Shaxmat Olimpiadasi ikki yilda bir marta oʻtkaziladigan shaxmat turniri boʻlib, unda dunyo xalqlari vakillari ishtirok etadi. FIDE turnirni tashkil qiladi va mezbon mamlakatni tanlaydi. COVID-19 pandemiyasi davrida FIDE 2020 va 2021-yillarda onlayn shaxmat Olimpiadasini oʻtkazdi, bu vaqtni tez nazorat qilish orqali oʻyinchilarning onlayn reytingiga taʼsir qildi.

2002-yil oktyabr Bleddagi 35-Shaxmat Olimpiadasi

FIDE jamoaviy chempionatida „Shaxmat Olimpiadasi“ nomidan foydalanish tarixiy kelib chiqishi boʻlib, Olimpiada oʻyinlari bilan hech qanday aloqasi yoʻq.

Olimpiadaning vujudga kelishi

tahrir

Birinchi Olimpiada norasmiy edi. 1924-yilgi Olimpiadada shaxmatni ham Olimpiada oʻyinlariga kiritishga harakat qilindi, ammo bu havaskor va professional oʻyinchilarni farqlash bilan bogʻliq muammolar tufayli muvaffaqiyatsizlikka uchradi[1]. 1924-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlari Parijda boʻlib oʻtgani holda, 1-norasmiy shaxmat Olimpiadasi ham Parijda boʻlib oʻtdi. FIDE 1924-yil 20-iyul, yakshanba kuni, birinchi norasmiy shaxmat Olimpiadasining yopilish kunida tashkil topgan[2].

FIDE birinchi rasmiy Olimpiadani 1927-yilda Londonda oʻtkazdi. Olimpiadalar vaqti-vaqti bilan har yili va Ikkinchi jahon urushigacha tartibsiz vaqt oraligʻida oʻtkazildi; 1950-yildan beri ular har ikki yilda bir marta muntazam ravishda oʻtkaziladi[1].

Shaxmat Olimpiadasining oʻsishi
 
1-shaxmat Olimpiadasida 16 ta mamlakat aʼzolari qatnashgan, 1927.
 
41-shaxmat Olimpiadasida 172 ta mamlakat aʼzolari qatnashgan, 2014.
 
Bobby Fischerning 1970-yilgi shaxmat Olimpiadasida Miguel Najdorfga qarshi 3-raund oʻyinidagi ochkolar kartasi

Giyohvand moddalarni tekshirish

tahrir

XOQ tomonidan tan olingan sport federatsiyasi, xususan, Butunjahon antidoping agentligi (WADA) konventsiyalarini imzolagan holda[3], FIDE oʻz qoidalariga, jumladan doping-testlar talabiga[4][5] rioya qiladi. Olimpiada kabi tadbirlarda ushbu testlarda qatnashishi shart. Sinovlar birinchi marta 2002-yilda jiddiy bahs-munozaralar[6] ostida shaxmatda doping isteʼmol qilishning iloji yoʻq degan fikr keng tarqalgan payti oʻtkazilgan. Gollandiya shaxmat federatsiyasi tomonidan olib borilgan izlanishlar shaxmat uchun unumdorlikni oshiruvchi yagona moddani topa olmadi.[7] Taxminan yigirma yil davomida bu sohada tajribalar olib borgan doktor Helmut Pflegerning soʻzlariga koʻra, „Aqliy ogohlantiruvchi va ruhiy tinchlantiruvchi dori juda koʻp salbiy qoʻshimcha taʼsirga ega“[7]. Artur Yusupov[8], Jan Timman va Robert Hübner[9] kabi shaxmatchilar oʻz milliy terma jamoalarida oʻynash bilan birga shaxmat Olimpiadasida dori sinovlari oʻtkaziladigan tadbirlarda qatnashishdan bosh tortdilar. 2002-yilgi Olimpiadada oʻtkazilgan 802 ta testning barchasi salbiy natija berdi[10]. Biroq, 2004-yildagi 36-shaxmat Olimpiadasida ikki nafar oʻyinchi siydik namunalarini berishdan bosh tortgan va ularning ballari bekor qilingan[11][12]. Toʻrt yil oʻtgach, Vassily Ivanchuk 2008-yildagi 38-shaxmat Olimpiadasida giyohvand moddalar testini oʻtkazib yuborgani uchun jazolanmadi, uning oʻrniga protsessual xato koʻrsatilgan[13].

2010-yilda FIDE rasmiy vakili FIDE Tibbiy komissiyasining ishi tufayli testlar endi odatiy deb hisoblanganini izohladi[14]. 2015-yilning noyabrida FIDE prezidenti Kirsan Ilyumzhinov shaxmatda doping borligini aniqlash va oshkor etish boʻyicha WADA bilan hamkorlikda ish olib borayotganini maʼlum qilgan edi[15].

Musobaqa

tahrir

FIDE tomonidan tan olingan har bir shaxmat assotsiatsiyasi Olimpiadaga jamoa kiritishi mumkin. Har bir jamoa beshtagacha oʻyinchi, toʻrtta oddiy oʻyinchi va bitta zaxiradan iborat (2008-yilda Drezdenda boʻlib oʻtgan turnirgacha ikkita zaxira oʻrindigʻi bor edi[16]).

Dastlab, har bir jamoa boshqa barcha jamoalar bilan oʻynadi, ammo yillar oʻtib, bu imkonsiz boʻlib qoldi. Dastlab jamoalar saralash musobaqasidan oʻtib, dastlabki guruhlarda oʻynaydigan jamoalarga, keyin esa final oʻyinlaridagi jamoalarga ajraladi. Keyinchalik saralashda maʼlum kamchiliklar tan olindi va 1976-yilda Shveysariya turniri tizimi qabul qilindi[1]. 2008-yildan boshlab reytingni aniqlashning birinchi mezoni taxta ochkolari oʻrniga oʻyin ochkolari boʻldi. Jamoalar oʻyindagi gʻalaba uchun 2 ochko, durang uchun 1 ochko va magʻlubiyat uchun 0 ochko oladi.

