Vikipediya

Foydalanuvchi:DoniyorZiyod/qumloq

< Foydalanuvchi:DoniyorZiyod
Corrientes provinsiyasi
Provincia de Corrientes (Ispancha)
Taragui Tetãmini (Guarancha)
Provinsiya
{{{rasmiy_nomi}}}ning bayrogʻi
Bayroq
{{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi
Gerb
Mamlakat Argentina
Hukumat
 • Gubernator Gustavo Valdés
Maydon 88,199 km2 (34,054 kv mi)
Rasmiy til(lar)i Ispancha, Guarani [1]
Aholisi
 (2022)
 1,197,553 [2]
Zichligi 14 kishi/km2
Vaqt mintaqasi UTCART

Corrientes (ispancha: koˈrjentes, tar. ‘oqimlar’; guarancha: Taragui), rasmiy nomi Province of Corrientes (ispancha: Provincia de Corrientes; guarancha: Taragui Tetãmini) Argentinani shimoli-sharqiy provinsiyasi, Mesopotamia regionida joylashgan. U (shimoldan boshlab soat mili boʻyicha): Paragvay, Misiones provinsiyasi, Braziliya, Urugvay, va Entre Ríos, Santa Fe, Chaco provinsialari bilan oʻralgan.

Tarixi

tahrir
 
José de San Martín, Argentina otasi.

Ispan bosqini yetib kelishidan oldin, Kaingang, Charrua va Guarani xalqlari Corrientesning katta qismida istiqomat qilishgan. Corrientes shahri 3-aprel 1588-yili Juan Torres de Vera y Aragón tomonidan Asunción va Buenos Airesni bogʻlab turuvchi yoʻl oʻrtasida toʻxtash joyi sifatida tashkil qilingan; shahar shu yoʻl harakati oqimi tufayli gullab-yashnagan. Iso Masih jamiyati tomonidan missionerlik harakatlari provinsiyaning shimolida olib borilgan. Ispaniyadan mustaqillik uchun boʻlgan janglarda, Corrientes Artigasning Liga de los Pueblos Libres (1814–1820) harakatiga qoʻshilgan. 1865-yili Paragvay kuchlarining provinsiyaga hujumi natijasida Uch ittifoq urushi boshlangan.

1919-yili National University of the Littoral tashkil qilingan, 1956-yili National University of the Northeastga aylantirilgan.

 
Corrientesning 1 real markasi (1856).

Corrientes oʻzining 1856-yildan 1880-yilgacha chiqargan pochta markalari bilan filateliya dunyosida afsonaviy oʻringa ega. Bu pochta markalari dunyoning eski yoki "klassik" markalar qatoriga kiradi (Buyuk Britaniyadan eng birinchi, 1840-yili chop etilgan; Qoʻshma Shtatlaridan 1847-yili). Corrientes markalari Fransiyaning birinchi marka nashrining yaqin nusxalari boʻlgan, va ular Ceres ma'budasining (Rim qishloq xo'jaligi ma'budasi) profil yuzini tasfirlagan, va individual tarzda qoʻlda oʻyilgan, keyin kichkina qogʻoz parchalarida chiqarilgan. Birinchi nashr 1856-yildan 1860-yilgacha davom etib, qiymati pastki qismda joy olgan; 1860-yili qiymat paneli olib tashlangan; qiymati keyinchalik qogʻozning rangi bilan belgilangan. Mahalliy ishlab chiqarilgan "primitivlar" singari Corrientesning eski markalari kollektorlar tomonidan qadirlangan. 1880-yildan keyin Argentina markalari ishlatilgan[3].

