Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari
Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining quruqlikdagi tarkibiy qismidir. 1991-yilda Sovet Ittifoqi parchalanganidan beri faoliyat yuritayotgan armiya sobiq Sovet Armiyasining Oʻzbekiston hududida boʻlgan qismlaridan iborat. 2006-yil holatiga koʻra, u 40 000 ga yaqin faol xodimlarga ega edi. Quruqlik qoʻshinlari foydalanadigan asbob-uskunalarning katta qismi ham eski sovet materiallari boʻlib, Oʻzbekiston hukumati uni zamonaviy asbob-uskunalar bilan almashtirish uchun unchalik harakat qilmadi[1].
| Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari | |
|---|---|
| Tashkil topgan | 1992 |
| Davlat |  Oʻzbekiston
|
| Tarmoqlar | .svg){kind=small} O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari
|
| Tip | Quruqlik kuchlari |
| Rol | Oʻzbekiston mudofaasi |
| Hajm | 40,000 (tash. 2006) |
| Bosh qarorgoh | Toshkent |
| Laqab | Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari |
| Ranglar | Koʻk toʻq |
| Bayramlar | 14-yanvar „Vatan himoyachilari“ kuni |
| Janglar | Tojikiston fuqarolar urushi Batken mojarosi Afgʻoniston urushi (2001–hozirgacha) |
Tarixi
tahrirQurolli kuchlar 1992-yilda tashkil etilgan boʻlib, armiya bilan bir qatorda havo va havo hujumidan mudofaa qoʻshinlari, milliy gvardiya va chegara xizmati ham tashkil etilgan. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov yangi tashkil etilgan quruqlikdagi qoʻshinlar safini toʻldirish uchun Sovet Qurolli Kuchlari safidagi mahalliy oʻzbeklarni Oʻzbekistonga chaqira boshlagan edi, biroq koʻpchilik qaytishdan bosh tortgan va fuqaroligidan voz kechgan. Ofitserlar korpusining asosiy qismini ruslar tashkil etgan, roʻyxatga olinganlar esa asosan oʻzbeklar edi.
Shundan soʻng, Oʻzbekiston Markaziy Osiyoda Rossiya Federatsiyasi fuqarolarining armiyada xizmat qilishiga yoʻl qoʻymagan yagona davlatga aylandi va slavyan zobitlarini oʻzbeklar bilan almashtira boshladi. Mustaqillikka erishgandan soʻng armiya qoʻmondonligini slavyan zobitlari tashkil etdi va shu tariqa oʻzbeklarga yuqori lavozimlar berishga harakat qilindi, slavyanlarga esa past darajalar berildi. Oʻzbekistonda qolgan slavyanlar oʻzbek pasportini qabul qilishgan.
Oʻzbekistonda uchta yirik Sovet harbiy akademiyalari: Toshkent oliy umumqoʻshin qoʻmondonlik bilim yurti, Chirchiq oliy tank qoʻmondonlik-muhandislik bilim yurti va Samarqand oliy harbiy avtomobil qoʻmondonlik bilim yurti joylashgan. Bu hukumatning oʻzbek zobitlarini Rossiyaga malaka oshirish uchun yubormasligiga sabab boʻldi. 1994-yild barcha boʻlinmalarning ofitserlarini tayyorlash uchun Qurolli Kuchlar qoʻshma akademiyasi ham tashkil etildi. Armiyada oʻzbek tili tobora koʻproq qoʻllanila boshlagan boʻlsa-da, qoʻllanmalarning koʻpchiligi rus tilida boʻlgani va Oʻrta Osiyo turkiy tillarida tegishli harbiy lugʻat yoʻqligi sababli, rus tili ofitserlar tayyorlashda asosiy til boʻlib qoldi.