Ochiq boʻlimda gʻolib boʻlgan jamoa uchun kubok Hamilton-Russell kubogi boʻlib, uni ingliz magnati Frederick Hamilton-Russell 1-Olimpiada sovrini sifatida taklif qilgan (London, 1927). Kubok keyingi gʻolibga topshirilgunga qadar gʻolib jamoada saqlanadi.

Ayollar oʻrtasida alohida shaxmat musobaqasi mavjud. 1976-yildan beri u ochiq tadbir bilan bir vaqtda va oʻtkaziladigan joyda, ikkita musobaqa shaxmat Olimpiadasini oʻz ichiga olgan. Gʻolib ayollar jamoasining kubogi shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi birinchi jahon chempioni sharafiga Vera Menchik kubogi sifatida tanilgan.

Natijalar

tahrir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Shaxmat Olimpiadasi oʻtkazilgan davlatlarning xaritadagi joylashuvi
Yil Tadbir Mezbon Oltin Kumush Bronza
1924 1-norasmiy shaxmat Olimpiadasi
shaxmat Olimpiadasi (individual)
  Fransiya, Parij   Chexoslovakiya 31
Karel Hromádka, Jan Schulz, Karel Vaněk, Karel Skalička
  Vengriya 30
Árpád Vajda, Károly Sterk, Endre Steiner, Kornél Havasi
   Shveysariya 29
Erwin Voellmy, Otto Zimmermann, Hans Johner, Oskar Naegeli
1926 2-norasmiy shaxmat Olimpiadasi
Jamoa turniri
(FIDE summitining bir qismi)
  Vengriya, Budapesht   Vengriya 9
Endre Steiner, Árpád Vajda, Károly Sterk, György Négyesy, Elek Bakonyi, Sándor Zinner
Serblar, xorvatlar va slovenlar qirolligi 8
Boris Kostić, Lajos Asztalos, Stevan Ćirić, Imre György
  Ruminiya 5
János Balogh, Miklós Bródy, Alexandru Tyroler, Iosif Mendelssohn, Zeno Proca
1927 1-shaxmat Olimpiadasi   Birlashgan Qirollik, London   Vengriya 40
Géza Maróczy, Géza Nagy, Árpád Vajda, Kornél Havasi, Endre Steiner
  Daniya 38½
Orla Hermann Krause, Holger Norman-Hansen, Erik Andersen, Karl Ruben
  Angliya 36½
Henry Atkins, Fred Yates, George Thomas, Reginald Michell, Edmund Spencer
1928 2-shaxmat Olimpiadasi   Hague, Niderlandiya   Vengriya 44
Géza Nagy, Endre Steiner, Árpád Vajda, Kornél Havasi
  AQSh 39½
Isaac Kashdan, Herman Steiner, Samuel Factor, Erling Tholfsen, Milton Hanauer
  Polsha 37
Kazimierz Makarczyk, Paulin Frydman, Teodor Regedziński, Mieczysław Chwojnik, Abram Blass
1930 3-shaxmat Olimpiadasi   Gamburg, Germaniya   Polsha 48½
Akiba Rubinstein, Savielly Tartakower, Dawid Przepiórka, Kazimierz Makarczyk, Paulin Frydman
  Vengriya 47
Géza Maróczy, Sándor Takács, Árpád Vajda, Kornél Havasi, Endre Steiner
  Germaniya 44½
Carl Ahues, Friedrich Sämisch, Carl Carls, Kurt Richter, Heinrich Wagner
1931 4-shaxmat Olimpiadasi   Praga, Chexoslovakiya   AQSh 48
Isaac Kashdan, Frank Marshall, Arthur Dake, Israel Horowitz, Herman Steiner
  Polsha 47
Akiba Rubinstein, Savielly Tartakower, Dawid Przepiórka, Kazimierz Makarczyk, Paulin Frydman
  Chexoslovakiya 46½
Salo Flohr, Karl Gilg, Josef Rejfíř, Karel Opočenský, Karel Skalička
1933 5-shaxmat Olimpiadasi   Folkeston, Birlashgan Qirollik   AQSh 39
Isaac Kashdan, Frank Marshall, Reuben Fine, Arthur Dake, Albert Simonson
  Chexoslovakiya 37½
Salo Flohr, Karel Treybal, Josef Rejfíř, Karel Opočenský, Karel Skalička
  Shvetsiya 34
Gideon Ståhlberg, Gösta Stoltz, Erik Lundin, Karl Berndtsson
1935 6-shaxmat Olimpiadasi   Varshava, Polsha   AQSh 54
Reuben Fine, Frank Marshall, Abraham Kupchik, Arthur Dake, Israel Horowitz
  Shvetsiya 52½
Gideon Ståhlberg, Gösta Stoltz, Erik Lundin, Gösta Danielsson, Ernst Larsson
  Polsha 52
Savielly Tartakower, Paulin Frydman, Mieczysław Najdorf, Henryk Friedman, Kazimierz Makarczyk
1936 3-norasmiy shaxmat Olimpiadasi
FIDE norasmiy shaxmat Olimpiadasi
  Myunxen, Germaniya   Vengriya 110½
Géza Maróczy, Lajos Steiner, Endre Steiner, Kornél Havasi, László Szabó, Gedeon Barcza, Árpád Vajda, Ernő Gereben, János Balogh, Imre Korody
  Polsha 108
Paulin Frydman, Mieczysław Najdorf, Teodor Regedziński, Kazimierz Makarczyk, Henryk Friedman, Leon Kremer, Henryk Pogorieły, Antoni Wojciechowski, Franciszek Sulik, Jerzy Jagielski
  Germaniya 106½
Kurt Richter, Carl Ahues, Ludwig Engels, Carl Carls, Ludwig Rellstab, Friedrich Sämisch, Ludwig Rödl, Herbert Heinicke, Wilhelm Ernst, Paul Michel
1937 7-shaxmat Olimpiadasi   Stokgolm, Shvetsiya   AQSh 54½
