Vikipediya

Ekvador mojarosi (2024)

2024-yilda Ekvadorda kuzatilgan qurolli mojaro
(Ekvadordagi mojaro (2024)dan yoʻnaltirildi)

Ekvador mojarosi (2024) – 2024-yil 9-yanvarda Ekvadorda mamlakat hukumati ishtirokida bir nechta uyushgan jinoiy guruhlarga, xususan, Los Choneros karteliga qarshi boshlangan qurolli toʻqnashuv.

Ekvador mojarosi (2024)
Ekvador xavfsizlik inqirozi va Ekvadorda giyohvand moddalarga qarshi kurash

13-yanvar kuni Ekvador harbiylari
Sanalar 2024-yil 9-yanvardan – hozirgacha
(10 oy, 2 hafta va 2 kun)
Urush yeri Ekvador
Holati Davom etayotgan past intensivlikdagi mojaro
Raqiblar
Ekvador Ekvador hukumati Uyushgan jinoyatchilik guruhlari, xususan Los Choneros
Qoʻmondonlar
Harbiy birliklar
* Milliy politsiya

Qurollangan tinch aholi

Yoʻqotishlar
2 politsiya ofitseri oʻldirilgan[2]
4 politsiya ofitseri oʻgʻirlab ketilgan[3]
1 nafar prokuror oʻldirilgan[4]
1 maslahatchi oʻldirilgan[5]
1 mayor oʻldirilgan[6]
1 xodim oʻldirilgan[6] 		8 nafar jinoiy guruh aʼzolari oʻldirilgan[7]
10,000 dan ortiq gumondor hibsga olingan[2][7][8][9][10][11]
21 nafar tinch aholi oʻldirilgan[2][12]
Umumiy hisobda 50 dan ortiq kishi halok boʻlgan

Guayakil va mamlakatning boshqa qismlarida qurolli hujumlar haqida xabarlar keng tarqala boshlagan. Bu voqea birinchi navbatda qamoqxonalar, bozorlar, yoʻllar va universitetlarda sodir boʻlgan[13][14]. Keng miqyosdagi hujumlar Los Choneros yetakchisi José Adolfo Macías Villamarning Guayakil qamoqxonasidan qochib ketishi[15] va prezident Daniel Noboaning favqulodda holat, keyin esa ichki urush holatini eʼlon qilganiga javoban kelib chiqqan edi[14].

Boshlanishi sabablari

tahrir

Ekvadorda har 100,000 aholiga toʻgʻri keladigan qotillik darajasi 2017-yildan 2023-yilgacha 5 nafardan 46 nafargacha koʻtarildi. Lotin Amerikasi ijtimoiy fanlar fakultetidan siyosiy tahlilchi Fernando Carrionning soʻzlariga koʻra, bunday salbiy darajaga sabab boʻlgan omil Lenin Morenoning 2017-yilda prezident lavozimiga kelishi boʻldi. Yangi prezident tejamkorlik siyosatiga kirishdi va bir necha vazirliklarning byudjetini qisqartirilgan yagona vazirlikka birlashtirgani natijasida xavfsizlik apparati zaiflashdi. 2017-yildan 2021-yilgacha qamoqxona mahbuslarining koʻpayganiga qaramay, bu muassasalarning xavfsizligiga sarflangan xarajatlar uchdan bir qismga qisqartirildi[16].

Ijtimoiy koʻrsatkichlarning yomonlashuvi ham jinoiy guruhlarni yollashni osonlashtirdi. 2007-yildan 2017-yilgacha qashshoqlik darajasi 35 foizdan 21 foizga tushib ketgan boʻlsa-da, Moreno va Guilermo Lasso prezidentliklari davrida davlat xarajatlarining qisqartirilishi hamda COVID-19 pandemiyasi bu koʻrsatkichni 2023-yilda 27 foizga oshirdi. 15 dan 25 yoshgacha boʻlgan yoshlarning uchdan bir qismi, asosan, kam taʼminlangan oilalardan boʻlib, mamlakatda ishsizlik va oʻqish uchun grantlarning yoʻqligi ularni jinoiy guruhlar tomonidan yollanishga moyil qilib qoʻymoqda[16].

Geografik jihatdan Ekvador Kolumbiya va Peru oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular dunyodagi ikkita asosiy kokain ishlab chiqaruvchi mamlakatlar hisoblanadi. Bu borada Kolumbiya va Peru uchun Ekvador rasmiylari tomonidan yomon nazorat qilinadigan Guayakil porti muhim darvoza boʻlib xizmat qiladi. 2016-yilgacha Kolumbiya Inqilobiy Qurolli Kuchlari (FARC) Kolumbiya va Ekvador oʻrtasida kokain savdosi operatsiyalarini nazorat qilgan. Oʻsha yili FARC va Kolumbiya hukumati oʻrtasidagi tinchlik kelishuvidan soʻng, sobiq kokain ishlab chiqaruvchilar mamlakatning asosiy hududlaridan chiqib ketishiga toʻgʻri keldi, FARCning baʼzi dissident aʼzolari oʻzlarining narkotikka qarshi kurashish toʻdalarini tashkil qilishdi. Kolumbiya hukumatining transport markazlari ustidan yaxshi nazorati tufayli mamlakatda giyohvand moddalar savdosi kamaydi va uning operatsiyalari Ekvadorga oʻtdi[17].

