Boris Gulko
Boris Franzevich Gulko (1947-yil 9-fevralda tugʻilgan) shaxmat boʻyicha sovet — amerikalik grossmeyster. Gulko shaxmat boʻyicha Sovet chempionatida ham, AQSh chempionatida ham gʻalaba qozongan va Garri Kasparovga qarshi oʻyinda ijobiy natija qayd etgan yagona shaxs boʻlgan.
Hayoti va faoliyati
tahrirBoris Gulko 1947-yilda yahudiy oilasida tugʻilgan. Uning otasi Qizil Armiya askari edi va Sharqiy Germaniyada joylashgan. Uning oilasi bir necha yildan keyin Sovet Ittifoqiga qaytib keldi. Gulko 1975-yilda xalqaro usta, 1976-yilda grossmeyster unvonini oldi. U 1977-yilda Iosif Dorfman bilan birga Leningradda shaxmat boʻyicha SSSR chempionatida gʻolib chiqdi. Sovetlar odatda koʻp oʻyinlar bilan Sovet chempioni unvoni uchun rishtalarni buzadilar va 1977-yil bundan mustasno emas edi. Biroq, Gulko va Dorfman oltita oʻyin pley-offdan keyin ham edi, shuning uchun ular Sovet chempioni unvoni va obroʻsini boʻlishdi. Ular uchta sobiq jahon chempioni boʻlgan maydondan yarim ochko oldinda marraga erishdilar. Oradan koʻp oʻtmay Gulko mamlakatni tark etish uchun ariza berdi, biroq ruxsat berilmadi. U va uning rafiqasi Anna Axsharumova, shaxmat boʻyicha ayol grossmeyster, taniqli Sovet Refuseniklariga aylanishdi. Qattiq antikommunist sifatida u bir vaqtlar KGB xodimlari tomonidan hibsga olingan va kaltaklangan[1].
Glasnost davri kelguniga qadar ularga yuqori darajadagi shaxmat musobaqalarida ruxsat berilmadi va nihoyat Gulko 1986-yilda AQShga hijrat qilishiga ruxsat berildi. — Oʻttiz toʻqqiz yoshim shaxmatda eng yuqori yutuqni qoʻlga kiritish uchun oʻynash va mashq qilishni boshlash uchun juda yosh, — deydi Gulko, — oʻsha yetti yil shaxmatchilik faoliyatim uchun jiddiy zarba boʻldi, lekin bundan afsuslanmayman[2].
AQShga koʻchib oʻtganidan keyin u 1994 va 1999-yillarda shaxmat boʻyicha AQSh chempionatida gʻolib chiqdi. U Amerika va Sovet chempioni unvonlarini qoʻlga kiritgan yagona shaxmatchi boʻldi. Gulko, shuningdek, 1978-yildan 2001-yilgacha oʻynagan oʻyinlarda uchta gʻalaba, toʻrtta durang va bitta magʻlubiyat bilan Garri Kasparovga qarshi ajoyib, ijobiy natijaga ega boʻlgan.
Gulko 20 yil oʻtib antisemitizmga uchragan. U 2004-yilda Liviyada boʻlib oʻtgan shaxmat boʻyicha jahon chempionatida ishtirok etish huquqini qoʻlga kiritdi. Liviya tashkiliy qoʻmitasi prezidenti, diktator Qazzofiyning oʻgʻli: „Biz sionist dushmanlarni bu chempionatga taklif qilmaganmiz va taklif qilmaymiz ham“, dedi. Gulko va yana bir qancha yahudiy oʻyinchilar musobaqani tark etishdi va Gulko FIDE prezidenti Kirsan Ilyumjinovga yozgan maktubida[3] shunday dedi: „Men sizdan FIDEning birinchi prezidenti boʻlmaslikni soʻrayman, yahudiylar bundan mustasno. Bizning ajoyib va olijanob oʻyinimiz bunday sharmandalikka loyiq emas“
Gulko 1978-yilgi Shaxmat Olimpiadasida Sovet Ittifoqi va 1988-2004-yillardagi Shaxmat Olimpiadalarida AQSh terma jamoasi uchun oʻynagan[4]. Koʻp yillar Nyu-Jersi shtatidagi Fair Lawn shahrida yashab, Gulkolar 2019-yilda Quddusga koʻchib oʻtishdi[5].
Mashhur oʻyinlari
tahrirGulko Garri Kasparovga qarshi plyus rekordiga ega (+3−1=4). U hatto 1982-yilda Rossiyada Kasparovni qora donalarda magʻlub etgan:
Kasparovga qarshi Gulko, Rossiya, 1982-yil1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.e3 Nf6 4. Bxc4 e6 5. Nf3 c5 6.0-0 a6 7.e4 b5 8. Bd3 Bb7 9. Bg5 cxd4 10. Nxd4 Nbd7 11. Nc3 Ne5 12. Ncxb5 Nxd3 13. Qxd3 axb5 14. Rfd1 Be7 15. Qxb5+ Qd7 16. Qb3 Bxe4 17. Nf5 Bd5 18. Nxg7+ Kf8 19. Qh3 h5 20. Qg3 Kxg7 21. Bxf6+ Kxf6 22. Rd4 Bd6 23. Qc3 Kg6 24.h3 Bc7. Hisob: 0-1
Manbalar
tahrir- ↑ The KGB Plays Chess: The Soviet Secret Police and the Fight for the World Chess Crown. Russell Enterprises, 2010. ISBN 978-1-888690-75-0.
- ↑ „"GM Boris Gulko", The United States Chess Federation“. 2007-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 24-aprel.
- ↑ „GrandMaster Square >>> an Open Letter from Boris Gulko to Kirsan Ilyumzhinov“.
- ↑ „Men's Chess Olympiads: Boris Gulko“. OlimpBase. Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
- ↑ Congregation Shomrei Torah., Accessed June 24, 2020.