Samuel Reshevsky, Reuben Fine, Isaac Kashdan, Frank Marshall, Israel Horowitz
  Vengriya 48½
Andor Lilienthal, László Szabó, Endre Steiner, Kornél Havasi, Árpád Vajda
  Polsha 47
Savielly Tartakower, Mieczysław Najdorf, Paulin Frydman, Izaak Appel, Teodor Regedziński
1939 8-shaxmat Olimpiadasi   Buenos Ayres, Argentina   Germaniya 36
Erich Eliskases, Paul Michel, Ludwig Engels, Albert Becker, Heinrich Reinhardt
  Polsha 35½
Savielly Tartakower, Mieczysław Najdorf, Paulin Frydman, Teodor Regedziński, Franciszek Sulik
  Estoniya 33½
Paul Keres, Ilmar Raud, Paul Schmidt, Gunnar Friedemann, Johannes Türn
1950 9-shaxmat Olimpiadasi   Dubrovnik, Yugoslaviya   Yugoslaviya 45½
Svetozar Gligorić, Vasja Pirc, Petar Trifunović, Braslav Rabar, Milan Vidmar Jr., Stojan Puc
  Argentina 43½
Miguel Najdorf, Julio Bolbochán, Carlos Guimard, Héctor Rossetto, Hermann Pilnik
  Germaniya Federativ Respublikasi 40½
Wolfgang Unzicker, Lothar Schmid, Gerhard Pfeiffer, Ludwig Rellstab, Hans-Hilmar Staudte
1952 10-shaxmat Olimpiadasi   Helsinki, Finlandiya   SSSR 21
Paul Keres, Vasily Smyslov, David Bronstein, Efim Geller, Isaac Boleslavsky, Alexander Kotov
  Argentina 19½
Miguel Najdorf, Julio Bolbochán, Erich Eliskases, Hermann Pilnik, Héctor Rossetto
  Yugoslaviya 19
Svetozar Gligorić, Braslav Rabar, Petar Trifunović, Vasja Pirc, Andrija Fuderer, Borislav Milić
1954 11-shaxmat Olimpiadasi   Amsterdam, Niderlandiya   SSSR 34
Mikhail Botvinnik, Vasily Smyslov, David Bronstein, Paul Keres, Efim Geller, Alexander Kotov
  Argentina 27
Miguel Najdorf, Julio Bolbochán, Oscar Panno, Carlos Guimard, Héctor Rossetto, Hermann Pilnik
  Yugoslaviya 26½
Vasja Pirc, Svetozar Gligorić, Petar Trifunović, Braslav Rabar, Andrija Fuderer, Aleksandar Matanović
1956 12-shaxmat Olimpiadasi   Moskva, Sovet Ittifoqi   SSSR 31
Mikhail Botvinnik, Vasily Smyslov, Paul Keres, David Bronstein, Mark Taimanov, Efim Geller
  Yugoslaviya 26½
Svetozar Gligorić, Aleksandar Matanović, Borislav Ivkov, Nikola Karaklajić, Borislav Milić, Božidar Đurašević
  Vengriya 26½
László Szabó, Gedeon Barcza, Pál Benkő, György Szilágyi, Miklós Bély, Lajos Portisch
1958 13-shaxmat Olimpiadasi   Myunxen, Germaniya Federativ Respublikasi   SSSR 34½
Mikhail Botvinnik, Vasily Smyslov, Paul Keres, David Bronstein, Mikhail Tal, Tigran Petrosian
  Yugoslaviya 29
Svetozar Gligorić, Aleksandar Matanović, Borislav Ivkov, Petar Trifunović, Božidar Đurašević, Andrija Fuderer
  Argentina 25½
Hermann Pilnik, Oscar Panno, Erich Eliskases, Rodolfo Redolfi, Raúl Sanguineti, Jaime Emma
1960 14-shaxmat Olimpiadasi   Leipzig, Germaniya Demokratik Respublikasi   SSSR 34
Mikhail Tal, Mikhail Botvinnik, Paul Keres, Viktor Korchnoi, Vasily Smyslov, Tigran Petrosian
  AQSh 29
Bobby Fischer, William Lombardy, Robert Byrne, Arthur Bisguier, Nicolas Rossolimo, Raymond Weinstein
  Yugoslaviya 27
Svetozar Gligorić, Aleksandar Matanović, Borislav Ivkov, Mario Bertok, Mato Damjanović, Milan Vukčević
1962 15-shaxmat Olimpiadasi   Varna, Bulgariya   SSSR 31½
Mikhail Botvinnik, Tigran Petrosian, Boris Spassky, Paul Keres, Efim Geller, Mikhail Tal
  Yugoslaviya 28
Svetozar Gligorić, Petar Trifunović, Aleksandar Matanović, Borislav Ivkov, Bruno Parma, Dragoljub Minić
  Argentina 26
Miguel Najdorf, Julio Bolbochán, Oscar Panno, Raúl Sanguineti, Héctor Rossetto, Alberto Foguelman
1964 16-shaxmat Olimpiadasi   Tel Aviv, Isroil   SSSR 36½
Tigran Petrosian, Mikhail Botvinnik, Vasily Smyslov, Paul Keres, Leonid Stein, Boris Spassky
  Yugoslaviya 32
Svetozar Gligorić, Borislav Ivkov, Aleksandar Matanović, Bruno Parma, Mijo Udovčić, Milan Matulović
  Germaniya Federativ Respublikasi 30½
Wolfgang Unzicker, Klaus Darga, Lothar Schmid, Helmut Pfleger, Dieter Mohrlok, Wolfram Bialas
1966 17-shaxmat Olimpiadasi   Gavana, Kuba   SSSR 39½
Tigran Petrosian, Boris Spassky, Mikhail Tal, Leonid Stein, Viktor Korchnoi, Lev Polugaevsky
  AQSh 34½
Bobby Fischer, Robert Byrne, Pal Benko, Larry Evans, William Addison, Nicolas Rossolimo
  Vengriya 33½
Lajos Portisch, László Szabó, István Bilek, Levente Lengyel, Győző Forintos, László Bárczay
1968 18-shaxmat Olimpiadasi   Lugano, Shveysariya   SSSR 39½
Tigran Petrosian, Boris Spassky, Viktor Korchnoi, Efim Geller, Lev Polugaevsky, Vasily Smyslov
  Yugoslaviya 31
Svetozar Gligorić, Borislav Ivkov, Aleksandar Matanović, Milan Matulović, Bruno Parma, Dragoljub Čirić
  Bolgariya 30
Milko Bobotsov, Georgi Tringov, Nikola Padevsky, Atanas Kolarov, Ivan Radulov, Peicho Peev
1970 19-shaxmat Olimpiadasi   Siegen, Germaniya Federativ Respublikasi   SSSR 27½
Boris Spassky, Tigran Petrosian, Viktor Korchnoi, Lev Polugaevsky, Vasily Smyslov, Efim Geller
  Vengriya 26½
Lajos Portisch, Levente Lengyel, István Bilek, Győző Forintos, István Csom, Zoltán Ribli
  Yugoslaviya 26
Svetozar Gligorić, Borislav Ivkov, Milan Matulović, Aleksandar Matanović, Bruno Parma, Dragoljub Minić
1972 20-shaxmat Olimpiadasi   Skopje, Yugoslaviya   SSSR 42
Tigran Petrosian, Viktor Korchnoi, Vasily Smyslov, Mikhail Tal, Anatoly Karpov, Vladimir Savon
  Vengriya 40½
Lajos Portisch, István Bilek, Győző Forintos, Zoltán Ribli, István Csom, Gyula Sax
  Yugoslaviya 38
Svetozar Gligorić, Borislav Ivkov, Ljubomir Ljubojević, Aleksandar Matanović, Milan Matulović, Josip Rukavina
1974 21-shaxmat Olimpiadasi   Nitsa, Fransiya   SSSR 46
Anatoly Karpov, Viktor Korchnoi, Boris Spassky, Tigran Petrosian, Mikhail Tal, Gennady Kuzmin
  Yugoslaviya 37½
Svetozar Gligorić, Ljubomir Ljubojević, Borislav Ivkov, Albin Planinc, Dragoljub Velimirović, Bruno Parma
  AQSh 36½
Lubomir Kavalek, Robert Byrne, Walter Browne, Samuel Reshevsky, William Lombardy, James Tarjan
1976 22-shaxmat Olimpiadasi *   Haifa, Isroil   AQSh 37
Robert Byrne, Lubomir Kavalek, Larry Evans, James Tarjan, William Lombardy, Kim Commons
  Niderlandiya 36½
Jan Timman, Gennadi Sosonko, Jan Hein Donner, Hans Ree, Gert Ligterink, Franciscus Kuijpers
  Angliya 35½
Tony Miles, Raymond Keene, William Hartston, Michael Stean, Jonathan Mestel, John Nunn
1976 Shaxmat Olimpiadasiga qarshi   Tripoli, Liviya   El Salvador 38½
Antonio Grimaldi, René Grimaldi, Salvador Infante, Roberto Camacho, Boris Pineda, Manuel Velásquez
  Tunis 36
Slim Bouaziz, Ridha Belkadi, Ahmed Drira, Sbia
  Pokiston 34½
Zahiruddin Farooqui, Rahat Ali, Nazir Ahmad, Shahzad Mirza, Gholam Mohiuddin, Shaikh Mazhar Hussain
1978 23-shaxmat Olimpiadasi   Buenos Ayres, Argentina   Vengriya 37
Lajos Portisch, Zoltán Ribli, Gyula Sax, András Adorján, István Csom, László Vadász
  SSSR 36
Boris Spassky, Tigran Petrosian, Lev Polugaevsky, Boris Gulko, Oleg Romanishin, Rafael Vaganian
  AQSh 35
Lubomir Kavalek, Walter Browne, Anatoly Lein, Robert Byrne, James Tarjan, William Lombardy
1980 24-shaxmat Olimpiadasi   Valletta, Malta   SSSR 39
Anatoly Karpov, Lev Polugaevsky, Mikhail Tal, Efim Geller, Yuri Balashov, Garry Kasparov
  Vengriya 39
Lajos Portisch, Zoltán Ribli, Gyula Sax, István Csom, Iván Faragó, József Pintér
  Yugoslaviya 35
Ljubomir Ljubojević, Borislav Ivkov, Bruno Parma, Bojan Kurajica, Slavoljub Marjanović, Predrag Nikolić
1982 25-shaxmat Olimpiadasi   Lucerne, Shveysariya   SSSR 42½
Anatoly Karpov, Garry Kasparov, Lev Polugaevsky, Alexander Beliavsky, Mikhail Tal, Artur Yusupov
  Chexoslovakiya 36
Vlastimil Hort, Jan Smejkal, Ľubomír Ftáčnik, Vlastimil Jansa, Ján Plachetka, Jan Ambrož
  AQSh 35½
Walter Browne, Yasser Seirawan, Lev Alburt, Lubomir Kavalek, James Tarjan, Larry Christiansen
1984 26-shaxmat Olimpiadasi   Thessaloniki, Gretsiya   SSSR 41
Alexander Beliavsky, Lev Polugaevsky, Rafael Vaganian, Vladimir Tukmakov, Artur Yusupov, Andrei Sokolov
  Angliya 37
Tony Miles, John Nunn, Jon Speelman, Murray Chandler, Jonathan Mestel, Nigel Short
  AQSh 35
Roman Dzindzichashvili, Lubomir Kavalek, Larry Christiansen, Walter Browne, Lev Alburt, Nick de Firmian
1986 27-shaxmat Olimpiadasi   Dubay, Birlashgan Arab Amirliklari   SSSR 40
Garry Kasparov, Anatoly Karpov, Andrei Sokolov, Artur Yusupov, Rafael Vaganian, Vitaly Tseshkovsky
  Angliya 39½
Tony Miles, John Nunn, Nigel Short, Murray Chandler, Jon Speelman, Glenn Flear
  AQSh 38½