1997-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlari CENTRASBAT dasturi mamlakatda joylashtiriladigan Oʻzbekiston va Amerika qoʻshinlari oʻrtasidagi oʻquv mashgʻulotlarini moliyalashtirish uchun 5 million dollardan ortiq mablagʻ toʻlagan. Keyinchalik 1998-yilda AQSh generali oʻquv mashgʻulotlarida qatnashgan boʻlinmasi boʻlgan Oʻzbekiston bazasiga tashrif buyurdi. Oʻzbekistonlik askarlarning aksariyati majburiy muddatli harbiy xizmat muddati tugagach, xizmatni tark etgan. AQSh Kuchlari bu holatni Qirgʻiziston va Qozogʻistonda ham kuzatgan. Armiya qoʻmondonlik, xizmat koʻrsatish va jihozlash jihatidan Sovet armiyasiga oʻxshash edi. Katta qoʻmondonlar qaror qabul qilish erkinligiga imkon beradigan qatʼiy buyruqlar berishgan.
2003-yilda Mudofaa vazirligi chaqiruv muddati 18 oydan 12 oygacha qisqartirilganini, ofitserlar maktablarida oʻqiganlar esa atigi 9 oy xizmat qilishlari kerakligini eʼlon qildi. Bu yuqori martabali xodimlarni uzoqroq xizmat qilishga undadi. Koʻpgina oʻzbek yoshlari dedovshchina keng tarqalgan boʻlgani sababli ularni armiyaga chaqirmaslik uchun yollash boʻlimi xodimlariga pora bergan.
Tashkilot
tahrirTumanlar
tahrir
Armiya tarkibiga beshta harbiy okrugga Nukus shahridagi Shimoli-gʻarbiy harbiy okrug, Qarshi shahridagi Janubi-gʻarbiy maxsus harbiy okrug, Jizzaxdagi Markaziy harbiy okrug va Fargʻonadagi Sharqiy harbiy okrug kiradi. 2001-yilda Toshkent garnizoni Toshkent harbiy okrugiga aylantirildi[2].
| Okruglar | Bosh qarorgohning joylashuvi | Izohlar |
|---|---|---|
| Shimoli-gʻarbiy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Nukus | Qoraqalpogʻiston, Xorazm viloyati |
| Janubi-gʻarbiy maxsus harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Qarshi | Qashqadaryo viloyati, Surxondaryo viloyati, Buxoro viloyati, Navoiy viloyati |
| Markaziy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Jizzax | Jizzax viloyati, Samarqand viloyati, Sirdaryo viloyati |
| Sharqiy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Fargʻona | Fargʻona viloyati, Andijon viloyati, Namangan viloyati |
| Toshkent harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Toshkent | Toshkent viloyati, 2001-yil tashkil topgan |
- Motorli miltiq qismlari
- Tank kuchlari
- Maxsus operatsiyalar kuchlari
- Razvedka
- Muhandislik
- Kimyoviy birliklar
- Signallar
- Elektron urush qismlari
- Logistika
- Topogeodeziya
Formatlar roʻyxati
tahrirFargʻonada toʻrtta motooʻqchilar brigadasi va 17-Havo hujum brigadasi (Sovet Havo-desant Kuchlarining sobiq 387-Havo-desant oʻquv polki) mavjud. Motorli brigadalar Buxoro, Samarqand, Termiz, Nukus, Andijon shaharlari atrofida joylashgan[4]. Quyida sanab oʻtilgan boʻysunuvchi brigadalar harbiy okrug shtab-kvartirasi bilan bir shaharda joylashganligi yoki aniq harbiy okruglarning mas’uliyati doirasida boʻlgani sababli turli harbiy okruglarga tegishli edi.
Armiya shtab-kvartirasi (Toshkent)
tahrir- Toshkent harbiy okrugi Faxriy Qoʻriqlash Bataloni
- Muhandislik brigadasi
- Sharqiy harbiy okrug „Lynx“ Maxsus Kuchlari bataloni[5][6]
Doimiy armiya
tahrir- Oʻquv polki (Chirchiq)
- 387-Havo desantlarini tayyorlash polki[7]
- 17-Havo hujumi brigadasi (Fargʻona)[8] — 5000 nafargacha askardan iborat boʻlib, ilgari Sovet Ittifoqining 105-Gvardiya Vena havo-desant diviziyasi boʻlgan.
- 1-motorli miltiq brigadasi (Chirchiq)
- 2-motorli miltiq brigadasi (Samarqand)
- 3-motorli miltiq brigadasi (Termiz)
- 25-motoroli miltiq brigadasi (Qarshi 08579-sonli harbiy qism)
- 37-motoroli miltiq brigadasi (Andijon)[9]
- 15-Mustaqil Maxsus Kuchlar brigadasi
- Tank polki (Ohangaron)
Imkoniyatlari
tahrirMashqlar
tahrir
Oʻzbekiston harbiylari Shimoliy Karolinadagi Kamp Lejeune shahrida Amerika Qoʻshma Shtatlari dengiz piyodalari korpusi mezbonlik qilgan „Tinchlik yoʻlida hamkorlik“ kooperativi „Osprey '96“ mashqlarida ishtirok etdi. Keyin ular Osprey '98 mashq kooperativida ham qatnashdilar.
2004-yil sentabr oyida Britaniya armiyasining (oʻsha paytdagi) Royal Welsh Regiment polki (hozirgi 3-millionlik The Royal Welsh) Oʻzbekiston armiyasi tinchlikparvar bataloni bilan Farish togʻlari oʻquv hududida „Timurlan ekspress“ mashqlarida qatnashdi. Bu NATO homiyligidagi 3 haftalik „Tinchlik yoʻlida hamkorlik“ oʻquv mashgʻulotlari edi.
Joriy uskunalari
tahrirMaʼlumotlarga koʻra, Oʻzbekiston qurolli kuchlarining oʻqotar qurollari orasida AK-47, AK-74, Dragunov snayper miltigʻi, Makarov PM toʻpponchasi va PK bor.
| Joriy uskunalar | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | Tasvir | Kelib chiqishi | Turi | Miqdori | ||||
| Kichiq qurollar | ||||||||
| Makarov PM | .jpeg)
|
Sovet Ittifoqi | Yarim avtomatik pistolet | |||||
| AK-47 | 
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| AKM | 
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| AK-74 |
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| RPK |
|
Sovet Ittifoqi | Otryad avtomatik quroli | |||||
| PKM |
|
Sovet Ittifoqi | Umumiy maqsadli pulemyot | |||||
| SVD |
|
Sovet Ittifoqi | Belgilangan oʻq otuvchi miltiq | |||||
| Granata otuvchilar | ||||||||
| RPG-7 |
|
Sovet Ittifoqi | Raketar granata otish moslamasi | |||||
| RPG-16[15] | Sovet Ittifoqi | Raketar granata otish moslamasi | ||||||
| SPG-9 |
|
Sovet Ittifoqi | Orqaga qaytmaydigan miltiq | |||||
| Tanklar | ||||||||
| T-72 |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 70[16] | ||||
| T-64B |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 100[16] | ||||
| T-62M/MV |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 170[16] | ||||
| T-54 |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 80[16] | ||||
| Piyoda askarlarning jangovar mashinalari | ||||||||
| BMP-1 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 180[16] | ||||
| BMP-2 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 270[16] | ||||
| BMD-1 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 120[16] | ||||
| BMD-2 |
|
Rossiya | Piyodalar jangovor mashinasi | 9[16] | ||||
| Oshkosh M-ATV |
|
Qo'shma Shtatlar | Piyodalar jangovor mashinasi | 308 | ||||
| Nurol Ejder (4x4 versiyasi) | Turkiya | Piyodalar jangovor mashinasi | 24 xizmatda (+1000 buyurtma qilingan)[17] | |||||
| Xodimlarni tashuvchilar | ||||||||
| BTR-60 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 24[16] | ||||
| BTR-70 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 25[16] | ||||
| BTR-80 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 210[16] | ||||
| BTR-D |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 50[16] | ||||
| BRM-1K |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 6[16] | ||||
| BRDM-2 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 13[16] | ||||
| Raketa artilleriyasi | ||||||||
| BM-21 Grad |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm koʻp raketa tashuvchi | 50[16] | ||||