Vox veb-sayti maʼlumotlariga koʻra, Kolumbiyadagi oʻrnatilgan tinchlik kelishuvi bilan bir qatorda Qoʻshma Shtatlarda kokainga boʻlgan talab ham kamaygan. Bu esa Albaniya, Meksika va Venesuela jinoiy guruhlarining Ekvadordagi narkotrafik yoʻllarini nazorat qilishga urinishi ustidan mamlakatning nazoratni yoʻqotib qoʻyishiga olib keldi[18]. Sobiq Ichki ishlar vaziri va Peru milliy politsiyasi rahbari Eduardo Pérez Rocha mojaro boshlanganidan keyin zoʻravonliklarning kuchayishi Ekvadorda xalqaro Venesuela toʻdasi Tren de Aragua faoliyat olib borayotgani bilan bogʻliqligini, aynan shu jinoiy faoliyatning yuqori intensivligiga olib kelganligini aytadi[19]. 2018-yildan beri Ekvador tarixda qoladigan kuchli zoʻravonlik toʻlqiniga duch keldi, chunki mamlakat muhim kokain tranzit nuqtasiga aylandi va uyushgan jinoiy guruhlar giyohvand moddalar yoʻllari hamda qamoqxonalarni nazorat qilish uchun raqobatlashmoqda. Qamoqxonadagi janglarda yuzlab mahbuslar halok boʻlgan[20].

2019-yilda tejamkorlik siyosati choralariga javoban ommaviy tartibsizliklar boshlandi[21]. 10-oktyabr kuni poytaxt Kitoni namoyishchilar bosib oldi, prezident Moreno hukumatni Guayakilga koʻchirishga majbur boʻldi[22]. Yoqilgʻi subsidiyalarining qoʻllanishi bu toʻqnashuvlarga barham berdi[23].

2022-yil 2-noyabrda prezident Guillermo Lasso besh nafar politsiyachining oʻldirilishi va bir necha qamoqxona qoʻriqchilarining uyushgan jinoyatchilar tomonidan oʻgʻirlab ketilishi natijasida Guayas va Esmeraldas provinsiyalarida keyingi 45 kun davomida favqulodda holat boʻlishini eʼlon qildi[24].

Jinoiy guruh rahbarlarining qochishi

tahrir

2024-yil 7-yanvarda Los Choneros rahbari José Adolfo Macías Villamar Guayakildagi qamoqxonadan qattiq tartibli qamoqxonaga oʻtkazilishi rejalashtirilgan kuni qochib ketdi. Hodisalar haqida maʼmurlar ertasi kuni xabar berishdi va ikki nafar kuzatuvchiga qarshi ayblovlar qoʻyildi[15][25]. 9-yanvar kuni Los Lobos deb nomlanuvchi boshqa jinoiy guruh rahbari Fabricio Colón Pico bosh prokuror Diana Salazar Méndezni oʻldirishga uringanligi uchun hibsga olinganidan toʻrt kun oʻtib Riobambadagi qamoqxonadan qochib ketadi[26][27].

Mahbuslar qochib ketganidan keyin prezident Daniel Noboa 60 kun davom etadigan favqulodda holatni eʼlon qildi[14], hukumatga odamlarning huquqlaridan foydalanishini toʻxtatib turish vakolatini va harbiylarni qamoqxonalar ichiga safarbar qilish imkonini berdi. Ekvador boʻylab koʻplab qamoqxonalarda tartibsizliklar boʻlib oʻtdi[28]. Bir qator bosqinchiliklar, jumladan korxonalar va shaxsiy avtomashinalarga portlovchi moddalar bilan qilingan hujumlar hamda Milliy adliya sudi raisining uyi yaqinida portlash sodir etildi[29]. 8-yanvarga oʻtar kechasi Kito va Kevedoda toʻrt nafar politsiyachi oʻgʻirlab ketilgan[15].

The Washington Post gazetasi maʼlumotlariga koʻra, razvedka tahlilchilari hujumlarga qisman boʻlsa-da, giyohvand moddalar savdosi bilan shugʻullanuvchilar, jinoiy guruhlar va siyosiy operatorlar oʻrtasidagi aloqalarga oid soʻnggi tergov sabab boʻlgan boʻlishi mumkinligini aytishgan. Tergovga sabab boʻlgan Metastaz deb nomlanuvchi operatsiya 2023-yil dekabr oyida kamida 20 nafar yuqori darajadagi xavfsizlik xizmati amaldorlari va sudyalarining giyohvand moddalar savdosi bilan shugʻullanuvchilarga foyda keltiradigan jinoiy faoliyatda ayblanib hibsga olinishiga olib kelgan[20].

Mojaro

tahrir

Yanvar

tahrir

2024-yil 9-yanvarda Ekvadordagi uyushgan jinoiy guruhlar „urush“ bilan tahdid qilishdi, bu esa mamlakat prezidentini ichki qurolli mojaro holatini eʼlon qilishga va bu guruhlarga qarshi harbiy amaliyotlar oʻtkazishga ruxsat berishga undadi[30][31]. Xuddi shu kuni Los Choneros guruhidagi qurolli bosqinchilar Guayakildagi Televisión studiyasiga zoʻrlik bilan kirib[13], jonli efir vaqtida jurnalistlarni garovga olgan[32]. Kechqurun Ekvador politsiyasi telestudiyada reyd oʻtkazadi, jurnalistlarni ozod qiladi va jinoiy guruh aʼzolarini hibsga oladi[13]. Bir jurnalistning oyogʻiga oʻq tegib, jarohat olgan, boshqa bir stansiya xodimining qoʻli singan[33]. Hujum qilganlarning baʼzilari voyaga yetmaganlar ekanligi maʼlum qilingan[34].

