Uchinchi fitna

Uchinchi fitna (arabcha: الفتنة الثاﻟﺜـة) – Umaviylar xalifaligiga qarshi kechgan bir qator ichki urushlar va qoʻzgʻolonlar. 744-yilda xalifa al-Volid II ga qarshi qoʻzgʻolon bilan boshlanib, 747-yilda Marvon II gʻolib boʻlguniga qadar davom etgan. Urush ichki ziddiyatlarni, ayniqsa, Qays–Yaman urushini kuchaytirib yuborgan, Umaviylar hokimiyatining vaqtinchalikka qulashi Xorijiylar va boshqa Umaviylarga qarshi qoʻzgʻolonlarga yoʻl ochgan. Ularning oxirgisi va eng muvaffaqiyatlisi 747-yilda Xurosonda boshlanib, 750-yilda Umaviylar xalifaligining agʻdarilishi va Abbosiylar xalifaligining barpo etilishi bilan yakunlangan Abbosiylar inqilobi hisoblanadi.

Uchinchi fitna
Ilk musulmon fuqarolar urushlari va Qays–Yaman urushining bir qismi
Sanalar 744–747 Urush yeri Bilod ash-Shom, Iroq, Eron, Xuroson, Arabiston Natija Umaviylar oʻrtasidagi fuqarolar urushida Marvon II va Qays tarafdorlari gʻalaba qozongan. Umaviylar hokimiyati zaiflashib, Abbosiylar inqilobida ag'darib yuborilgan
Qoʻmondonlar
Al-Volid II † Marvon II Abu al-Vard Yazid ibn Umar ibn Hubayra Nasr ibn Sayyor	Yazid III Sulaymon ibn Hishom Yazid ibn Xolid al-Qasriy

Adabiyotlar

• Blankinship, Khalid Yahya. The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads. Albany, New York: State University of New York Press, 1994. ISBN 978-0-7914-1827-7. 
• Foltz, Richard C.. Iran in World History. Oxford University Press, 2016. ISBN 9780199335497. 
• Gardet, Louis (1965). "Fitna". in Lewis, B.. Encyclopaedia of Islam. Volume II: C–G (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. 930–931 b. OCLC 495469475. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=Fitna&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Andoza:A History of Palestine, 634-1099
• Andoza:The First Dynasty of Islam
• Kennedy, Hugh „Egypt as a province in the Islamic caliphate, 641–868“, . The Cambridge History of Egypt, Volume 1: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press, 1998 — 62–85-bet. ISBN 0-521-47137-0. 
• Landau-Tasseron, Ella „Arabia“, . The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010 — 397–447-bet. ISBN 978-0-521-83823-8. 
• Shaban, M. A.. The ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: Cambridge University Press, 1979. ISBN 0-521-29534-3. 
• Sharon, Moshe. Revolt: the social and military aspects of the ʿAbbāsid revolution. Jerusalem: Graph Press Ltd., 1990. ISBN 965-223-388-9. 
• Veccia Vaglieri, Laura (1965). "al-Ḍaḥḥāk b. Qays al-Shaybānī". in Lewis, B.. Encyclopaedia of Islam. Volume II: C–G (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. p. 90. OCLC 495469475. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=al-%E1%B8%8Ca%E1%B8%A5%E1%B8%A5%C4%81k+b.+Qays+al-Shayb%C4%81n%C4%AB&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Zetterstéen, K. V. (1987). "ʿAbd Allāh b. Muʿāwiya". in Houtsma, Martijn Theodoor. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume I: A–Bābā Beg. Leiden: BRILL. 26–27 b. ISBN 90-04-08265-4. https://books.google.com/books?id=GEl6N2tQeawC.