Yasser Seirawan, Larry Christiansen, Lubomir Kavalek, John Fedorowicz, Nick de Firmian, Maxim Dlugy
1988 28-shaxmat Olimpiadasi   Thessaloniki, Gretsiya   SSSR 40½
Garry Kasparov, Anatoly Karpov, Artur Yusupov, Alexander Beliavsky, Jaan Ehlvest, Vassily Ivanchuk
  Angliya 34½
Nigel Short, Jon Speelman, John Nunn, Murray Chandler, Jonathan Mestel, William Watson
  Niderlandiya 34½
John van der Wiel, Gennadi Sosonko, Paul van der Sterren, Jeroen Piket, Marinus Kuijf, Rudy Douven
1990 29-shaxmat Olimpiadasi   Novi Sad, Yugoslaviya   SSSR 39
Vassily Ivanchuk, Boris Gelfand, Alexander Beliavsky, Artur Yusupov, Leonid Yudasin, Evgeny Bareev
  AQSh 35½
Yasser Seirawan, Boris Gulko, Larry Christiansen, Joel Benjamin, John Fedorowicz, Nick de Firmian
  Angliya 35½
Nigel Short, Jon Speelman, John Nunn, Michael Adams, Murray Chandler, Julian Hodgson
1992 30-shaxmat Olimpiadasi   Manila, Flippin   Rossiya 39
Garry Kasparov, Alexander Khalifman, Sergey Dolmatov, Alexey Dreev, Vladimir Kramnik, Alexey Vyzmanavin
  Oʻzbekiston 35
Valery Loginov, Grigory Serper, Alexander Nenashev, Sergey Zagrebelny, Mihail Saltaev, Saidali Iuldachev
  Armaniston 34½
Rafael Vaganian, Vladimir Akopian, Smbat Lputian, Artashes Minasian, Arshak Petrosian, Ashot Anastasian
1994 31-shaxmat Olimpiadasi   Moskva, Rossiya   Rossiya 37½
Garry Kasparov, Vladimir Kramnik, Evgeny Bareev, Alexey Dreev, Sergei Tiviakov, Peter Svidler
  Bosniya va Gersegovina 35
Predrag Nikolić, Ivan Sokolov, Bojan Kurajica, Emir Dizdarević, Nebojša Nikolić, Rade Milovanović
  Rossiya "B" 34½
Alexander Morozevich, Vadim Zvjaginsev, Mikhail Ulibin, Sergei Rublevsky, Konstantin Sakaev, Vasily Yemelin
1996 32-shaxmat Olimpiadasi   Yerevan, Armaniston   Rossiya 38½
Garry Kasparov, Vladimir Kramnik, Alexey Dreev, Peter Svidler, Evgeny Bareev, Sergei Rublevsky
  Ukraina 35
Vasyl Ivanchuk, Vladimir Malaniuk, Oleg Romanishin, Igor Novikov, Alexander Onischuk, Stanislav Savchenko
  AQSh 34
Boris Gulko, Alex Yermolinsky, Nick de Firmian, Gregory Kaidanov, Joel Benjamin, Larry Christiansen
1998 33-shaxmat Olimpiadasi   Elista, Rossiya   Rossiya 35½
Peter Svidler, Sergei Rublevsky, Evgeny Bareev, Alexander Morozevich, Vadim Zvjaginsev, Konstantin Sakaev
  AQSh 34½
Alex Yermolinsky, Alexander Shabalov, Yasser Seirawan, Boris Gulko, Nick de Firmian, Gregory Kaidanov
  Ukraina 32½
Vasyl Ivanchuk, Alexander Onischuk, Oleg Romanishin, Vladimir Malaniuk, Stanislav Savchenko, Ruslan Ponomariov
2000 34-shaxmat Olimpiadasi   Istanbul, Turkiya   Rossiya 38
Alexander Khalifman, Alexander Morozevich, Peter Svidler, Sergei Rublevsky, Konstantin Sakaev, Alexander Grischuk
  Germaniya 37
Artur Yusupov, Robert Hübner, Rustem Dautov, Christopher Lutz, Klaus Bischoff, Thomas Luther
  Ukraina 35½
Vasyl Ivanchuk, Ruslan Ponomariov, Vladimir Baklan, Vereslav Eingorn, Oleg Romanishin, Vadim Malakhatko
2002 35-shaxmat Olimpiadasi   Bled, Sloveniya   Rossiya 38½
Garry Kasparov, Alexander Grischuk, Alexander Khalifman, Alexander Morozevich, Peter Svidler, Sergei Rublevsky
  Vengriya 37½
Péter Lékó, Judit Polgár, Zoltán Almási, Zoltán Gyimesi, Róbert Ruck, Péter Ács
  Armaniston 35
Vladimir Akopian, Smbat Lputian, Karen Asrian, Gabriel Sargissian, Artashes Minasian, Ashot Anastasian
2004 36-shaxmat Olimpiadasi   Calvià, Ispaniya   Ukraina 39½
Vasyl Ivanchuk, Ruslan Ponomariov, Andrei Volokitin, Alexander Moiseenko, Pavel Eljanov, Sergey Karjakin
  Rossiya 36½
Alexander Morozevich, Peter Svidler, Alexander Grischuk, Alexey Dreev, Alexander Khalifman, Vadim Zvjaginsev
  Armaniston 36½
Vladimir Akopian, Levon Aronian, Rafael Vaganian, Smbat Lputian, Gabriel Sargissian, Artashes Minasian
2006 37-shaxmat Olimpiadasi   Turin, Italiya   Armaniston 36
Levon Aronian, Vladimir Akopian, Karen Asrian, Smbat Lputian, Gabriel Sargissian, Artashes Minasian
  Xitoy 34
Bu Xiangzhi, Zhang Zhong, Zhang Pengxiang, Wang Yue, Ni Hua, Zhao Jun
  AQSh 33
Gata Kamsky, Alexander Onischuk, Hikaru Nakamura, Ildar Ibragimov, Gregory Kaidanov, Varuzhan Akobian
2008 38-shaxmat Olimpiadasi   Dresden, Germaniya   Armaniston 19
