchun ShMB konstitutsiyaviy nizomga koʻra Shveysariyaning iqtisodiy manfaatlariga muvofiq harakat qilishga majburdir[33]. Shunga koʻra, Milliy bankning asosiy vazifasi:

Shveysariya iqtisodiyoti va Shveysariya xalqi manfaati uchun ishonchli pul-kredit siyosatini olib borish[34].

Milliy bank oʻz saytida xodimlari tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar roʻyxatini eʼlon qilib boradi. 2004-yildan (2 ta maqola) boshlangan bu ish 2005-yil (2), 2006-yil (11), 2007-yil (17), 2008-yil (19), 2009-yil (16), 2010-yil (19), 2011-yil (14), 2012-yil (16), 2013-yil (11), 2014-yillarda (13) ham davom etgan. 2015-yil 1-avgust holatida toʻqqizta maqola sakkizta iqtisodiy roʻyxat koʻrsatilgan[35]. 2005-yildan boshlab sanab oʻtilgan bank vazifalari bilan bogʻliq boʻlgan tadqiqotlar[36], 2012-yildan hozirgi kungacha qoʻshimcha ravishda roʻyxatga olingan tadqiqotning ikki yilda bir marta nashr etiladigan yangilanishigacha mavjud[37].

Naqd pul yetkazib berishi va taqsimlashi

tahrir

Milliy bankka banknotlarni emissiya qilishda monopol huquqqa ega. U iqtisodiyotni banknotlar bilan taʼminlaydi. Shuningdek, Konfederatsiya tomonidan tanga tarqatish vazifasi yuklangan.

Naqd pulsiz toʻlov operatsiyalari

tahrir

Naqd pulsiz hisob-kitob operatsiyalari sohasida Milliy bank banklar oʻrtasida toʻlovlar boʻyicha xizmatlar koʻrsatadi. Banklararo toʻlovlarShveytariya Banklararo kliring tizimi orqali (SIC) ShMBda saqlanadigan depozit hisobvaraqlari orqali amalga oshiriladi.

Valyuta zaxiralarini investitsiya qilishi

tahrir

Milliy bank valyuta zaxiralarini boshqaradi. Zaxiralar Shveysariya frankiga boʻlgan ishonchni uygʻotadi, inqirozlarning oldini olish va yengishda yordam beradi va valyuta bozoridagi intervensiyalar uchun ishlatilishi mumkin.

Moliyaviy tizim barqarorligi

tahrir

Milliy bank pul-kredit siyosatida hakamlik qilish orqali moliya tizimining barqarorligiga hissa qoʻshadi. Ushbu vazifa doirasida moliya tizimi uchun risk manbalarini tahlil qiladi, tizimli ahamiyatga ega boʻlgan toʻlov va qimmatli qogʻozlar boʻyicha hisob-kitob tizimlarini nazorat qiladi va moliya sektori uchun operatsion muhitni ragʻbatlantirishga yordam beradi.

Xalqaro valyuta hamkorligi

tahrir

Federal hukumat organlari bilan birgalikda Milliy bank xalqaro valyuta hamkorligida ishtirok etadi va texnik koʻmak beradi.

Konfederatsiya bankiri

tahrir

ShMB Shveysariya Konfederatsiyasi bankiri vazifasini bajaradi. Bank Konfederatsiya nomidan toʻlovlarni amalga oshiradi, pul bozoridagi qarz reestriga qarz qogʻozlari va obligatsiyalar chiqaradi, qimmatli qogʻozlarning saqlanishini, pul bozori va valyuta operatsiyalarini amalga oshiradi.

Statistika

tahrir

Milliy bank banklar va moliya bozorlari, toʻlov balansi, xalqaro investitsiya pozitsiyasi va Shveysariya moliyaviy hisoblari boʻyicha statistik maʼlumotlarni tuzadi.

Siyosati

tahrir

Investitsiyalar

tahrir
 
Berndagi iqlim namoyishida Shveysariya Milliy bankidan qazib olinadigan yoqilgʻidan voz kechishni soʻrab oʻtkazilayotgan namoyish (2019).

Shveysariya Milliy banki oʻz aktivlarini, xususan, fond bozoriga ham investitsiya qiladi. 2018-yilda uning aksiyalari portfeli 153 milliard Shveysariya frankini tashkil etdi[38].

Uning koʻrsatmalariga koʻra, u "xalqaro miqyosda taqiqlangan qurollarni ishlab chiqaradigan, asosiy inson huquqlarini jiddiy buzadigan yoki muntazam ravishda jiddiy atrof-muhitga zarar yetkazadigan kompaniyalar aksiyalaridan saqlanadi"[39].