Kitoda soat 15:00 da Palacio de Carondelet rasmiylari va boshqa davlat muassasalari xodimlari xavfsizlik maqsadida evakuatsiya qilindi. Koʻpgina korxonalar tijorat faoliyatini kun davomida yopib qoʻydilar. Keyinchalik Obelisco de la Vicentina yaqinida portlovchi qurilma topildi va xavfsizlantirildi. Shuningdek, pico y placa deb nomlangan transport vositalaridan foydalanish tizimi keyingi ogohlantirishgacha toʻxtatilgani xabar qilindi[35].

 
Guayakil shimolidagi Los Ceibos kasalxonasidagi barrikadalar

Guayakildagi bir nechta kasalxonalar zoʻravonlik harakatlarining nishoniga aylangan, Teodora Maldonado, Luis Vernaza, Guayakil, El Niño va Los Ceibos kasalxonalari shular qatoriga kiradi[36]. Kasalxonalarga qilingan hujumlar tibbiyot xodimlarini talon-taroj qilishdan tortib, tibbiyot muassasalarida otishma sodir etishgacha yetgan. Los Ceibos kasalxonasi yaqinidagi hujum paytida qoʻshiqchi Diego Gallardo („Aire del Golfo“ nomi bilan ham tanilgan) va oʻrta maktab oʻquvchisi oʻqdan yaralangan. Ikkalasi ham bitta shifoxonada davolangan, Gallardo olgan jarohatlaridan vafot etgan[37].

Shu bilan birga, jinoiy guruh aʼzolari bir guruh politsiya xodimlarini garovga olib, ularni Noboaning favqulodda holat eʼlon qilganiga munosabat sifatida fikr bildirib yozgan xabarlarini oʻqishga majbur qilishdi[32]. Bundan tashqari, Guayakil universiteti kampusida oʻgʻirlik hodisasi yuz bergan, muassasadagi talabalar sinf xonalarini berkitib, oʻz xavfsizliklarini taʼminlashgan[13].

Tinch aholiga ham bir necha marta hujum uyushtirilgani xabar qilingan. Guayakildagi Centro Comercial Alban Borjada savdo markazida ikki nafar tinch aholi otib oʻldirilgan[38]. Noboldagi hujumda ikki politsiyachi halok boʻlgan[39]. Internetda qamoqxona qoʻriqchilari qatl etilayotgani aks etgan videolar tarqala boshladi, baʼzi jinoyatchilar Noboa bilan muloqot qilishni soʻrab, qoʻriqchilarni oʻldirishda davom etish bilan tahdid qilishgan[40]. Bir jinoiy guruh aʼzolari kechki soat 11 dan keyin koʻchada duch kelgan insonni oʻldirish bilan tahdid qilgan[25]. Esmeraldasda ikki avtomobil va bir yoqilgʻi quyish shoxobchasi yoqib yuborildi[27]. Portlashlar butun mamlakat boʻylab, xususan Guayakil, Cuenca, Machala va Lojada, shuningdek, Esmeraldas va Los Rios provinsiyalarida qayd etilgan[41].

Savdogarlar va mijozlarni qurolli hujumlardan himoya qilish uchun butun mamlakat boʻylab Kito va Guayakil kabi shaharlarda banklar, bozorlar hamda doʻkonlar faoliyati vaqtinchalik muddatga toʻxtatildi[42][43].

10-yanvar kuni golland televideniyesi xodimi Rob Kamphuesning X (Twitter) orqali qilgan favqulodda qoʻngʻirogʻidan soʻng yetti Gollandiya fuqarosini mamlakatdan olib chiqib ketish uchun Ekvadorga maxsus KLM reysi amalga oshirilgan[44][45][46].

11-yanvar kuni Coca shahridagi tungi klubga oʻt qoʻyilishi oqibatida 2 kishi halok boʻlgan, yana 9 kishi yaralangan, natijada 11 ta doʻkon ham vayron boʻlgan[47].

13-yanvar kuni hukumat jinoiy guruhlar tomonidan tartibsizliklar boshlanganidan beri butun mamlakat boʻylab qamoqxonalarda garovga olingan barcha 178 nafar qamoqxona qoʻriqchisi va boshqa xodimlarning ozod qilinganini eʼlon qildi[48].

17-yanvar kuni telekanalga hujum boʻyicha tergovni olib borayotgan davlat prokurori César Suárez Guayakilda kunduzi uyushtirilgan hujumda otib oʻldirilgan. Qurollangan jinoyatchilar Los Chonerosning boʻlinib ketgan Los Chone Killers guruhi aʼzolari ekanligi taxmin qilinmoqda[49].

18-yanvar kuni xavfsizlik kuchlari yirik operatsiya doirasida Guayakilning markaziy qamoqxonasiga bostirib kirishdi[50]. Oʻsha kunning oʻzida armiya „jazoni ijro etish majmuasining tashqi va ichki perimetrini nazorat qilish“ vazifasini bajarayotganligini daʼvo qilib, X (Twitter) orqali qamoqxona ichidan olingan suratlar bilan boʻlishdi[51].

21-yanvar kuni politsiya jinoiy guruhlarning Yaguachi shahridagi kasalxonani egallab olishga urinishining oldini oldi, natijada 68 kishi hibsga olindi. Taxminlarga koʻra, jinoyatchilarning oʻsha kungi muvaffaqiyatsiz hujumi „hamkasbini qutqarish“ uchun qilingan, keyingi kuni bosqinchilar buni tan olgan. Mahalliy jinoiy guruh shtab-kvartirasi joylashgani aniqlangan reabilitatsiya markazida ham reyd oʻtkazildi[52].

