Ў (kirill)
Ў — oʻzbek kirill alifbosining oʻttiz ikkinchi harfi. Til orqa, oʻrta keng, lablashgan unli tovushni ifodalaydi (ushbu unlining maʼno farqlovchi til oldi varianti ham ayni shu harf bilan ifodalanadi, yaʼni alohida belgiga ega emas). Qoʻllanishiga koʻra uncha faol boʻlmagan bu harf oʻzbekcha soʻzlarning asosan 1-boʻgʻinida uchraydi: oʻrdak, oʻrik, oʻroq, moʻgʻul, toʻgʻri, qoʻrqoq kabi; oʻzlashma soʻzlarda esa oxirgi boʻgʻinlarda ham qoʻllanishi mumkin: gulroʻ, obroʻ, roʻbaroʻ. Har qanday undosh bilan yonmayon kela oladi. Turkiy xalqlar, jumladan, oʻzbek xalqi uchun umumiy boʻlgan yozuvlarda oʻziga xos belgi-shakllarga ega.
Kirill alifbosi harfi Ў | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Kirill yozuvi | |||||||
А | Б | В | Г | Ґ | Д | Ђ | |
Ѓ | Е | (Ѐ) | Ё | Є | Ж | З | |
Ѕ | И | (Ѝ) | І | Ї | Й | Ј | |
К | Л | Љ | М | Н | Њ | О | |
П | Р | С | Т | Ћ | Ќ | У | |
Ў | Ф | Х | Ц | Ч | Џ | Ш | |
Щ | Ъ | Ы | Ь | Э | Ю | Я | |
Tarixiy harflar | |||||||
(Ҁ) | (Ѹ) | Ѡ | (Ѿ) | (Ѻ) | Ѣ | Ꙗ | |
Ѥ | ІѢ | Ѧ | Ѫ | Ѩ | Ѭ | Ѯ | |
Ѱ | Ѳ | Ѵ | (Ѷ) | Ын | |||
Noslavyan tillari harflari | |||||||
Ӑ | Ӓ | Ә | Ӛ | Ӕ | Ԝ | Ғ | |
Ӻ | Ӷ | Ҕ | Ԁ | Ԃ | Ӗ | Ҽ | |
Ҿ | Ӂ | Җ | Ӝ | Ԅ | Ҙ | Ӟ | |
Ԑ | Ӡ | Ԇ | Ӥ | Ӣ | Ӏ | Ҋ | |
Қ | Ҟ | Ҡ | Ӄ | Ҝ | Ԟ | Ԛ | |
Ӆ | Ԓ | Ԡ | Ԉ | Ԕ | Ӎ | Ҥ | |
Ԣ | Ԋ | Ң | Ӊ | Ӈ | Ӧ | Ө | |
Ӫ | Ҩ | Ҧ | Ԥ | Ҏ | Ԗ | Ҫ | |
Ԍ | Ҭ | Ԏ | Ӳ | Ӱ | Ӯ | Ү | |
Ұ | Ҳ | Ӽ | Ӿ | Һ | Ҵ | Ӵ | |
Ҷ | Ӌ | Ҹ | Ӹ | Ҍ | Ӭ | Ԙ | |
Eslatma. Qavs ichidagi belgilar (mustaqil) harf maqomiga ega emas. |
Ў, ў — [o] tovushini aks ettiruvchi oʻzbek kirill alifbosining 30-harfi[1], hozirgi oʻzbek lotin alifbosida unga oʻ harfi mos keladi. Bu harf lotin alifbosida okina (ʻ) belgisi bilan yoziladi.
Ў harfi yozilish shakli boʻyicha У harfini takrorlaydi, Й harfiga oʻxshab qisqa belgisi qoʻshilgan.
2003-yil sentabr oyida "Belorus yozuvi kunlari"ning oʻninchi nishonlanishida Polotskda Ў harfi sharafiga yodgorlik oʻrnatildi. Birinchi yodgorlik gʻoyasi koʻp yillar davomida badiiy bosma harflarni oʻrgangan belorus kaligrafi professor Pavel Semchenkoga tegishli.
«Ў» harfi boshqa kirill alifbolarida
tahrir- 1990-yillarda amalga kiritilgan belorus alifbosida qoʻllanadi.
- 1953-yilda kiritilgan dungan alifbosida qoʻllanadi.
- Osiyo eskimoslari alifbosida qoʻllanadi.
- 1970-yillar oxirlarida kiritilgan nivx kirill alifbosida qoʻllanadi.
- 1923-yildagi lotinlashtirishdan oldin osetin matnlarini ("shegron alifbosi" deb ataladigan) yozishda — qisman birinchi osetin gazetasi "Iron gazet"da qoʻllangan (1906).
- 1961—1964 yillarda (Qorachoy-Cherkesiyada 1970-yillargacha) qorachoy-bolqor kirill alifbosida qoʻllangan.
- 1989-yilda Ў harfini tatar alifbosiga kiritish rejalashtirilgan.
Kodlar jadvali
tahrirKodlanishi | Registr | Oʻnlik kod |
Oʻn oltilik- kod |
Sakkizlik kod |
Ikkilik kod |
---|---|---|---|---|---|
Yunikod (yaxlit) |
Bosh harf | 1038 | 040E | 002016 | 00000100 00001110 |
Kichik harf | 1118 | 045E | 002136 | 00000100 01011110 | |
Yunikod (ajralgan) |
Bosh harf | 69403398 | 0423 0306 | 00410601406 | 00000100 00100011 00000011 00000110 |
Kichik harf | 71500550 | 0443 0306 | 00420601406 | 00000100 01000011 00000011 00000110 | |
ISO 8859-5 | Bosh harf | 174 | AE | 256 | 10101110 |
Kichik harf | 254 | FE | 375 | 11111110 | |
KOI 8 (ayr. var.) |
Bosh harf | 190 | BE | 276 | 10111110 |
Kichik harf | 174 | AE | 256 | 10101110 | |
Windows 1251 | Bosh harf | 161 | A1 | 241 | 10100001 |
Kichik harf | 162 | A2 | 242 | 10100010 |
HTMLda Ў bosh harfini Ў yoki Ў kabi, ў kichik harfini esa — ў yoki ў kabi yozish mumkin.
Yana qarang
tahrirManbalar
tahrir- ↑ Xojiyev A. P. Узбекский язык // Языки мира: Тюркские языки. — M.: Институт языкознания РАН, 1996. — С. 427. — (Языки Евразии).
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |