Soʻm

Soʻm – Oʻzbekiston Respublikasining pul birligi. 1 Soʻm qimmati 100 tiyin. Xalqaro ifodasi UZS Soʻm Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining „Oʻzbekiston Respublikasining milliy valyutasini muomalaga kiritish toʻgʻrisida“gi 1994-yil 16-iyundagi farmoni bilan 1994-yilning 1-iyulidan respublika hududida yagona, cheklanmagan va qonuniy toʻlov vositasi sifatida muomalaga chiqarilgan. Qimmatbaho metallar suvi yuritilgan turli qiymatdagi yubiley tangalar esa turli sanalar nishonlanishi munosabati bilan va numizmatik maqsadda chiqarilgan (qarang Tanga). Soʻmning muomalaga kiritilishi Oʻzbekiston pul muomalasi va hisob-kitoblar tizimini tashkil etish hamda respublika iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Milliy valyuta pul belgilarini muomalaga chiqarish va uning barqarorligini taʼminlashni Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki amalga oshiradi.^[1] 1 soʻm = 100 tiyin. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122—moddasi va „Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunning 11-moddasi, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida qonuniy toʻlov vositasi boʻlgan milliy valyuta – „soʻm“ muomalaga kiritildi. 2013-yil iyunida 5000 soʻm qiymatlik yangi banknota chiqishi haqida xabarlar tarqaldi.^[2] 2013-yil 27-iyunida Oʻzbekiston respublikasi Markaziy banki shu yilning 1-iyulidan boshlab qiymati 5000 soʻm boʻlgan pul chiptalarini muomalaga chiqarishini bildirdi.^[3]. 2017-yil 20-fevralda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati kengashining „Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 10000 soʻmlik banknotlarning chiqarilishi toʻgʻrisida“gi qarori qabul qilindi^[4]. 2021-yil 14-iyundan 2000 va 20000 soʻmlik banknotlar muomalaga chiqarildi^[5]^[6].

Soʻm Soʻm

ISO 4217:	UZS (860)
Davlat nomi:	Oʻzbekiston
Simvol:	soʻm

Tangalar va ularning yillari

1994-2000

Qiymati	Tarkibi	Diametri (mm)	Qalinligi (mm)	Ogʻirligi (g)	Yoni	Chiqqan yil (lar)i
1 tiyin	poʻlat, latun	17	1,2	1,74	tekis	1994
3 tiyin		20	1,3	2,7	qirrali	1994
5 tiyin		21,5	1,4	3,4		1994
10 tiyin	poʻlat, nikel	18,8	1,5	2,87		1994
20 tiyin		22	1,6	4	tekis Yigirma tiyin deb yozilgan	1994
50 tiyin		23,9	1,6	4,75	tekis Ellik tiyin deb yozilgan	1994
1 soʻm		19,80	1,3	2,27	tekis	1997, 1998, 1999
5 soʻm		22,20	1,6	4,00		1997, 1998, 1999
10 soʻm		24,10	1,6	4,75		1997, 1998, 1999 2000

2000-2004

2001-yilgi 50 soʻm va 2004-yilgi 100 soʻmlik tangalar maʼlum sanalarga atab chiqarilgan boʻlsada (mustaqillikning 10 yilligi, milliy valyutaning 10 yilligi), Markaziy bank tomonidan esdalik tangalar qatoriga kiritilmagan. 2001—2004-yillarda zarb qiligan 50 va 100 soʻmlik tangalar 2019-yil 1-iyuldan 1, 5 va 10 soʻm qiymatiga ega boʻlgan tangalar 2020-yil 1-martdan muomaladan chiqarilgan.

Qiymati (soʻm)	Tarkibi	Diametr (mm)	Qalinligi (mm)	Ogʻirligi (g)	Yoni	Chiqqan yillari
1	poʻlat, nikel	19	1,3	2,7	qirrali	2000
5	poʻlat, latun	21	1,4	3,44	tekis	2001
10	poʻlat, nikel	19	1,3	2,85	tekis
50	poʻlat, Cu/Ni	26	2,2	8	qisman qirrali
100	poʻlat, Cu/Ni	27,1	1,8	8	tekis Oʻzbekiston markaziy banki deb yozilgan	2004

3-chiqarilishi (2018-yil)

2018-yil 2-iyuldan muomalaga kiritilgan.

