Vikipediya

Ayol yozuvchilar

Ayollarning adabiyotga hissasi eng qadimgi yozma matnlar paydo boʻlgan davrdan boshlangan. Ayollar dastlabki sivilizatsiyalardan beri matnli aloqada birinchi o'rinda turishgan.

Tarix

tahrir

Enheduanna bu birinchi taniqli ayol yozuvchi va shoira. U Inanna ma'budasi va oy xudosi Nanna (Sin)ning oliy ruhoniysi boʻlgan. U 4200 yil oldin Shumerning Ur shahar-davlatida yashagan[1]. Enheduannaning Shumer adabiyotiga qo'shgan hissasi, bir nechta bag'ishlovlar va "Shumer ibodatxonasi madhiyalari" deb nomlanuvchi madhiyalar to'plamini o'z ichiga oladi. Unga qo'shimcha matnlar ham kiritilgan[2]. Bu esa uni jahon tarixidagi birinchi nomli muallifga aylantirgan[3]. U EN unvoniga ega boʻlgan birinchi taniqli ayol edi va, bu katta siyosiy ahamiyatga ega bo'lib, bu unvonni ko'pincha qirollik qizlari olgan[4]. U bunday yuksak vazifaga otasi Akkad qiroli Sargon tomonidan tayinlangan. Uning onasi malika Tashlultum boʻlgan[5][6]. Enheduanna Sargon tomonidan Ur shahrida, o'z qirolligining janubida, hokimiyatni ta'minlashga yordam berish uchun oliy ruhoniy roliga ham tayinlangan[7].

Miloddan avvalgi 7-asr

tahrir

Sapfo ( Aeol yunon Ψαπφώ Psappô ; c. 630 – c. Miloddan avvalgi 570) - Lesbos orolidan boʻlgan arxaik yunon shoiri. Safo o'zining lirik she'riyati bilan mashhur bo'lib, asosan, lira jo'rligida kuylash uchun she'rlar yozgan[8]. Safo sheʼriyatining koʻp qismi yoʻqolib ketgan va hozirgacha saqlanib qolgan sheʼrlar ham faqat parcha-parcha shaklda saqlanib qolgan xolos. Faqat bitta: "Afrodita qasidasi" to'liq holda yetib kelgan.

11-asr

tahrir

“Genji haqidagi ertak” 11-asr boshlarida aslzoda Murasaki Shikibu tomonidan yozilgan boʻlib, baʼzilar uni birinchi roman deb biladilar.

15-asr

tahrir

Kristin de Pizan o'rta asrlarning eng mashhur fransuz yozuvchisi, ritorik va tanqidchisi bo'lib, 1405-yilda "Ayollar shahri kitobi" ni yozgan, unda, mustaqil ayollar erkaklar tuhmatidan xoli yashagan, allegorik shahar hayoti haqida yozilgan. Ammo uning asarlaridan hech biri saqlanib qolmagan. Shunday bo'lsa-da, boshqa gumanistik asarlar italiyalik ayollar uchun ta'limning oshishiga sabab boʻlgan.

Ayol yozuvchi tomonidan yozilgan birinchi ingliz tilidagi kitob Norvichlik Julian muallifligidagi "Ilohiy sevgining vahiylari" kitobi edi. U XIV-XV asrlar oralig'ida yozilgan va 1670-yilda birinchi marta nashr etilgan. Unga qadar asar turli qo'lyozmalarda saqlanib qolgan.

16-asr

Bu davrda shoh Boburning qizi Gulbadan Begim ukasi shoh Humoyunning tarjimai holini "Humoyunnoma"ni yozgan.

18-asr

tahrir

Enn Radcliffe bir nechta fantastik romanlarini, shu jumladan 1794-yilda nashr etilgan "Udolfo sirlari" va 1797-yilda "Italiya" asarlarini yozgan.

19-asr

tahrir
 
Anjelika Kauffman, Adabiyot va san'at, 1782, Kenwood House

19-asrning eng mashhur ayol yozuvchilaridan biri Jeyn Osten edi. U "Sezgi va sezgirlik" (1811), "Andisha va g'urur " (1813), "Mansfild bog'i" (1814) va "Emma" (1816), asarlarini nashr etgandan so'ng yozuvchi sifatida muvaffaqiyat qozongan. U yana ikkita roman ham yozgan: "Northanger Abbey" va "Ishontirish". Ikkala asar ham vafotidan keyin, 1818-yilda, nashr etilgan. U umrining oxirlarida Sanditon deb nomlangan romanni yozishni boshlagan, ammo asar tugagunga qadar yozuvchi vafot etgan.

O'z davrining mashhur yozuvchilari:

A-K

tahrir

L-R

tahrir

S-Z

tahrir

Quyida 19-asrning ayol yozuvchilari ro'yxati keltirilgan:

  • Kate Greenaway-yozuvchi va rassom.Kate Bunce : San'at va hunarmandchilik harakati bilan bog'liq ingliz rassomi va shoiri edi.
  • Elizabet Siddal-ingliz rassomi, shoira va san'at modeli .
  • Delphine Arnould de Cool-Fortin - Limoges chinni bo'yicha fransuz rassomi va yozuvchisi.
  • Dora d'Istria - rassom, shoira va yozuvchi.
  • Milena Mrazovich - jurnalist, yozuvchi va pianino bastakori.
  • Oshiq Peri - shoir va xalq xonandasi.
  • Josipina Turnograjska - yozuvchi, shoira va bastakor.
  • Zoila Ugarte de Landivar - yozuvchi, jurnalist, haykaltarosh, sufragist va feminist.

20-asr

tahrir
 
JK Rouling Shotlandiyadagi Aberdin universitetining faxriy unvonini olgan, 2006-yil 6-iyul

20-asrda ayollar turli janrdagi ko'plab kitoblarni yaratdilar. Badiiy kitoblar orasida "Garri Potter"va "Ruhlar uyi" kabi asarlar mashhurdir. Quyida 20-asrning ayol yozuvchilari roʻyxati keltirilgan:

Ayollarga adabiyot bo'yicha berilgan Nobel mukofoti

tahrir

Quyidagi ayollar adabiyot bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'lishdi:

Yana qarang

tahrir
  • Ilmiy yozish
  • Ayollar yozuvi (adabiy kategoriya)
  • Ayol yozuvchilar ro'yxati
  • Ayol xat yozuvchilar
  • Fandagi ayollar
  • Ayol rassomlar

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary by Jeremy Black and Anthony Green (1992, ISBN 0-292-70794-0), p. 134 (entry "Nanna-Suen").
  2. ↑ Hallo and Van Dijk 1968, p. 3.
  3. ↑ Roberta Binkley „Reading the Ancient Figure of Enheduanna“, . Rhetoric before and beyond the Greeks. SUNY Press, 2004 — 47-bet. ISBN 9780791460993. 
  4. ↑ J Renger 1967: "Untersuchungen zum Priestertum in der altbabylonischen Zeit", Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Vol. 58, p. 118.
  5. ↑ Elisabeth Meier Tetlow. Women, Crime, and Punishment in Ancient Law and Society: The ancient Near East. Continuum International Publishing Group, 2004. ISBN 978-0-8264-1628-5. Qaraldi: 2011-yil 29-iyul. 
  6. ↑ Michael Roaf. Mesopotamia and the ancient Near East. Stonehenge Press, 1992. ISBN 978-0-86706-681-4. Qaraldi: 2011-yil 29-iyul. 
  7. ↑ Franke, p. 831.
  8. ↑ Freeman 2016. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayol_yozuvchilar&oldid=5122528" dan olindi