2016-yildan beri atrof-muhit assotsiatsiyasi va akademiklar ushbu investitsiyalar Iqlim boʻyicha Parij kelishuvini (2-modda) hisobga olinmaganligi va 2017-yilda kamida 50 million tonna karbonat angidrid chiqindilari uchun javobgar ekanligini tanqid qiladi[38][40][41].

Pul-kredit siyosati

tahrir
 
Shveysariya obligatsiyalari



2023 yilda teskari rentabellik egri chizigʻi

Shveysariya Milliy banki butun mamlakat manfaatlariga xizmat qiluvchi pul-kredit siyosatini amalga oshiradi. Bank iqtisodiy oʻzgarishlarni hisobga olgan holda narxlar barqarorligini ta’minlashi kerak. Pul-kredit siyosati ishlab chiqarish va narxlarga sezilarli vaqt oraligʻida ta’sir qiladi. Binobarin, u joriy inflyatsiya emas, balki inflyatsiya prognozlariga asoslanadi.

Milliy bankning pul-kredit siyosati strategiyasi uchta elementdan iborat: narxlar barqarorligi ta’rifi (regulyator narxlar barqarorligini milliy iste’mol narxlari indeksining yiliga 2 foizdan kam oʻsishi bilan tenglashtiradi), inflyatsiyaning oʻrta muddatli shartli prognozi va operatsion darajada, Shveysariya frankidagi uch oylik investitsiyalar uchun Libor stavkasini oʻzida aks ettirgan bazaviy foiz stavkasining maqsadli diapazon.

Boshqaruvi

tahrir

Aksiyadorlarning umumiy yigʻilishi

tahrir

Aksiyadorlarning umumiy yigʻilishi yiliga bir marta, odatda aprel oyida oʻtkaziladi. ShMBning ommaviy vakolatiga koʻra, aksiyadorlar yigʻilishining vakolatlari xususiy huquq boʻyicha aksiyadorlik jamiyatlaridagidek keng emas.

Bank kengashi

tahrir

Bank kengashi Shveysariya Milliy bankining ish yuritishini kuzatib boradi va nazorat qiladi. Kengash 11 nafar a’zodan iborat: olti a’zo, xususan, Prezident va Vitse-Prezident Federal Kengash tomonidan, besh nafari esa Aksiyadorlar yigʻilishi tomonidan tayinlanadi. Bank kengashi tarkibida toʻrtta qoʻmita faoliyat olib boradi: Taftish qoʻmitasi, Risk qoʻmitasi, Ragʻbatlantirish qoʻmitasi va Tayinlash qoʻmitasi.

Bank kengashi a’zolari roʻyxati ShMB veb-saytida e’lon qilinadi[42].

Boshqaruvi

tahrir

Shveysariya Milliy bankining boshqaruv va ijro etuvchi organi Boshqaruv sanalanadi. Boshqaruv, xususan, pul-kredit siyosati, aktivlarni boshqarish strategiyasi, moliya tizimi barqarorligiga hissa qoʻshish va xalqaro valyuta hamkorligi uchun javobgardir. Boshqaruv uchta a’zodan iborat:

Boshqaruv kengashi raislari

tahrir

Oltin zaxiralari

tahrir

ShMB Shveysariyaning rasmiy oltin zaxiralarini boshqaradi, 2008-yil holatiga koʻra 1145 tonnani tashkil etadi va 30,5 milliard CHFga baholanadi. Oltinlar Berndagi Federal parlament binosining shimolidagi Federal maydon (Bundesplatz) ostidagi ulkan omborlarda saqlanadi, deb ishoniladi, ammo ShMB oltin zaxiralarining joylashuvini sir deb hisoblaydi[45]. Oltinlar saqlanadigan joyni 2008-yili Bernning Der Bund gazetasi tomonidan mustaqil tasdiqlagan. Gazeta 2001-yil Berndagi ShMB binosida Keystone axborot agentligi fotografiga tomonidan ruxsat etilgan oltin quymalar rasmini chop etgan[46]. Der Bund shuningdek, shahar tadqiqot idorasining nafaqadagi xodimiga iqtibos keltirgan holda, oltin omborlar Federal maydonning qariyb yarmini egallashi va Aar daryosi sathigacha oʻnlab metr chuqurlikka ega ekanligini aytdi[45]. ShMB oltin zaxiralari Shveysariya (70% - asosan Berndagi Bundesplatz va Bazeldagi Xalqaro hisob-kitoblar bankida) va xorijdagi (ya’ni Angliya banki va Kanada banki) turli xavfsiz joylarda saqlanadi[47].