Levon Aronian, Vladimir Akopian, Gabriel Sargissian, Tigran L. Petrosian, Artashes Minasian
  Isroil 18
Boris Gelfand, Michael Roiz, Boris Avrukh, Evgeny Postny, Maxim Rodshtein
  AQSh 17
Gata Kamsky, Hikaru Nakamura, Alexander Onischuk, Yury Shulman, Varuzhan Akobian
2010 39-shaxmat Olimpiadasi   Xanti-Mansiysk, Rossiya   Ukraina 19
Vasyl Ivanchuk, Ruslan Ponomariov, Pavel Eljanov, Zahar Efimenko, Alexander Moiseenko
  Rossiya 18
Vladimir Kramnik, Alexander Grischuk, Peter Svidler, Sergey Karjakin, Vladimir Malakhov
  Isroil 17
Boris Gelfand, Emil Sutovsky, Ilya Smirin, Maxim Rodshtein, Victor Mikhalevski
2012 40-shaxmat Olimpiadasi   Istanbul, Turkiya   Armaniston 19
Levon Aronian, Sergei Movsesian, Vladimir Akopian, Gabriel Sargissian, Tigran L. Petrosian
  Rossiya 19
Vladimir Kramnik, Alexander Grischuk, Sergey Karjakin, Evgeny Tomashevsky, Dmitry Jakovenko
  Ukraina 18
Vasyl Ivanchuk, Ruslan Ponomariov, Andrei Volokitin, Pavel Eljanov, Alexander Moiseenko
2014 41-shaxmat Olimpiadasi   Tromsø, Norvegiya   Xitoy 19
Wang Yue, Ding Liren, Yu Yangyi, Ni Hua, Wei Yi
  Vengriya 17
Péter Lékó, Csaba Balogh, Zoltán Almási, Richárd Rapport, Judit Polgár
  Hindiston 17
Parimarjan Negi, Panayappan Sethuraman, Krishnan Sasikiran, Adhiban Baskaran, Musunuri Rohit Lalit Babu
2016 42-shaxmat Olimpiadasi   Baku, Ozarbayjon   AQSh 20
Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura, Wesley So, Sam Shankland, Ray Robson
  Ukraina 20
Pavel Eljanov, Ruslan Ponomariov, Yuriy Kryvoruchko, Anton Korobov, Andrei Volokitin
  Rossiya 18
Sergey Karjakin, Vladimir Kramnik, Evgeny Tomashevsky, Ian Nepomniachtchi, Alexander Grischuk
2018 43-shaxmat Olimpiadasi   Batumi, Gruziya   Xitoy 18
Ding Liren, Yu Yangyi, Wei Yi, Bu Xiangzhi, Li Chao
  AQSh 18
Fabiano Caruana, Wesley So, Hikaru Nakamura, Sam Shankland, Ray Robson
  Rossiya 18
Sergey Karjakin, Ian Nepomniachtchi, Dmitry Jakovenko, Vladimir Kramnik, Nikita Vitiugov
2020 Onlayn shaxmat Olimpiadasi (Onlayn)   Hindiston
Vidit Gujrathi, Pentala Harikrishna, Koneru Humpy, Harika Dronavalli, Rameshbabu Praggnanandhaa, Divya Deshmukh, Viswanathan Anand, Nihal Sarin, Vantika Agrawal, Aravindh Chithambaram, Bhakti Kulkarni, Rameshbabu Vaishali
  Rossiya
Ian Nepomniachtchi, Vladislav Artemiev, Kateryna Lagno, Alexandra Kosteniuk, Alexey Sarana, Polina Shuvalova, Daniil Dubov, Aleksandra Goryachkina, Andrey Esipenko, Alexander Grischuk, Valentina Gunina, Margarita Potapova
 —   Polsha
Jan-Krzysztof Duda, Radosław Wojtaszek, Monika Soćko, Karina Cyfka, Igor Janik, Alicja Śliwicka, Grzegorz Gajewski, Szymon Gumularz, Mateusz Bartel, Iweta Rajlich, Jolanta Zawadzka
  AQSh
Wesley So, Sam Shankland, Anna Zatonskih, Tatev Abrahamyan, Jeffery Xiong, Annie Wang, Carissa Yip, Ray Robson
2021 Onlayn shaxmat Olimpiadasi   Xitoy (Onlayn)   Rossiya
Daniil Dubov, Vladislav Artemiev, Aleksandra Goryachkina, Alexandra Kosteniuk, Andrey Esipenko, Polina Shuvalova, Kateryna Lagno, Leya Garifullina, Valentina Gunina, Alexander Grischuk, Vladimir Fedoseev, Volodar Murzin
  AQSh
Jeffery Xiong, Ray Robson, Irina Krush, Nazí Paikidze, Awonder Liang, Thalia Cervantes Landeiro, Dariusz Świercz, Anna Zatonskih
  Xitoy
Ding Liren, Yu Yangyi, Hou Yifan, Ju Wenjun, Wang Shixu B, Ning Kaiyu, Xu Zhihang, Wei Yi, Lei Tingjie, Bu Xiangzhi, Zhu Jiner, Huang Qian
  Hindiston
Viswanathan Anand, Pentala Harikrishna, Koneru Humpy, Harika Dronavalli, Nihal Sarin, Rameshbabu Vaishali, Vidit Gujrathi, Rameshbabu Praggnanandhaa, Adhiban Baskaran, Tania Sachdev, Bhakti Kulkarni, Savitha Shri B
2022 44-shaxmat Olimpiadasi §   Chennay, Hindiston   Oʻzbekiston 19
Nodirbek Abdusattorov, Nodirbek Yoqubboyev, Javohir Sindarov, Jahongir Vohidov, Shamsiddin Vohidov
  Armaniston 19
Gabriel Sargissian, Hrant Melkumyan, Samvel Ter-Sahakyan, Manuel Petrosyan, Robert Hovhannisyan
  Hindiston 2 18
Dommaraju Gukesh, Nihal Sarin, Rameshbabu Praggnanandhaa, Adhiban Baskaran, Raunak Sadhwani
2024 45-shaxmat Olimpiadasi   Budapesht, Vengriya
2026 46-shaxmat Olimpiadasi   Oʻzbekiston