XIX va XX asrning katta qismida Corrientes provinsiyasi hayotida Romero Feris oilasi katta siyosiy kuchga ega bo'lgan. Hukumat tamaki ishlab chiqarishning katta qismini nazorat qiladigan mahalliy yer egalari tomonidan boshqarilgan. Bu davrga kelib Romero Ferises maosh to'laydiga hukumat to'lovlarini yaratgan va yer islohotiga qaratilgan chiqishlarni bostirgan. 1991-yilgi bahsli saylov natijalaridan so'ng jamoatchilik noroziligiprezident Carlos Menemni guubernator Raúl "Tato" Romero Ferisni lavozimidan chetlatishga majbur qilgan va garchi u 1997-yilda poytaxt meri etib saylangan bo'lsa-da. Romero Feris oxir-oqibat 1999-yilda davlat mablag'larini o'zlashtirishda ayblangan. U 2002-yil may oyida 7 yil qamoq jazosiga hukm qilingan[4].

 
The Yacyretá Dam

Corrientes provinsiyasi keyingi tillarda milliy siyosatga sezilarli darajada ta'sir o'tkaza olgan. 2001-yilda UCR boshchiligidagi siyosiy ittifoq gubernatorlik poygasida Romero Feris mashinasini mag'lub etgan, ammo Corrientes prezident Néstor Kirchnerning doimiy qo'llab-quvvatlashi natijasida partiyani Corrientes bo'limida, shuningdek, bir qator boshqa (ayniqsa Mendoza provinsiyasida) qo'zg'olonni keltirib chiqargan. Ushbu holat UCR gubernatorlari va prezident Krichnerga ittifoqdosh boshqa siyosatchilar paydo bo'lishiga olib kelgan[5].

Corrientes provinsiyasining shimoli-sharqiy qismidagi hudud 1974-yilda prezident Juan Perón va Paragvay prezidenti Alfredo Stroessner o'rtasidagi kellishuvdan so'ng Yacyretá to‘g‘oni uchun joy sifatida tanlangan. Yil davomida qurilgan va 11 milliard dollar mablag' sarflangan Yacyretá dunyodagi eng yirik to'g'onlardan biridir. Hozirda Paragvay bilan birgalikda to'g'onni kengaytirish ishlari amalga oshhirilmoqda , bu esa elektr quvvatini 2 barobar ko'paytirish imkonini beradi[6].

Madaniyati

tahrir
 
Korrientes tarixiy muzeyi

Korrientesdagi madaniyat birinchi navbatda uning Yevropa va Guarani ildizlaridan maʼlumotga ega va taʼsirlangan; bunga misol musiqaning chamame janridir.

Mashhur korrentinolar mustaqillik qahramoni general Don Xose de San Martin (1778-yilda Yapeyyuda tugʻilgan) va San-Lorenso jangida general uchun halok boʻlgan Xuan Bautista Kabral (Saladasda tugʻilgan) edi (mashhur afsonaga koʻra).

Korrientes provinsiyasidagi sayyohlik yoʻnalishlari qatoriga Ibera suv-botqoqlari va Mburucuya milliy bogʻi kiradi.

Rasmiy tillari

tahrir

2004-yil 22-oktyabrdagi 5598-sonli provinsiya qonuni (2326/2004-sonli qaror) Guarani ispan tili bilan bir qatorda Korrientesning rasmiy tili deb eʼlon qildi[7]. Bu ispan tilidan boshqa tilni rasmiylashtirgan Argentinaning birinchi provinsiyasi edi, undan keyin 2010-yilda Chako[8].

Geografiyasi

tahrir
Yana qarang: Argentina iqlimi va Argentinaning iqlimiy hududlari
 
Korrientes provinsiyasining Köppen iqlim xaritasi

Korrientes ikki daryo bilan oʻralgan – sharqdan Urugvay daryosi va shimoli-gʻarbda Parana daryosi provinsiya hududini oʻrab turadi. Parananing past qirgʻogʻi tez-tez suv toshqinlarini keltirib chiqaradi. 1982-yildagi kuchli halokatdan soʻng, toʻsiqlar qurish bilan himoya tizimini yarata boshlandi.

Viloyat asosan tekislikdan iborat boʻlib, eng baland nuqtalari sharqda joylashgan. Gʻarbda Parana daryosiga bir qator pastga tushadigan platformalar tushadi. Ibera botqoqliklari, lagunlar va botqoqlar hududi, vulqon oqimidan kelib chiqqan keng depressiya boʻlib, keyinchalik bilan qoplangan. Flyuvial va eol choʻkmalari.

