UEFA ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionati, shuningdek, UEFA ayollar chempionati deb ataladi, har toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan UEFA konfederatsiyasining milliy terma jamoalari oʻrtasidagi ayollar assotsiatsiyasi futbolidagi asosiy musobaqadir. Musobaqa ayollar oʻrtasidagi UEFA Yevropa chempionatiga tenglashtirilgan.

UEFA ayollar chempionati
Asos solindi 1982 (42 yil avval) (1982)
Hudud Yevropa
Jamoalar soni 16 (ta turnir)
52 (ta terma jamoa)
Hozirgi chempionlar Andoza:England (1-marta)
Eng muvaffaqiyatli jamoa(lar) Andoza:Germany (8 marta)
Vebsayt Official website
2022-yilgi UEFA ayollar chempionati

Tarixi

tahrir

Ayollar futboli dastlab Yevropaning koʻplab mamlakatlarida futbol assotsiatsiyalari tomonidan taqiqlangan yoki cheklangan, ayollar oʻyini esa UEFA tomonidan tan olinmagan[1]. 1957-yilda Gʻarbiy Berlinda Xalqaro ayollar futbol assotsiatsiyasi tomonidan birinchi Yevropa chempionati oʻtkazildi[2][3]. Gʻarbiy Germaniya, Niderlandiya, Avstriya va yakunda gʻolib boʻlgan Angliya terma jamoalarini oʻz ichiga olgan chempionat Poststadionda oʻynaldi[2][3]. Germaniya futbol assotsiatsiyasi tomonidan ayollar futbol jamoalari rasman taqiqlangan bir paytda bu turnir koʻpchilik tomonidan rad etildi[4].

Oxir-oqibat Italiya futbol federatsiyasi 1969-yilda Itada ayollar terma jamoalari uchun Yevropa turnirini tashkil etdi. Bu turnir finalida Daniyani 3:1 hisobida magʻlub etgan mezbon jamoasi Italiya ayollar milliy futbol terma jamoasi gʻalaba qozondi[5]. Shu ikki davlat 1970-yilda Italiyada oʻtkazilgan ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatining finalchisi ham boʻlgan.

Italiya oʻn yil oʻtgach, yana bir Yevropa ayollar turniriga mezbonlik qildi: 1979-yilda ayollar futboli boʻyicha Yevropa musobaqasi finalida yana Daniya ustidan gʻalaba qozondi[6].

1980-yil 19-fevraldagi UEFA konferensiyasi UEFA ayollar terma jamoalari uchun oʻz musobaqalarini oʻtkazishga qaror qildi[7]. Uchrashuv protokolida 1979-yilgi musobaqa „yangi turnir uchun sabab“ sifatida qayd etilgan[8]. UEFA tomonidan oʻtkazilgan birinchi xalqaro ayollar turniri faqat 1984-yilda, 1982-yilda ayollar futboli boʻyicha Yevropa musobaqasi boshlangandan soʻng boshlandi. 1984-yilgi UEFA ayollar chempionati finalida Shvetsiya ayollar terma jamoasi gʻalaba qozondi. 1987-yilgi UEFA ayollar chempionati finalida esa Norvegiya gʻolib chiqdi. Oʻshandan beri UEFA ayollar chempionatida oʻnta musobaqadan sakkiztasida gʻalaba qozongan Germaniya ayollar terma jamoasi ustunlik qilmoqda. 1993-yilgi UEFA ayollar chempionatida Norvegiya, 2017-yilgi UEFA ayollar chempionatida Gollandiya gʻalaba qozondi. Germaniyaning 2013-yilgi UEFA ayollar chempionati ushbu turnirdagi gʻalabasi qatorasiga oltinchi gʻalaba boʻldi. 2022-yilgi UEFA ayollar chempionati finalida Angliya terma jamoasi Germaniyani 2:1 hisobida magʻlub etib, 1966-yilgi FIFA Jahon chempionatidan keyin 2022-yilgi UEFA ayollar chempionati chempionligini qoʻlga kiritgan birinchi katta yoshli ayol futbol jamoasi boʻldi.