1990-yillarning oxiridan 2005-yilgacha Milliy bank natsistlarning oltin ishi[8] ortidan oltin zaxiralarining yarmini oʻz tasarrufidan (qobiliyatsiz ravishda, oltin narxi tarixiy past darajada boʻlganida)[48] chiqardi.

Yana qarang

tahrir
  • Shveysariyada bank ishi
  • Shveysariya iqtisodiyoti
  • SARON (Shveysariyaning oʻrtacha overnayt kursi)
  • Shveysariya moliya bozorini nazorat qilish organi (FINMA)
  • Shveysariya oltin zaxiralari boʻyicha referendum, 2014-yil
  • Shveysariya suveren pul referendumi, 2018-yil

Eslatmalar va manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Handbook on the History of European Banks, Elgar Original Reference Series Pohl: . Edward Elgar Publishing, 1994 — 1032, 1034–1035-bet. ISBN 978-1-78195-421-8. Qaraldi: 31-iyul 2015-yil. 
  2. ↑ Berend, Ivan Tibor. An Economic History of Nineteenth-Century Europe: Diversity and Industrialization. Cambridge University Press, 2013 — 162-bet. ISBN 978-1-107-03070-1. Qaraldi: 31-iyul 2015-yil. „... the Swiss National Bank (founded in 1906) ...“ 
  3. ↑ „Breakdown of share ownership“. Swiss National Bank.
  4. ↑ Revill, John „Swiss National Bank's forex reserves shrink during Q3“. Reuters (22-dekabr 2022-yil).
  5. ↑ „Goals and responsibilities of the SNB (overview)“. 2023-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-may 2021-yil.
  6. ↑ „The National Bank as a joint-stock company“. Swiss National Bank. Qaraldi: 7-yanvar 2020-yil.
  7. ↑ Taylor, Alan John Percivale. The Origins of the Second World War, 1st, 1961. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Bernholz, Peter „Fuzzy and Opaque Public Property Rights Illustrated by Episodes in the History of the Swiss National Bank“, . Institutions in Perspective: Festschrift in Honor of Rudolf Richter on the Occasion of His 80th Birthday Bindseil: . Mohr Siebeck, 2006 — 219–234-bet. ISBN 978-3-16-149061-3. 
  9. ↑ Marguerat, Philippe „German Gold – Allied Gold, 1940-1945“, . Switzerland and the Second World War Kreis: . Routledge, 11-yanvar 2013-yil. ISBN 978-1-136-75670-2. 
  10. ↑ Toniolo, Gianni. Central Bank Cooperation at the Bank for International Settlements, 1930–1973, Studies in Macroeconomic History. Cambridge University Press, 16-may 2005-yil — 252-bet. ISBN 0-521-84551-3. 
  11. ↑ Eizenstat. „Eizenstat Special Briefing on Nazi Gold“. United States Department of State (2-iyun 1998-yil). Qaraldi: 5-iyul 2006-yil.
  12. ↑ „Switzerland and Gold Transactions in the Second World War“. Bergier Commission (1998-yil may). — „All in all, the Reichsbank shipped gold valued at 1,922 million francs, or 444 million dollars to Switzerland during the war.“. Qaraldi: 5-iyul 2006-yil.
  13. ↑ Rickman, Gregg J.. Conquest and Redemption: A History of Jewish Assets from the Holocaust. Transaction Publishers, 31-dekabr 2011-yil — 37-bet. ISBN 978-1-4128-0899-6. Qaraldi: 1-avgust 2015-yil. 
  14. ↑ de Leeuw, Karl Maria Michael. The History of Information Security: A Comprehensive Handbook. Elsevier, 2007 — 232-bet. ISBN 978-0-08-055058-9. 
  15. ↑ „Formal independence of Central Bank“. International Currency Review. 30-jild. Currency Journals Limited. 2004. 96-bet. „Following legislation agreed last year, the Swiss National Bank has achieved formal independence ... The National Bank law, which entered into force on 1st May 2004 ...“
  16. ↑ Gow, David. „Switzerland unveils bank bail-out plan“. The Guardian (16-oktabr 2018-yil).
  17. ↑ 17,0 17,1 Mombelli, Armando. „The day UBS, the biggest Swiss bank, was saved“. Swissinfo (16-oktabr 2018-yil).
  18. ↑ Reid, Katie; Egenter, Sven. „SNB buys first tranche of assets from UBS“. Reuters (18-dekabr 2018-yil).
  19. ↑ R. A.. „No francs“. The Economist (6-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 1-avgust 2016-yil.
  20. ↑ „Chronicle of monetary events 1848–2019“. www.snb.ch. Swiss National Bank. Qaraldi: 7-yanvar 2020-yil.[sayt ishlamaydi]