Fevral

tahrir

7-fevral kuni shahar kengashi yigʻilishidan chiqqanidan koʻp oʻtmay, maslahatchi Diana Carnero Naranjalda shaharning yomon yoʻl sharoiti haqida video suratga olayotgan paytida otib ketilgan[5]. U mahalliy kasalxonada vafot etgan[53].

23-fevral kuni yaqinda xavfsizlik kuchlari tomonidan Los Lobos aʼzolaridan qaytarib olingan Latakunga[54] qamoqxonasidan yana 3 nafar mahbus qochib ketdi[55].

Mart

tahrir

8-mart kuni Prezident Noboa favqulodda holatni 30 kunga uzaytirdi. Qotillik darajasi kuniga 24 tadan 12 taga tushib, ikki barobarga kamaydi va mojaro boshlanganidan beri 11,700 nafardan ortiq odam hibsga olindi[56].

16-mart kuni El Pais gazetasi hukumat qamoqxonadagi tartibsizliklar va shaxsni oʻgʻirlash davomida oʻlim holatlarini aniqlashni osonlashtirish uchun mahbuslarning genetik profilini yaratayotgani haqida xabar berdi[57].

24-mart kuni San Vicente meri Brigitte Garcia oʻz mashinasida oʻqdan jarohatlanib oʻlgan holda, xodimi Jairo Loor bilan birga Manabi provinsiyasida topildi. Qotil qoʻlga olinmagan[6].

28-mart kuni Guayakildagi 8-sonli hududiy jazoni ijro etish muassasasidagi qamoqxonada yuzaga kelgan tartibsizliklar oqibatida 3 nafar mahbus halok boʻldi, olti nafari yaralandi[58].

29-mart kuni Manabi provinsiyasida 11 kishi oʻgʻirlab ketilgan. Keyinroq ulardan 5 nafari qatl qilib oʻldirilgani aniqlangan, qolgan 6 nafari, jumladan 5 nafar yosh bolalar ozod qilingan. Ikki gumondor ertasi kuni qoʻyib yuborilgan. Politsiya qurbonlar giyohvand moddalar bilan bogʻliq mojaroda qoʻlga tushgan sayyohlar boʻlishi mumkinligini xabar qilgan[59].

31-mart kuni qurollangan shaxslar Guayakildagi Guasmo koʻchasida sport bilan shugʻullanayotgan bir guruh odamlarga qarata oʻt ochishi oqibatida 9 kishi halok boʻldi va yana 10 kishi yaralandi[59].

Aprel

tahrir

17-aprel kuni Azuay provinsiyasidagi Camilo Ponce Enríquez shahri meri Jose Sanchez, 19-aprel kuni esa El-Oro provinsiyasidagi Portovelo shahri meri Jorge Maldonado otib oʻldirilgan[60].

22-aprel kuni Kitodagi Diana Salazarning qarorgohi yonidan topilgan sumka ichidan boʻlaklangan jasad chiqdi[61], keyinroq qurbon 19 yoshli venesuelalik shaxs ekani va bu qotillik Salazarga yoʻnaltirilgan „xabar“ boʻlishi mumkinligi haqida maʼlum qilindi[62].

May

tahrir

11-may kuni Santa Elena provinsiyasining Chanduy shahrida tugʻilgan kun kechasi oʻtkazilayotgan barga qurolli hujum oqibatida 8 kishi halok boʻldi[63].

Iyun

tahrir
 
Deputat Cristhian Nieto 2-iyun kuni rafiqasi bilan birga oʻldirilgan

2-iyun kuni Mónica Salazarning deputati Cristhian Nieto rafiqasi Nicole Burgos bilan birga Manabi provinsiyasining Manta shahridagi sirkda oʻldirilgan edi[64][65].

Hukumatning javobi

tahrir

Prezident Daniel Noboa oʻz farmonida mamlakatda „ichki qurolli mojaro“ yuz berayotganini eʼlon qildi va harbiylarga qurolli guruhlarni zararsizlantirish boʻyicha operatsiyalar oʻtkazish vazifasini berdi[66]. Ekvador Qurolli Kuchlari rahbari Jaime Vela Erazo farmonga javoban qurolli guruhlar bilan „muzokaralar olib bormasligini“ bildirdi[67]. Noboa ushbu uyushgan jinoiy guruhlarni „terrorchi tashkilotlar va urushayotgan nodavlat aktyorlari“ deb atagan[66]. Milliy assambleya keyinchalik koʻriladigan chora-tadbirlarni bir ovozdan maʼqulladi[68]. Oʻsha kuni Taʼlim vazirligi sinflarda darslar oʻtilishini toʻxtatdi va 12-yanvargacha masofaviy taʼlim yoʻlga qoʻyilishini eʼlon qildi[69].

Noboa Kitodagi belgilangan vaqt va soatlarda ishlaydigan Kito metrosidan tashqari boshqa barcha transportlar faoliyatini toʻxtatishini eʼlon qildi[70]. U, shuningdek, Kitodagi Mariscal Sucre xalqaro aeroporti ochiq holda qolishini, ammo xavfsizlik kuchaytirilishini aytdi[71]. Noboa qamoqxona aholisini kamaytirish uchun chet ellik mahbuslar deportatsiya qilinishi kerakligi haqidagi fikrlarini ham bildirgan[72].

Tavsiya etilgan xavfsizlik choralari boʻyicha konstitutsiyaviy referendum 2024-yil 21-aprelga belgilandi[73].