UEFA ayollar chempionati dastlab toʻrtta jamoa ishtirokida oʻtkazilar edi. 1997-yilgi UEFA ayollar chempionati sakkizta jamoa bilan oʻynagan birinchi turir boʻldi. Keyingi kengayish 2009-yilgi UEFA ayollar chempionati jami 12 ta jamoa ishtirok etganida sodir boʻldi. 2017-yildan boshlab UEFA ayollar chempionatida chempionlik uchun 16 ta jamoa kurash olib boradi[9].

Hozirgi koʻrinishi

tahrir

1980-yillarda UEFA ayollar chempionatining dastlabki uchta turniri „Ayollar vakillik jamoalari uchun Yevropa musobaqasi“ deb nomlangan. UEFA tomonidan ayollar futbolini qabul qilish kuchayib borayotganligi sababli, bu musobaqa 1990-yilda UEFA tomonidan Yevropa chempionati maqomini oldi. Ushbu turnir faqatgina 1991-yilgi UEFA ayollar chempionati va 1995-yilgi UEFA ayollar chempionatida FIFA ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionati uchun Yevropa saralash oʻyinlari sifatida ishlatilgan. 1999-yildan boshlab ayollar terma jamoalari alohida Jahon chempionati saralash musobaqasini va erkaklar oʻrtasidagi saralashda qoʻllaniladigan guruh tizimini qabul qildilar.

UEFA ayollar chempionati natijalari

tahrir
Turnir Yil Hosts Finals Uchinchi oʻrin va bronza medali sohiblari Jamoalar soni
Chempion Final oʻyin (lar)i hisobi Ikkinchi oʻrin Uchinchi oʻrin Hisob Toʻrtinchi oʻrin
1 1984 Mezbon davlatsiz oʻtkazilgan   Shvetsiya
1-0
0-1
(4–3 p)
  Angliya
  Daniya va   Italiya 4
2 1987   Norvegiya   Norvegiya
2-1   Shvetsiya
  Italiya
2-1   Angliya
4
3 1989   Olmoniya   Fransiya
4-1   Norvegiya
  Shvetsiya
2-1 (q.v)   Italiya
4
4 1991   Denmark   Olmoniya
3-1 (q.v)   Norvegiya
  Daniya
2-1 (q.v)   Italiya
4
5 1993   Italiya   Norvegiya
1-0   Italiya
  Daniya
3-1   Olmoniya
4
6 1995 Mezbon davlatsiz oʻtkazilgan   Olmoniya
3-2   Shvetsiya
  Angliya va   Norvegiya 4
7 1997   Norvegiya
  Shvetsiya
  Olmoniya
2-0   Italiya
  Ispaniya va   Shvetsiya 8
8 2001   Olmoniya   Olmoniya
1-0 (q.v)   Shvetsiya
  Daniya va   Norvegiya 8
9 2005   Angliya   Olmoniya
3-1   Norvegiya
  Finlandiya va   Shvetsiya 8
10 2009   Finlandiya   Olmoniya
6-2   Angliya
  Niderlandiya va   Norvegiya 12
11 2013   Shvetsiya   Olmoniya
1-0   Norvegiya
  Daniya va   Shvetsiya 12
12 2017   Niderlandiya   Niderlandiya
4-2   Daniya
  Avstriya va   Angliya 16
13 2022   Angliya   Angliya
2-1 (q.v)   Olmoniya
  Fransiya va   Shvetsiya 16
14 2025 - - - - - 16

UEFA ayollar chempionati reytingi

tahrir
Jamoa Chempionlik Ikkinchi oʻrin
  Olmoniya 1 8 1989*, 1991, 1995, 1997, 2001*, 2005, 2009, 2013) 1 (2022)
  Norvegiya 2 (1987*, 1993) 4 (1989, 1991, 2005, 2013)
  Shvetsiya 1 (1984) 3 (1987, 1995, 2001)
  Angliya 1 (2022*) 2 (1984, 2009)
  Niderlandiya 1 (2017*) -
  Italiya - 2 (1993*, 1997)
  Daniya 1 (2017)

* Oʻsha yilgi UEFA ayollar chempionatida mezbon davlat boʻlgan. 1 1990-yilgacha Gʻarbiy Germaniya deb nomlangan

UEFA ayollar chempionati medal stoli

tahrir

1987, 1989, 1991 va 1993-yilgi turnirlarda uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻtkazilgan. 1995-yilgi UEFA ayollar chempionatidan beri har ikkala magʻlubiyatga uchragan yarim finalchilar ham bronza medali sohiblari hisoblanadi.