Iqlimi

tahrir

Iqlimi asosan subtropik, quruq fasl kuzatilmaydi[9]. Oʻrtacha yillik harorat 20 °C (68 °F), oylik oʻrtacha harorat iyulda 14 °C (57 °F) dan yanvarda 26 °C (79 °F) gacha[10]. Yilning koʻp qismida harorat issiq boʻladi, yogʻingarchilik esa yil davomida koʻp va bir tekis taqsimlanadi[9]. Toʻrt fasl bor: qish, bahor, yoz va kuz[9]. Qishlari qisqa, ammo janubdan sovuq, qutb havosining vaqti-vaqti bilan kirib kelishi sovuqni keltirib chiqarishi mumkin[9]. Aksincha, yozda harorat 35-40 °C (95-104 °F) gacha yetishi mumkin[9]. Oʻrtacha yillik yogʻin miqdori 1100 dan 1900 millimetrgacha (43 dan 75 dyuymgacha) boʻlib, shimoli-sharqdan janubi-gʻarbga qarab kamayadi[9]. Kuz eng yomgʻirli fasl, qish esa eng qurgʻoqchil fasldir[10].

Demografiyasi

tahrir

2022-yilgi Argentina milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Korrientes provinsiyasida 1,197,553 nafar aholi istiqomat qiladi.

Corrientes provinsiyasini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra irqiy tarkibi (1814-yildan 1833-yilgacha[11]
Yillar Oq tanli odamlar
(Criollo aholisi and Castizo aholisi) 		Boshqalar Umumiy
# % # %
1814 ▬ 21,370 ▬ 70.80% ▬ 8,814 ▬ 29.20% ▬ 30,184
1820   28,110   76.60%   8,587   23.40%   36,697
1833   48,693   87.11%   7,204   12.89%   55,897

Corrientes Argentina shimolida joylashgan koʻplab boshqa aholi punktlari kabi uzoq vaqtdan beri nisbatan kam rivojlangan iqtisodiyotga ega. Provinsiyaning 2006-yilgi ishlab chiqarish hajmi 4,2 milliard AQSh dollariga baholangan (Argentinaning iqtisodiy oʻsish koʻrsatkichiga koʻra, 2011-yilda bu taxminan 6,7 milliard AQSh dollarini tashkil etgan) yoki aholi jon boshiga 4,540 AQSh dollarni (2011-yilda taxminan 6,600 AQSh dollari) tashkil etgan. Bu milliy oʻrtacha koʻrsatkichdan deyarli 40 foizga past[12].

Qishloq xoʻjaligi hamon provinsiyadagi asosiy faoliyat turlaridan biri boʻlib, mahsulot ishlab chiqarishining 15 foizini tashkil etadi. Provinsiya asosan sitrus, tamaki, guruch, choy, paxta va yerba mate mevasi eksportiga asoslangan. Yogʻochsozlik sanoati uchun daraxt yetishtirishda 1400 km2 qaragʻay va evkalipt oʻrmonlaridan foydalaniladi.

 
Paraná daryosidagi Corrientes porti

Provinsiya shimolida qoramollar issiqdan, ayniqsa, xashak sifati pastligi sababli muammolarga duch kelgan. Shu sababli, Brangus zoti mintaqada eng keng tarqalgan qoramol turi hisoblanadi. Janubda esa turli zotlarni uchratish mumkin. Provinisya hududining 70 ming km2 ida 4 million boshdan ortiq qoramol boqiladi.

Corrientesning ishlab chiqarish (xizmat koʻrsatish sohasidan tashqari) faoliyati tarkibida tamaki va uni qayta ishlash provinsiya yalpi daromadining 45%, oziq-ovqat va undan olinadigan mahsulotlar 30% va toʻqimachilik 16% qismni tashkil etadi.

Ituzaingó shahri yaqinidagi Paraná daryosidagi Yaciretá toʻgʻoni nafaqat provinsiyani, balki Argentina va Paragvayni ham energiya bilan taʼminlaydi.