| BM-27 Uragan |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm koʻp raketa tashuvchi | 48[16] | ||||
| Taktik ballistik raketa tizimlari | ||||||||
| OTR-21 Tochka |
|
Sovet Ittifoqi | Taktik ballistik raketa | 5[16] | ||||
| Havo hujumiga qarshi | ||||||||
| HQ-9 |
|
Xitoy | Uzoq masofali „yer-havo“ raketasi | 1 batareyasi | ||||
| Oʻziyurar artilleriya | ||||||||
| 2S1 Gvozdika |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm oʻziyurar gaubitsa | 18[16] | ||||
| 2S9 Nona |
|
Sovet Ittifoqi | Oʻziyurar 120 mm | 54[16] | ||||
| 2S5 Giatsint-S |
|
Sovet Ittifoqi | 152 mm oʻziyurar gaubitsa | 17[16] | ||||
| 2S7 Pion |
|
Sovet Ittifoqi | 203 mm oʻziyurar gaubitsa | 48[16] | ||||
| Logistika va kommunal transport vositalari | ||||||||
| UAZ-469 |
|
Sovet Ittifoqi | Yengil foydalanish avtomobili | |||||
| ZIL-131 |
|
Sovet Ittifoqi | Umumiy maqsadli yuk mashinasi | |||||
.jpg)
.jpg)
_(262-6).jpg)
.jpg)
.jpg)
_owned_by_James_Stewart_pic5.JPG)
.jpg)
Manbalar
tahrir- ↑ „Uzbekistan- Army“.
- ↑ Bakhtiyar Kamilov, Formation of Conceptual Approaches to the Problems of Ensuring National Security in Central Asian States — Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan and Turkmenistan
- ↑ „История Вооруженных Сил Республики Узбекистан“. Министерство Обороны Республики Узбекистане (14-fevral 2018-yil). 16-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-may 2021-yil.
- ↑ „Archived copy“. 2009-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2013-yil.
- ↑ „Узбекистан — Десантура.ру - Узбекистан“. desantura.ru. Qaraldi: 23-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Спецназ вооруженных сил Узбекистана“. sof-mag.ru. 2022-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
- ↑ „Archived copy“. 2009-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2013-yil.
- ↑ „Web Hosting, Free Web Site Builder & Domain Name, Web Hosting Made Easy by Brinkster“. 2007-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-sentabr 2007-yil., accessed late September 2007 and June 2010
- ↑ Press-service of the President of the Republic of Uzbekistan: Islam Karimov: no one can turn us from our chosen path
- ↑ akbaryusupov. „Uzbekistan's largest military training ground commissioned in Kattakurgan“. tashkenttimes.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Открыт крупнейший военный полигон Узбекистана (+фото)“ (ru-UZ). Газета.uz (7-noyabr 2019-yil). Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Открыт крупнейший военный полигон Узбекистана“. www.securex.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.[sayt ishlamaydi]
- ↑ akbaryusupov. „Joint Uzbek-Tajik military drills held at Gurumsaray training ground“. tashkenttimes.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 „«Мы мирные люди, но…» В Узбекистане прошли масштабные учения национальных ВС“. Ритм Евразии. 2022-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
- ↑ RPG.16 (Report). Forecast International. 1996-yil sentabr. p. 4. https://www.forecastinternational.com/archive/disp_old_pdf.cfm?ARC_ID=1496.
- ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 16,13 16,14 16,15 16,16 16,17 16,18 16,19 16,20 [↑ The International Institute For Strategic Studies IISS The Military Balance 2010. — Nuffield Press, 2010. — S. 373. — ISBN 978-1-85743-557-3.]
- ↑ „Turkey has delivered 24 Ejder Yalcin armored vehicles to Army of Uzbekistan | August 2019 Global Defense Security army news industry | Defense Security global news industry army 2019 | Archive News year“.