Qiymati (soʻm)	Tarkibi	Diametri (mm)	Qalinligi (mm)	Ogʻirligi (g)	Yoni	Chiqqan yillari
50	poʻlat, nikel	18	1	2	tekis	2018
100		20	1	2,5		2018
200		22	1,1	3,3		2018
500		24	1,1	3,9		2018
1000		30	1,1	4,2		2022

Esdalik tangalar va ular haqida maʼlumotlar

Asosiy maqola: Oʻzbekistonning esdalik tangalari

Esdalik tangalari Markaziy bank tomonidan 1994-yildan beri zarb qilinadi. Tangalar qimmatli metallardan (10, 50 va 100 soʻmli), oddiy metallardan (25, 50, 100 va 500 soʻmli) va oltin qoplamali oddiy metallardan (1 va 10 soʻmli) zarb qilingan.

Banknotlar

1992-1994

Asosiy maqola: Soʻm-kupon

Barcha kupyuralarning old tomonida Oʻzbekiston gerbi, orqa tomonida Samarqand Registon maydonidagi Sherdor madrasasi tasviri tushirilgan Banknot raqamlari AB 12345678 (1—500 soʻmlar) yoki AB 1234567 (500—10 000 soʻmlar), banknotning old tomonida Oʻzbekiston gerbining ostida joylashgan. 1993-yil 15-noyabrda muomalaga kiritilgan, 1994-yil 1-avgustda muomaladan chiqarilgan. Bu seriyadagi banknotlar Angliyada „Harrison & Sons Ltd“ bosmaxonasida chop etilgan.

Tasviri		Qiymati (soʻm)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglari	Suv belgisi
Old tomoni	Orqa tomoni	Qiymati (soʻm)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy ranglari	Suv belgisi
		1	120×61	koʻk, kulrang	gulli naqsh
		3		yashil
		5		siyohrang
		10		qizil
		25		firuza rang
		50	144×69	pushti	paxta
		100		qora, moviy
		200		binafsha rang
		500		toʻq sariq
		1000		jigarrang
		5000		koʻk
		10 000		qirmizi
Rasm masshtabi – 1,0 millimetrga 1,0 piksel

1994-1999

Tasvir		Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
Old tomoni	Ort tomoni	Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
		1	120×62	yashil pushti	Alisher Navoiy nomidagi davlat akademik katta teatri, Toshkent	1994
		3	120×62	qizil yashil	Chashmai Ayyub, Buxoro
		5	142×69	koʻk qizil	Alisher Navoiy monumenti, Toshkent
		10		binafsha koʻk	Goʻri Amir, Samarqand
		25		koʻk zargʻaldoq	Shohizinda, Samarqand
		50		jigarrang zargʻaldoq	Registon ansambli, Samarqand
		100		binafsha	Xalqlar doʻstligi saroyi, Toshkent
		200	144×78	yashil	Sherdor madrasasi fragmenti, Samarqand	1997
		500		qizil	Amir Temur monumenti, Toshkent	1999
Rasm masshtabi – 1,0 millimetrga 1,0 piksel

2001-2019

Tasvir		Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
Old tomoni	Ort tomoni	Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
		1000	binafsha jigarrang	Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Toshkent	2001
		5000	yashil jigarrang^[3]	Oliy Majlis binosi, Toshkent	2013^[3]
		10 000	och koʻk	Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati binosi, Toshkent	2017
		50 000	binafsharang	Xalqaro anjumanlar saroyi, Toshkent	2017
		100 000	och jigarrang	Old tarafda Mirzo Ulugʻbek haykali, orqa tarafda Mirzo Ulugʻbek rasadxonasi	2019