Esteros del Ibera tabiiy landshaftining ekoturizmi va qushlarni kuzatishni sevadigan sayohatchilari sababli Corrientes provinsiyasida turizmning ahamiyati oʻsib bormoqda. Ibera milliy bogʻi 2018-yilda yaratilgan. Golden dorado baligʻini ovlash istagi ham uzoq vaqtdan beri Corrientesga mahalliy aholi va turistlarni jalb qilib keladi.

Siyosiy bo'linishi

tahrir

Viloyat hukumati odatda uchta bo'limga bo'lingan: Vazirlar Mahkamasini xalq tomonidan saylangan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat; qonun chiqaruvchi; va oliy sud boshchiligidagi sud tizimi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat deputatlar palatasi va Senatdan iborat ikki palatali organdir. Qonun chiqaruvchi organ mahalliy qonunlarni kiritish va qabul qilish bilan shug'ullanadi. Korrientes provinsiyasi Konstitutsiyasi provinsiyaning rasmiy qonunini tashkil qiladi. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina federal politsiyasi hisoblanadi, biroq qo'shimcha ishlarni Korrientes provintsiyasi politsiyasi amalga oshiradi.

 
Gubernatorlik idoralari

Viloyat 25 departamentga (departamentlarga) bo'lingan:

Department (poytaxt)

  1. Bella Vista departmenti (Bella Vista)
  2. Berón de Astrada departmenti (Berón de Astrada)
  3. Capital Department (Corrientes)
  4. Concepción departmenti (Concepción)
  5. Curuzú Cuatía departmenti (Curuzú Cuatiá)
  6. Empedrado departmenti (Empedrado)
  7. Esquina departmenti (Esquina)
  8. General Alvear departmenti (Alvear)
  9. General Paz departmenti (Nuestra Señora del Rosario de Caá Catí)
  10. Goya departmenti (Goya)
  11. Itatí departmenti (Itatí)
  12. Ituzaingó departmenti (Ituzaingó)
  13. Lavalle departmenti (Lavalle)
  14. Mburucuyá departmenti (Mburucuyá)
  15. Mercedes departmenti (Mercedes)
  16. Monte Caseros departmenti (Monte Caseros)
  17. Paso de los Libres departmenti (Paso de los Libres)
  18. Saladas departmenti (Saladas)
  19. San Cosme departmenti (San Cosme)
  20. San Luis del Palmar departmenti (San Luis del Palmar)
  21. San Martín departmenti (La Cruz)
  22. San Miguel departmenti (San Miguel)
  23. San Roque departmenti (San Roque)
  24. Santo Tomé departmenti (Santo Tomé)
  25. Sauce departmenti (Sauce)

Havolalar

tahrir
  1. ↑ „Ley No. 5598 de la Provincia de Corrientes, 22 October 2004“.
  2. ↑ „"Nuevos datos provisorios del Censo 2022: Argentina tiene 46.044.703 habitantes"“. Infobae.
  3. ↑ Louis, Stich. Corrientes: the Issues from 1856–80. New York: The Collectors Club, 1957-yil. 
  4. ↑ „El Diario Digital“ (es). 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 18-mart.
  5. ↑ 4 Semanas (ispancha)
  6. ↑ RiverNet: the Yacyretá Dam
  7. ↑ Andoza:Cite Argentine law
  8. ↑ Andoza:Cite Argentine law
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 „Clima“ (es). Dirección de Estadística y Censos de la Provincia de Corrientes. 2016-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 29-mart.
  10. ↑ 10,0 10,1 Rubio 2018, s. 175.
  11. ↑ „La Población de Corrientes según el Censo Provincial de 1833“. Academia Nacional de la Historia. Qaraldi: 27 aprel 2024-yil.
  12. ↑ I. A. D. E.R

Kitoblar

tahrir

Tashqi havolalar

tahrir

Andoza:Departments Corrientes Andoza:Provinces of Argentina 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Foydalanuvchi:DoniyorZiyod/qumloq&oldid=5158758" dan olindi