Munosabatlar

tahrir

Mahalliy

tahrir
  • Ekvador tub millatlari konfederatsiyasi va Ekvador yepiskoplar konferensiyasi „uyushgan jinoyatchilik tufayli yuzaga kelgan misli koʻrilmagan zoʻravonlik holati“ni yengish uchun milliy birlikka chaqirdi. Ular milliy hukumat amaldagi qonunchilik doirasida ish olib borishi zarurligini, bundan tashqari, davlat ushbu inqirozni „aholining koʻpchiligiga salbiy taʼsir koʻrsatadigan nomaqbul qonunlari yoki siyosatini ijobiy koʻrsatish uchun bahona sifatida ishlatmasligi“ kerakligini taʼkidladilar[74][75].
  • Ekvadorning sobiq prezidenti Rafael Correa Noboaning mamlakatda „ichki qurolli mojaro“ eʼlon qilish qarorini qoʻllab-quvvatlashini bildirdi. U Noboaning Ekvador Qurolli Kuchlarini harakatga keltirish haqidagi buyrugʻini maʼqulladi va milliy birlikka chaqirdi[76].
  • Prezident Noboa yangi razvedka boʻlinmasini, xavfsizlik kuchlari uchun taktik qurollarni, yangi yuqori darajadagi qamoqxonalarni, portlar va aeroportlarda kuchaytirilgan xavfsizlikni taʼminlashni oʻz ichiga olgan „Feniks rejasi“ni taqdim etdi.

Xalqaro

tahrir

Mamlakatlar

tahrir
  •   Argentina: Argentina hukumati Ekvador hukumati va xalqini „qonun ustuvorligini buzishga qaratilgan uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashda“ qoʻllab-quvvatlashini bildirdi[77]. Xavfsizlik vaziri Patricia Bullrich hukumat Ekvadorga qurolli yordam taklif qilishini eʼlon qilib, giyohvand moddalar savdosi „qitʼa muammosi“ ekanligini taʼkidladi[78]. 19-yanvar kuni Bullrich Maciasning rafiqasi va bolalari Kordova provinsiyasida hibsga olingani va Ekvadorga qaytarilganini eʼlon qildi[79].
  •   Braziliya: Braziliya hukumati Ekvadordagi zoʻravonlik voqealaridan tashvishga tushganini bildirdi. Shuningdek, u „bu hujumlar qurboni boʻlgan Ekvador hukumati va Ekvador xalqi bilan birdamligini“ izhor qildi[80].
  •   Chili: Chili Tashqi ishlar vazirligi oʻz hamdardligini izhor etib, „Ekvador institutlarini qoʻllab-quvvatlash, ularning hukumati va xalqiga birdamlik xabarini yetkazish“ aks etgan bayonot tashkil qildi[81].
  •   Xitoy: Mamlakat 10-yanvar kuni Ekvadordagi elchixonasi va konsulliklarini vaqtincha yopib qoʻyganini eʼlon qildi[39].
  •   Kolumbiya: Kolumbiya Tashqi ishlar vazirligi matbuot bayonoti orqali qoʻshni davlatning demokratik institutlari va qonun ustuvorligini qoʻllab-quvvatlashini bildirdi. Shuningdek, jabrlanganlar uchun hamdardlik bildirilib, mamlakatning jamoat tartibini tezroq tiklashiga tilakdosh ekanini izhor qildi[82]. Kolumbiya armiyasi Ekvador bilan chegarada xavfsizlik choralarini kuchaytirayotganini aytdi[26].
  •   Kosta Rika,   Dominikan Respublikasi,   Panama: Uch mamlakat birgalikda Ekvador hukumatini qoʻllab-quvvatlashini va u bilan birdamligini bildirdi[83]. Panamalik Laurentino Cortizo ham Ekvadordagi inqirozga hamdardligini izhor etdi[84].
  •   Fransiya: Mamlakat oʻz fuqarolarini Ekvadorga sayohat qilishi xavfi haqida ogohlantirdi[85].
  •   Meksika: Meksikaning Ekvadordagi elchisi Raquel Serur avval tinchlanib olishga va barchani mahalliy hokimiyat koʻrsatmalariga rioya qilishga, uyda qolishga hamda keng koʻlamli tadbirlarga bormaslikka chaqirdi[86].
  •   Niderlandiya: Mamlakat Tashqi ishlar vazirligi Ekvadorga sayohat qilayotganlarni Kolumbiya bilan chegaradosh hududga bormaslik haqida ogohlantirdi va Esmeraldas provinsiyasiga faqat zarurat yuzasidan sayohat qilishni tavsiya qildi[87].
  •   Paragvay: Mamlakat Ekvador xalqi va hukumati bilan „nozik ichki xavfsizlik vaziyati“ davomida birdamligini bildirdi[88].
  •   Peru: Bosh vazir Alberto Otarola Ekvador bilan chegarada favqulodda holat eʼlon qildi va Ichki ishlar vaziri Victor Torres Falcon tomonidan yuborilgan milliy politsiya boʻlinmalarini kuchaytirish uchun Peru armiyasini yollashni buyurdi[89][90].
  •   Rossiya: Mamlakat oʻz fuqarolarini Ekvadorga sayohat qilishi xavfi haqida ogohlantirdi[85].
  •   AQSh: Davlat kotibining Gʻarbiy yarimshar masalalari boʻyicha yordamchisi, elchi Brian A. Nichols Ekvadordagi „zoʻravonlik va odam oʻgʻirlash“ voqealari uchun hamdardligini bildirdi hamda AQSh „Ekvador hukumatiga yordam berishga tayyorligini va bu boradagi qoʻllab-quvvatlashini izhor etish uchun prezident bilan yaqin aloqada boʻlishini taʼkidladi“[91]. Amerika Qoʻshma Shtatlari Milliy xavfsizlik kengashi maslahatchisi Jake Sullivanning taʼkidlashicha, AQSh „ekvadorliklarning xavfsizligini, farovonligini va aybdorlarning javobgarlikka tortilishini taʼminlash uchun mamlakat bilan hamkorlikni kuchaytirishga“ sodiqdir. AQShning Kitodagi elchixonasi 10-yanvar kuni konsullik xizmatlarini bekor qildi[92]. 7-fevral kuni Los Chonerosga qarshi sanksiyalari eʼlon qilingan[93].
  •   Urugvay: Tashqi aloqalar vazirligi bayonot eʼlon qildi, unda Urugvay hukumati nomidan „Ekvador hukumatiga hamdardlik“ bildirildi[94]. Bundan tashqari Urugvay elchixonasi voqealar rivojini diqqat bilan kuzatib borayotgani va Ekvadordagi Urugvay fuqarolari uchun favqulodda vaziyat liniyasi yoqilganligi eʼlon qilindi[95].
  •   Venesuela: Prezident Nicolás Maduro Twitterda shunday yozadi: „Men qardosh respublikamiz xavfsizligi va tinchligini xavf ostiga qoʻygan Ekvador jinoiy guruhlari tomonidan uyushtirilgan zoʻravonlikni qatʼiyan qoralayman va Venesuela nomidan bu kurashda Ekvador xalqi hamda hukumati bilan birdamligimizni bildiraman. Mamlakat uyushgan jinoyatchilik balosiga qarshi tartibni tezda tiklashga va ushbu nomaqbul terrorchilik harakatlarining intellektual hamda moddiy mualliflariga nisbatan oʻz vaqtida adolatli choralar koʻrishiga ishonaman“[96].