* 1976-yilda   SSSR, boshqa kommunistik davlatlar va arab davlatlari siyosiy sabablarga koʻra raqobatlashmadi.

FIDE onlayn olimpiadalarni 2020 va 2021-yillarda COVID-19 pandemiyasi boshlanganidan keyin tashkil qildi.

2020-yilgi onlayn shaxmat Olimpiadasida Cloudflare serverlarining global uzilishi tufayli bir necha hind jamoasi aʼzolari ulanishda muammolarga duch kelganidan keyin Rossiya va Hindiston birgalikda gʻolib deb eʼlon qilindi.

§ 2022-yilgi tadbir dastlab Belarusning Minsk shahrida oʻtkazilishi rejalashtirilgan edi, biroq u dastlab 2020-yilgi Olimpiadaga mezbonlik qilgan Moskvaga koʻchirildi va COVID-19 pandemiyasi tufayli bekor qilindi. Biroq, Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi munosabati bilan FIDE 2022-yilning fevral oyida turnir Rossiyada oʻtkazilmasligi va Hindistonning Chennay shahriga koʻchirilishi haqida bayonot berdi.

Sovrindor jamoalarning umumiy natijalari

tahrir
 
1935-yil Varshavadagi 6-Shaxmat Olimpiadasining ramzi Jerzy Steifer tomonidan yasalgan

Jadvalda shaxmat Olimpiadasida qoʻlga kiritilgan medallar (norasmiy tadbirlarni hisobga olmaganda), birinchi oʻrinni olgan medallar soni, ikkinchi oʻrin medallari boʻyicha uzilgan duranglar va boshqalar boʻyicha tartiblangan ochiq jamoalar keltirilgan.

OʻrinDavlatOltinKumushBronzaUmumiy
1  Sovet Ittifoqi181019
2  AQSh66820
3  Rossiya63312
4  Vengriya37212
5  Armaniston3137
6  Ukraina2237
7  Xitoy2103
8  Yugoslaviya 16613
9  Polsha1236
10  Germaniya1113
11  Oʻzbekiston1102
12  Angliya0336
13  Argentina0325
14  Chexoslovakiya0213
15  Isroil0112
  Niderlandiya0112
  Shvetsiya0112
18  Bosniya va Gersegovina0101
  Daniya0101
20  Hindiston0022
  Germaniya Federativ Respublikasi0022
22  Bolgariya0011
  Estoniya0011
Jami (23 davlat)444444132

Eng muvaffaqiyatli oʻyinchilar

tahrir

Qalin harf faol shaxmatchilarni va barcha oʻyinchilar (jumladan, ushbu jadvalga kiritilmagan) oʻrtasida eng yuqori medallar sonini bildiradi.

Bir nechta jamoa chempionlari

tahrir
Oʻrin Shaxmatchi Davlat dan gacha Oltin Kumush Bronza Jami
1 Tigran Petrosian   Sovet Ittifoqi 1958 1978 9 1  — 10
2 Vasily Smyslov   Sovet Ittifoqi 1952 1972 9  —  — 9
3 Garry Kasparov   Sovet Ittifoqi
  Rossiya
1980 2002 8  —  — 8
Mikhail Tal   Sovet Ittifoqi 1958 1982 8  —  — 8
5 Paul Keres   Estoniya
  Sovet Ittifoqi
1939 1964 7  — 1 8
6 Efim Geller   Sovet Ittifoqi 1952 1980 7  —  — 7
7 Lev Polugaevsky   Sovet Ittifoqi 1966 1984 6 1  — 7
Boris Spassky   Sovet Ittifoqi 1962 1978 6 1  — 7
9 Mikhail Botvinnik   Sovet Ittifoqi 1954 1964 6  —  — 6
Anatoly Karpov   Sovet Ittifoqi 1972 1988 6  —  — 6
Viktor Korchnoi   Sovet Ittifoqi 1960 1974 6  —  — 6

Bir nechta jamoaviy medallar sovrindorlari

tahrir

Jadvalda shaxmat olimpiadalarida umumiy hisobda kamida 7 ta jamoaviy medal qoʻlga kiritgan shaxmatchilar koʻrsatilgan.

Oʻrin Shaxmatchi Davlat dan gacha Oltin Kumush Bronza Jami
1 Svetozar Gligorić   Yugoslaviya 1950 1974 1 6 5 12
2 Tigran Petrosian   Sovet Ittifoqi 1958 1978 9 1  — 10
3 Borislav Ivkov   Yugoslaviya 1956 1980  — 6 4 10
4 Vasily Smyslov   Sovet Ittifoqi 1952 1972 9  —  — 9
5 Aleksandar Matanović   Yugoslaviya 1954 1972  — 5 4 9
6 Garry Kasparov   Sovet Ittifoqi
  Rossiya
1980 2002 8  —  — 8
Mikhail Tal   Sovet Ittifoqi 1958 1982 8  —  — 8
8 Paul Keres   Estoniya
  Sovet Ittifoqi
1939 1964 7  — 1 8
9 Vassily (Vasyl) Ivanchuk   Sovet Ittifoqi
  Ukraina
1988 2012 4 1 3 8
10 Efim Geller   Sovet Ittifoqi 1952 1980 7  —  — 7
11 Lev Polugaevsky   Sovet Ittifoqi 1966 1984 6 1  — 7
Boris Spassky   Sovet Ittifoqi 1962 1978 6 1  — 7
13 Vladimir Kramnik   Rossiya 1992 2018 3 2 2 7
14 Mieczysław (Miguel) Najdorf   Polsha
  Argentina
1935 1962  — 4 3 7

Ochiq boʻlimda eng yaxshi individual natijalar

tahrir

Umumiy foiz tartibida eng yaxshi individual natijalar:

Oʻrin Shaxmatchi Davlat Ol. Gms.   +     =     —    %    Individual
medallar
  Individual medallar soni   Jamoaviy medallar   Jamoaviy medallar soni
  1  Tal, MikhailMikhail Tal   Sovet Ittifoqi 8 101  65  34   2 81.2 5 – 2 – 0 7 8 – 0 – 0 8
  2  Karpov, AnatolyAnatoly Karpov   Sovet Ittifoqi 6 68  43  23   2 80.1 3 – 0 – 0 3 6 – 0 – 0 6
  3  Petrosian, TigranTigran Petrosian   Sovet Ittifoqi 10 129  78  50   1 79.8 6 – 0 – 0 6 9 – 1 – 0 10
  4  Kashdan, IsaacIsaac Kashdan   United States 5 79  52  22   5 79.7 2 – 1 – 2 5 3 – 1 – 0 4
  5  Smyslov, VasilyVasily Smyslov   Sovet Ittifoqi 9 113  69  42   2 79.6 4 – 2 – 2 8 9 – 0 – 0 9
  6  Bronstein, DavidDavid Bronstein   Sovet Ittifoqi 4 49  30  18   1 79.6 3 – 1 – 0 4 4 – 0 – 0 4
  7  Kasparov, GarryGarry Kasparov   Sovet Ittifoqi (4)
  Russia (4)
8 82  50  29   3 78.7 3 – 1 – 2 6 8 – 0 – 0 8
  8  Alekhine, AlexanderAlexander Alekhine   Fransiya 5 72  43  27   2 78.5 2 – 2 – 0 4 0 – 0 – 0 0
  9  Matulović, MilanMilan Matulović   Yugoslaviya 6 78  46  28   4 76.9 1 – 2 – 0 3 0 – 2 – 2 4
10  Keres, PaulPaul Keres   Estonia (3)
  Sovet Ittifoqi (7)
10 141  85  44  12 75.9 5 – 1 – 1 7 7 – 0 – 1 8
11  Geller, EfimEfim Geller   Sovet Ittifoqi 7 76  46  23   7 75.7 3 – 3 – 0 6 7 – 0 – 0 7
12=  Horowitz, IsraelIsrael Horowitz   United States 4 51  29  19   3 75.5 2 – 0 – 0 2 3 – 0 – 0 3
12=  Tarjan, JamesJames Tarjan   USA 5 51  32  13   6 75.5 2 – 0 – 1 3 1 – 0 – 3 4
14  Fischer, BobbyBobby Fischer   USA 4 65  40  18   7 75.4 0 – 2 – 1 3 0 – 2 – 0 2
15  Nepomniachtchi, IanIan Nepomniachtchi   Rossiya 4 38  20  17   1 75.0 0 – 2 – 2 4 0 – 0 – 2 2
16  Botvinnik, MikhailMikhail Botvinnik   Sovet Ittifoqi 6 73  39  31   3 74.7 2 – 1 – 2 5 6 – 0 – 0 6
17  Simutowe, AmonAmon Simutowe   Zambiya 4 37  23   9   5 74.3 0 – 1 – 0 1 0 – 0 – 0 0
18  Ding Liren   Xitoy 4 38  19  18   1 73.7 1 – 0 – 1 2 2 – 0 – 0 2
19  Flohr, SaloSalo Flohr   Chexoslovakiya 5 82  46  28   8 73.2 2 – 1 – 1 4 0 – 1 – 1 2
20  El Debs, FelipeFelipe El Debs   Braziliya 4 35  21   9   5 72.9 0 – 0 – 0 0 0 – 0 – 0 0
 
Fischer va Tal 1960-yilgi Olimpiadada
Izohlar

Ushbu jadvalga faqat kamida toʻrtta Olimpiadada qatnashgan oʻyinchilar kiritilgan.

Koʻrsatilgan medallar oltin – kumush – bronza. Shaxsiy medallar statistikasi faqat har bir taxtada eng yaxshi uchta oʻyinchiga beriladigan medallarni oʻz ichiga oladi. Umumiy ishlash reytingi uchun medallar (1984—2006-yillarda berilgan) ushbu statistikaga kiritilmagan, lekin jadval ostida alohida keltirilgan.

Anatoliy Karpov umumiy koʻrsatkichlar boʻyicha yana bir kumush medalni qoʻlga kiritdi. U jami 3 ta oltin va 1 ta kumush medalni qoʻlga kiritdi.

Garry Kasparov oʻzining birinchi toʻrtta olimpiadasini Sovet Ittifoqi uchun, qolganini Rossiya uchun oʻtkazdi. U umumiy koʻrsatkichlar boʻyicha yana toʻrtta shaxsiy oltin medal va bitta shaxsiy kumush medalni qoʻlga kiritdi. U jami 7 ta oltin, 2 ta kumush va 2 ta bronza yakkalik medallarini qoʻlga kiritdi.

Pol Keres oʻzining dastlabki uchta olimpiadasini Estoniya uchun, qolganini Sovet Ittifoqi uchun oʻtkazdi.

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 Brace, Edward R. (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Hamlyn Publishing Group, 64-bet, ISBN 1-55521-394-4
  2. FIDE History by Bill Wall. Qaraldi: 2-may 2008.
  3. „Code Signatories“. World Anti-Doping Agency. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  4. Complete FIDE Anti-Doping Documents (Wayback Machine saytida 2020-06-08 sanasida arxivlangan) FIDE official website. Qaraldi: 2-may 2008.
  5. AM. „Chess WADA – Anti-Doping Policy, Nutrition and Health“. www.fide.com. 16-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  6. Open letter from 50 players on drug testing (Web Archive)
  7. 7,0 7,1 „Controversy over FIDE doping check“ (27-oktyabr 2002-yil). Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  8. „Controversy over FIDE doping check“ (27-oktyabr 2002-yil). Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  9. Grossekathöfer, Maik. „Outrage Over Ivanchuk: The Great Chess Doping Scandal“. Der Spiegel (11-dekabr 2008-yil). Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  10. „Top Chess Blogs - Chess.com“. Chess.com. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  11. „Decision of the FIDE Doping Hearing Panel (Miller)“. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  12. „Decision of the FIDE Doping Hearing Panel (Press)“. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  13. „Decision of the FIDE Doping Hearing Panel“. www.fide.com. 23-yanvar 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  14. Minutes of 2010 FIDE General Assembly (page 24)
  15. „ФИДЕ и ВАДА будут совместно выявлять допинг в шахматах“ (24-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 16-oktyabr 2017-yil.
  16. FIDE submits regulation changes for Chess Olympiad (Wayback Machine saytida 2008-12-05 sanasida arxivlangan) Fide.com

Havolalar

tahrir