  21. ↑ Thomasson. „Swiss draw line in the sand to cap runaway franc“. Reuters (6-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 1-avgust 2015-yil.
  22. ↑ C. W.. „Why the Swiss unpegged the franc“. The Economist (18-yanvar 2015-yil). Qaraldi: 18-noyabr 2015-yil.
  23. ↑ „Breakdown of share ownership“. Swiss National Bank. Qaraldi: 4-iyul 2022-yil.
  24. ↑ „Significant Shareholders“. Six Exchange Regulation. Qaraldi: 29-aprel 2022-yil.
  25. ↑ Revill, John. „Swiss National Bank posts record $143 billion loss in 2022“. Reuters (9-yanvar 2023-yil).
  26. ↑ Arber, Justin. „Schweizerische Nationalbank erleidet Verlust von 132,5 Milliarden“ (olmoncha). 20 Minuten (6-mart 2023-yil). Qaraldi: 14-mart 2023-yil.
  27. ↑ Makortoff, Kalyeena; Wearden, Graeme. „Credit Suisse takes $54bn loan from Swiss central bank after share price plunge“. The Guardian (16-mart 2023-yil). 16-mart 2023-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-mart 2023-yil.
  28. ↑ Wearden, Graeme. „Credit Suisse 'takes decisive action' by borrowing up to £41bn from central bank – business live“. The Guardian (16-mart 2023-yil). 16-mart 2023-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-mart 2023-yil.
  29. ↑ Illien, Noele. „Credit Suisse sheds nearly 25%, key backer says no more money“ (inglizcha). Reuters (15-mart 2023-yil). 15-mart 2023-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-mart 2023-yil.
  30. ↑ „UBS and regulators rush to seal Credit Suisse takeover deal“. Financial Times (18-mart 2023-yil). 18-mart 2023-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-mart 2023-yil.
  31. ↑ Revill, John; Illien, Noele; O'Donnell, John; Hirt, Oliver; Sims, Tom. „UBS to take over Credit Suisse, assume up to 5 billion Swiss francs in losses“. Reuters (19-mart 2023-yil).
  32. ↑ Constitution and laws (as at April 2015). Zürich: Swiss National Bank, 2015. Qaraldi: 31-iyul 2015-yil. 
  33. ↑ „Article 99 – Geld und Waehrung“. Swiss National Bank. Qaraldi: 31-iyul 2015-yil.
  34. ↑ „The Swiss National Bank and that vital commodity: money“. Swiss National Bank (2006). 12-may 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-avgust 2015-yil.
  35. ↑ „Research: Working Papers“. Swiss National Bank. Qaraldi: 1-avgust 2015-yil.
  36. ↑ „Research: Economic Studies“. Swiss National Bank. Qaraldi: 1-avgust 2015-yil.
  37. ↑ „Research: Research Update“. Swiss National Bank. 2016-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-avgust 2015-yil.
  38. ↑ 38,0 38,1 Jourdan, Susana; Mirenowicz, Jacques. „La BNS peut lutter contre le réchauffement climatique“ (fransuzcha). Le temps (24-aprel 2018-yil). Qaraldi: 25-aprel 2018-yil.
  39. ↑ „Investment Policy Guidelines“. Swiss National Bank (27-may 2004-yil). Qaraldi: 25-aprel 2018-yil.
  40. ↑ „The Swiss National Bank's investments in the fossil fuel industry inflicts heavy losses to Switzerland“. Artisans de la transition (24-aprel 2018-yil). Qaraldi: 25-aprel 2018-yil.
  41. ↑ Gmür. „Finanzmärkte im Klimawandel“ (olmoncha). Neue Zürcher Zeitung (23-aprel 2018-yil). Qaraldi: 25-aprel 2018-yil.
  42. ↑ „Swiss National Bank bodies council“.
  43. ↑ 43,0 43,1 „New SNB Governing Board“. Swiss National Bank.
  44. ↑ 44,00 44,01 44,02 44,03 44,04 44,05 44,06 44,07 44,08 44,09 44,10 44,11 44,12 44,13 „Members of the Governing Board from 1907 onwards“. Swiss National Bank.
  45. ↑ 45,0 45,1 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Bund2008
  46. ↑ „Fünfmalklug - Wo ist das Schweizer Gold?“ (22-mart 2013-yil).
  47. ↑ Talos, Christine. „Politique monétaire: L'or de la BNS occupera le Conseil des Etats“ (fransuzcha). 24 heures (6-mart 2014-yil).
  48. ↑ Mombelli. „Swiss love affair with gold could heat up again“ (inglizcha). Swissinfo. Swiss Broadcasting Corporation (7-noyabr 2014-yil).

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Shveysariya_Milliy_banki&oldid=5260015" dan olindi