Millatlararo tashkilotlar

tahrir
  •   Yevropa Ittifoqi: Tashqi siyosat ishlari rahbari Josep Borrell jinoiy guruhlar faolligini „demokratiya va qonun ustuvorligiga toʻgʻridan-toʻgʻri hujum“ deb taʼrifladi[85].
  •   BMT: Bosh kotib António Guterres „mamlakatdagi vaziyatning yomonlashuvi hamda uning ekvadorliklar hayotiga taʼsiri“dan xavotirlanayotganini bildirdi[26].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Daniel Noboa decreta estado de conflicto interno“. Publimetro (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Al menos diez muertos, entre ellos dos policías, dejó la ola de violencia narco en Ecuador“ (es). Infobae (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  3. ↑ „Ecuador TV studio taken over live on air by masked people brandishing guns.“ (en). Reuters (2024-yil 9-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  4. ↑ „Ecuador prosecutor investigating gang attack on TV station shot and killed“.
  5. ↑ 5,0 5,1 Hagan. „Councillor, 29, executed in broad daylight while she's filming video about roads“ (en). The Mirror (2024-yil 8-fevral). Qaraldi: 2024-yil 9-fevral.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Mella. „Asesinada a tiros una alcaldesa en Ecuador“ (es). El País América (2024-yil 25-mart). Qaraldi: 2024-yil 25-mart.
  7. ↑ 7,0 7,1 Solano, Gonzalo; Molina, Gabriela. „Casi 900 detenidos y 5 delincuentes abatidos en Ecuador ante despliegue militar y alza de impuestos“ (es). Associated Press (2024-yil 13-yanvar). 2024-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 13-yanvar.
  8. ↑ Tegel, Simeon. „Ecuador's millennial president rounds up prison gangs“ (en). The Telegraph (2024-yil 15-yanvar). 2024-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 15-yanvar.
  9. ↑ „Ecuador declares control over prisons, frees hostages after eruption in "war" with drug gangs“. CBS News (2024-yil 15-yanvar).
  10. ↑ „Ecuador's Noboa Says Crackdown On Gangs Bearing Fruit“. Barrons (2024-yil 22-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 22-yanvar.
  11. ↑ Gimeno, Fernando. „Más 10.000 personas fueron detenidas en Ecuador desde el inicio de la lucha contra el narcoterrorismo“ (es). Infobae (2024-yil 26-fevral).
  12. ↑ „Zeker dertien mensen doodgeschoten door gewapende bendes in Ecuador“ (nl). nos.nl (2024-yil 31-mart). Qaraldi: 2024-yil 31-mart.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 „Ecuador in complete chaos as gunmen take over TV station and terrorize college campus“ (en). MARCA (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 John. „Ecuador declares 'internal armed conflict' as gunmen take over live TV broadcast“ (en). CNN (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 „A notorious Ecuadorian gang leader vanishes from prison and authorities investigate if he escaped“. AP (2024-yil 8-yanvar). 2024-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  16. ↑ 16,0 16,1 Angeline. „Ecuador President Daniel Noboa declares war on gangs“. Le Monde (2024-yil 11-yanvar).
  17. ↑ Jens Glüsing: Die Drogenkartelle haben Ecuador den Krieg erklärt .
  18. ↑ Goette-Luciak. „Cocaine, cartels, and corruption: The crisis in Ecuador, explained“ (en). Vox (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  19. ↑ Rojas Berríos. „Exministro peruano responsabilizó a delincuentes venezolanos por desatar ola de violencia en Ecuador“ (es-ES). infobae (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  20. ↑ 20,0 20,1 Schmidt, Samantha. „Ecuador TV station stormed by gunmen, president declares state of conflict“ (en-US). Washington Post (2024-yil 10-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  21. ↑ „Ecuador: indigenous protesters paralyze roads in fifth day of anti-austerity unrest“ (en-GB). The Guardian. Reuters (2019-yil 7-oktyabr). 2019-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  22. ↑ „Protesters move into Ecuador's capital; president moves out“. ABC News. 2019-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 10-oktyabr.
  23. ↑ „Se deroga oficialmente el Decreto 883“ (es). Infórmate y Punto (2019-yil 14-oktyabr). 2019-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 15-oktyabr.
  24. ↑ „Ecuador declares emergency after 5 police officers kileld, prison guqrds taken hostage, headless bodies hung from bridge - CBS News“. CBS News (2022-yil 2-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 25-fevral.
  25. ↑ 25,0 25,1 „Gunmen in Ecuador fire shots on live TV as country hit by series of violent attacks“. CBS News (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 „Ecuador in 'state of war' against cartels amid surge in violence, president says“. France 24 (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  27. ↑ 27,0 27,1 „Ecuador declares 'internal armed conflict' as gunmen take over live TV broadcast“. CNN (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  28. ↑ „Ecuador declares state of emergency after narco boss escapes prison“ (en). France 24 (2024-yil 8-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  29. ↑ „Toque de queda, cuatro policías secuestrados y jefe criminal prófugo: La crítica situación que vive Ecuador“ (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  30. ↑ „Ecuador In State Of 'Internal Armed Conflict': President“ (en-US). Barron's. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  31. ↑ LOPEZ. „Gunshots on live TV as Ecuador gangsters vow 'war'“ (en). The Herald Palladium (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  32. ↑ 32,0 32,1 „Gunmen burst into Ecuador TV studio, take journalists hostage live on air“. France24 (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  33. ↑ „Ecuador declares war on armed gangs after TV station attacked on air“. BBC (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  34. ↑ „Ecuador 'in state of war' against drug cartels' terror campaign“. Al Jazeera (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  35. ↑ Redacción. „Quito: saqueos y desmanes se reportaron en el Centro Histórico“ (es). Ecuavisa (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  36. ↑ „Ola de terror en Guayaquil dejó ocho muertos y cinco hospitales atacados“. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  37. ↑ „Diego Gallardo, cantautor ecuatoriano, falleció por una bala perdida en plena ola de violencia en Guayaquil“. El Comercio (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  38. ↑ „Situación en Ecuador EN VIVO: últimas noticias sobre la crisis en Guayaquil“. El Comercio (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  39. ↑ 39,0 39,1 „Ten killed, gangs unleash terror as Ecuador declares state of emergency“. Al Jazeera (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  40. ↑ „Crisis en Ecuador: Terroristas asesinan a guías penitenciarios secuestrados“. PERU21 NOTICIAS (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  41. ↑ „Armed gang storms Ecuador TV studio after state of emergency declared“. Al Jazeera (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  42. ↑ „Locales comerciales de Quito y los valles cerraron ante alerta de saqueos“. El Universo (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  43. ↑ „Mercados municipales cierran anticipademente ante hechos delictivos en Guayaquil“ (es). El Universo (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  44. ↑ „Rob Kamphues in Ecuador gered door KLM“ (nl). Televizier (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  45. ↑ „Rob Kamphues en vriendin Kristi kunnen Ecuador woensdag verlaten“ (nl). Algemeen Dagblad (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  46. ↑ „Nederlanders in Ecuador in spanning na geweldsexplosie“ (nl). De Telegraaf (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  47. ↑ „Violence rattles Ecuador as a nightclub arson kills 2 and a bomb scare sparks an evacuation“ (en). Associated Press (2024-yil 12-yanvar). 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  48. ↑ „Scores of hostages released from gang-controlled prisons, Ecuador government claims“ (en). The Guardian (2024-yil 14-yanvar). 2024-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 15-yanvar.
  49. ↑ „Ecuador prosecutor investigating gang attack on TV station shot and killed“. The Guardian (2024-yil 17-yanvar).
  50. ↑ „Ecuador security forces launch major prison operation“. BBC (2024-yil 18-yanvar).
  51. ↑ „Soldiers raid Ecuador prison as two arrested for prosecutor’s murder“. Al Jazeera (2024-yil 19-yanvar). 2024-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 20-mart.
  52. ↑ „Dozens Arrested In Ecuador After Hospital Assault“. Barron’s (2024-yil 21-yanvar).
  53. ↑ K.G. „A manos de sicarios murió Diana Carnero, concejal de Ecuador“ (es-CO). www.vanguardia.com (2024-yil 8-fevral). Qaraldi: 2024-yil 9-fevral.
  54. ↑ „Prisoners’ escape from Ecuadorian prison touted as success on day of press visit“. La Prensa Latina (2024-yil 23-fevral). 2024-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 20-mart.
  55. ↑ Mella, Carolina. „Ecuador’s failed attempt to follow El Salvador’s model for prisons: Escapes and gang control continue“. El País English (2024-yil 24-fevral). Qaraldi: 2024-yil 20-mart.
  56. ↑ „Ecuador extends its state of emergency by 30 days“ (en). NBC News (2024-yil 8-mart). Qaraldi: 2024-yil 21-mart.
  57. ↑ Mella. „Daniel Noboa secretly creates database with genetic profiles of criminals in Ecuador“ (en-us). El País English (2024-yil 16-mart). Qaraldi: 2024-yil 21-mart.
  58. ↑ „Ecuador Prison Riot Leaves 3 Dead, 6 Injured“ (en). VOA (2024-yil 28-mart). Qaraldi: 2024-yil 1-aprel.
  59. ↑ 59,0 59,1 „Gunmen in Ecuador kill 9, injure 10 others in attack in coastal city of Guayaquil as violence surges“ (en). AP News (2024-yil 1-aprel). Qaraldi: 2024-yil 1-aprel.
  60. ↑ „Second Ecuadoran Mayor Killed Ahead Of Anti-crime Referendum: Police“ (en). Barron's (2024-yil 20-aprel). Qaraldi: 2024-yil 20-aprel.
  61. ↑ „Dos cuerpos desmembrados fueron hallados en el norte de Quito“ (es). El Universo (2024-yil 22-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-iyun.
  62. ↑ „La historia del joven de 19 años que desmembraron para amenazar a la fiscal Salazar“. www.extra.ec. Qaraldi: 2024-yil 7-iyun.
  63. ↑ „8 people were killed in a shooting attack at a bar in Ecuador, local police say“ (en). Associated Press (2024-yil 12-may). Qaraldi: 2024-yil 12-may.
  64. ↑ „Ecuador: asambleísta y su esposa mueren en un ataque armado en un circo“ (es). Voz de América (2024-yil 3-iyun). Qaraldi: 2024-yil 7-iyun.