2021-yildan


Tasviri		Qiymat (soʻm)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy rangi	Banknotadagi tasvir	Sana
Old tomoni	orqa tomoni	Qiymat (soʻm)	Oʻlchamlari (mm)	Asosiy rangi	Banknotadagi tasvir	Muomalaga kiritilgan	Bosilgan
		2000	142x69	pushti, firuza	old tomoni – Buxorodagi Ark qalʼasi. Qal’aning chap tomonida Buxoro timsoli boʻlgan – ikki oʻrkachli tuya tasvirlangan. Koʻzi ojiz odamlar uchun relef elementi qizil rangda qilingan. orqa tomoni – Buxoro viloyatidagi qadimiy shahar boʻlmish Poykand xarobalari. Oʻng tomonda Buxoro viloyatidagi Varaxsha qadimiy manzilgohidan topilgan miloddan avvalgi 8-asrga oid devor bezaklari va miloddan avvalgi XXX-XX asrlarga oid uy-roʻzgʻor buyumlari	14-iyun 2021	2021
		5000	142x69	yashil, jigarrang	old tomoni – медресе Шердор v Самаркандe, Sleva ot nego raspolojen krilatiy bars – simvol Samarkanda. Relefniy element dlya slabovidyaщix lyudey vipolnen v korichnevom svete. orqa tomoni – arxitekturniy pamyatnik Afrasiab v Samarkande, a takje predmeti bita, naydennie na territorii etogo pamyatnika v xode arxeologicheskix raskopok: keramicheskiy kuvshin i vishitiy podnos.^[7]	26 avgusta 2021^[8]
		10000	147×69	koʻk, binafsha, pushti	old tomoni – medrese Kukeldash v Tashkente. Sleva ot nego raspolojen element, napominayuщiy vorota. On simvoliziruet odni iz vorot drevnego Tashkenta. Relefniy element dlya slabovidyaщix lyudey vipolnen v sinem svete. orqa tomoni – arxeologicheskiy pamyatnik „Shashtepa“, a takje obrazsi drevnego remesla – lyagan i i bitovaya posuda.^[7]	26 avgusta 2021^[8]
		20000		koʻk, binafsha, jigarrang	old tomoni – drevnee soorujenie Кой-Крылган-кала v Каракалпакстанe. Sleva ot pamyatnika izobrajen ornamentalniy uzor, kotoriy vstrechaetsya na natsionalnix karakalpakskix tkanyax. Relefniy element dlya slabovidyaщix lyudey vipolnen v sinem svete. orqa tomoni – krepost Джанбас-кала v Karakalpakstane, a takje kuvshin VII—VI vekov do n. e. i artefakt I veka do n. e. Artefakt napominaet verblyuda. On ispolzovalsya v obryadax zoroastrizma.^[7]	14 iyunya 2021^[9]
		50000		binafsha, koʻk, sariq	old tomoni – mavzoley Al-Xakim at-Tirmizi v Surxandarinskoy oblasti. Sleva ot nego raspolojena ornamentalnaya pechat, naydennaya vo vremya arxeologicheskix raskopok v poselenii Sapallitepa v Surxandarinskoy oblasti. Relefniy element dlya slabovidyaщix lyudey vipolnen v sinem svete. orqa tomoni – drevniy arxeologicheskiy kompleks Фаязтепа v Surxandarinskoy oblasti i dva vida surxandarinskoy keramicheskoy posudi, naydennie vo vremya raskopkok v poselenii Sapallitepa. V sentre raspolojen „letyaщiy golub“ – simvol mira.^[7]	22 dekabrya 2021^[10]
		100000	152×69	och jigarrang, limonrang, pushti	old tomoni – muzey-zapovednik Ichan-kala v Xive. V verxnem levom uglu izobrajyon minaret, raspolojenniy v muzee. Relefniy element dlya slabovidyaщix lyudey vipolnen v korichnevom svete. orqa tomoni – zamok Angka-kala, kotoriy yavlyalsya stolitsey drevnego Xorezmskogo gosudarstva. Ryadom izobrajeni keramicheskaya posuda, otnosyaщayasya k X veku, i xorezmskaya serebryanaya moneta, otnosyaщayasya k I veku do n. e.^[7]	22 dekabrya 2021^[10]
		200 000	152×69	firuza rang	old tomoni – arxitekturniy pamyatnik „Dvores Xudoyar-Xana“ v gorode Kokand Ferganskoy oblasti orqa tomoni – arxeologicheskiy pamyatnik "Gorodiщe Axsikent ", otnosyaщiysya k III veku do nashey eri, kotoriy yavlyalsya stolitsey drevnego Ferganskogo gosudarstva.	15 iyulya 2022[32]
Masshtab izobrajeniy – 1,0 pikselya na millimetr.