  65. ↑ „Joven que hacía fila para entrar al circo es la tercera víctima de ataque armado en Manta“ (es). Primicias. Qaraldi: 2024-yil 7-iyun.
  66. ↑ 66,0 66,1 „Ecuador: Noboa declara conflicto armado interno y ordena a los militares neutralizar a grupos criminales“. El Comercio (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  67. ↑ „Head of Ecuador's Armed Forces Say 'No Negotiations' With Named Groups Amid Violence“. Yahoo! News (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  68. ↑ „Ecuador president defies gangs to take on the army“. BBC (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  69. ↑ „Ministerio de Educación suspende las clases presenciales en todo Ecuador hasta el 12 de enero“. El Universo (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 9-yanvar.
  70. ↑ „Metro de Quito habilitó solo un acceso por estación pero está operativo“ (es). El Telégrafo (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  71. ↑ „Requisitos para los viajeros del aeropuerto de Quito ante situación que atraviesa el país“ (es). Metro Ecuador (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  72. ↑ „Streets empty as Ecuador reels from violence“. BBC (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  73. ↑ https://www.reuters.com/world/americas/ecuador-sets-april-21-referendum-tightening-security-2024-02-14/
  74. ↑ „CONAIE“. X. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  75. ↑ „Conferencia Episcopal Ecuatoriana: La violencia no prevalecerá“. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  76. ↑ „Rafael Correa apoyó la decisión del presidente Noboa de declarar el conflicto armado interno en Ecuador: "Es hora de la unidad nacional"“. Infobae (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  77. ↑ „Cancillería Argentina“. X. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  78. ↑ T, L. „Patricia Bullrich aseguró que el Gobierno está dispuesto a mandar fuerzas de seguridad a Ecuador: "Esto es un tema continental"“ (es). Perfil (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  79. ↑ Seddon, Sean. „Ecuador: Argentina expels family of gang boss Adolfo Macías“ (en). BBC (2024-yil 19-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 20-yanvar.
  80. ↑ „Ações do crime organizado no Equador“ (pt). gov.br (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  81. ↑ „Comunicado por situación de Ecuador“ (es). minrel.gob.cl (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  82. ↑ „Cancillería Colombia“. X. 2024-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  83. ↑ „Costa Rica, Panamá y República Dominicana expresan apoyo a Ecuador ante ola de violencia“. La Estrella de Panamá. Agencia EFE (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 13-yanvar.
  84. ↑ De La Cruz, Omar. „Cortizo lamenta situación de Ecuador y monitorea el estado de los panameños en ese país“. tvn (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 13-yanvar.
  85. ↑ 85,0 85,1 85,2 „Ecuador president declares 'war' with criminal gangs amid soaring violence“. Al Jazeera (2024-yil 11-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  86. ↑ „Relaciones Exteriores“. X. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  87. ↑ „Reisadvies Ecuador“ (nl). Rijksoverheid [nl] (2017-yil 4-aprel). 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  88. ↑ „Paraguay se solidariza con Ecuador ante su "delicada situación de seguridad interna"“ (es). ultimahora (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  89. ↑ „Ecuador, en 'estado de guerra': 8 personas mueren en Guayaquil por hechos violentos“ (es). El Financiero (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  90. ↑ Berríos. „Mininter toma acción por violencia en Ecuador: contingente de la Diroes resguardará la frontera de Tumbes“ (es). infobae (2024-yil 9-yanvar). 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  91. ↑ „Brian A. Nichols“. X. 2024-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-yanvar.
  92. ↑ „Soldiers patrol streets in Ecuador as government and cartels declare war on each other“. CBS (2024-yil 10-yanvar). 2024-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 11-yanvar.
  93. ↑ Psaledakis, Daphe. „US imposes sanctions on Ecuador's Los Choneros gang“. Reuters (2024-yil 7-fevral). Qaraldi: 2024-yil 20-mart.
  94. ↑ „Ante situación en Ecuador“ (es). Ministerio de Relaciones Exteriores. 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  95. ↑ „Gobierno uruguayo se solidarizó con Ecuador por violencia“ (es-PA). Telenoche. 2024-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-yanvar.
  96. ↑ Nicolás Maduro [@NicolasMaduro]. „Rechazo de manera contundente la violencia desatada por las bandas criminales ecuatorianas que ponen en riesgo la seguridad y la paz de nuestra hermana República y expreso, en nombre de Venezuela, nuestra solidaridad al pueblo y al gobierno del Ecuador en esta lucha contra el flagelo del crimen organizado. Confío en el pronto restablecimiento del orden y en la actuación oportuna de la justicia contra los autores intelectuales y materiales de estos inaceptables actos terroristas.“.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekvador_mojarosi_(2024)&oldid=5288081" dan olindi