OʻrinTeamOltinKumushBronzaUmumiy
1  Germaniya8109
2  Norvegiya2439
3  Shvetsiya1359
4  Angliya1225
5  Niderlandiya1012
6  Italiya0224
7  Daniya0156
8  Avstriya0011
  Finlandiya0011
  Fransiya0011
  Ispaniya0011
Jami (11 davlat)13132248

UEFA ayollar chempionati jamoalarning debyuti

tahrir
 
Finlandiyaning Tampere shahrida boʻlib oʻtgan 2009-yilgi UEFA ayollar chempionatida Germaniya va Norvegiya oʻrtasidagi oʻyinda toʻp uchun kurashayotgan futbolchilar.
 
Frankfurtning „Römer“ meriyasi balkonida 2009-yilgi UEFA ayollar chempionatida gʻalaba qozongan Germaniya ayollar milliy terma jamoasini qabul qilish
Yil Debyut jamoalari Voris jamoalar
Jamoalar Debyutant jamoalari soni Oldingi UEFA ayollar chempionatida qatnashgan jamoalar soni
1984-yil   Daniya,   Angliya,   Italiya,   Shvetsiya 4 4
1987-yil   Norvegiya 1 5
1989-yil   Gʻarbiy Germaniya 1 6
1991-yil 0 6   Germaniya
1993-yil 0 6
1995-yil 0 6
1997-yil   Fransiya,   Rossiya,   Ispaniya 3 9
2001-yil 0 9
2005-yil   Finlandiya 1 10
2009-yil   Islandiya,   Niderlandiya,   Ukraina 3 13
2013-yil 0 13
2017-yil   Avstriya,   Belgiya,   Portugaliya,   Shotlandiya,   Shveysariya 5 18
2022   Shimoliy Irlandiya 1 19

Jamoalarning UEFA ayollar chempionatida umumiy natijalari

tahrir

UEFA ayollar chempionatidagi ushbu reytingda gʻalaba uchun 3 ochko, durang uchun 1 va magʻlubiyat uchun 0 ochko beriladi. Futbol boʻyicha statistik konventsiyaga koʻra, qoʻshimcha vaqtda hal qilingan oʻyinlar gʻalaba va magʻlubiyat, penaltilar seriyasi bilan hal qilingan oʻyinlar esa durang deb hisoblanadi. Jamoalar jami ochkolar boʻyicha, soʻngra toʻplar farqi boʻyicha, keyin esa urilgan gollar boʻyicha tartiblanadi.

2022-yil 31-iyul holatiga ko`ra
Reyting Terma jamoalar Oʻtkazgan turnirlar soni Oʻtkazgan oʻyinlar

soni

Gʻalaba Durarng Magʻlubiyat Urilgan gollar Oʻtkazib yuborilgan gollar Gollar farqi Toʻplagan jami ochkolari
1   Germaniya 11 46 36 6 4 107 27 +80 114
2   Shvetsiya 11 42 22 6 14 72 47 +25 72
3   Norvegiya 12 39 16 7 16 51 58 −7 55
4   Angliya 9 34 17 3 14 62 53 +9 54
5   Fransiya 7 26 11 8 7 39 34 +5 41
6   Daniya 10 33 10 8 15 33 46 −13 38
7   Niderlandiya 4 18 10 3 5 27 15 +12 33
8   Italiya 12 35 8 7 20 38 63 −25 31
9   Ispaniya 4 16 5 3 8 16 19 −3 18
10   Avstriya 2 9 4 3 2 8 4 +4 15
11   Finlandiya 4 14 3 3 8 12 27 −15 12
12   Belgiya 2 7 2 1 4 6 7 −1 7
13   Islandiya 4 13 1 4 8 7 22 −15 7
14   Rossiya 5 15 1 3 11 10 31 −21 6
15   Shveysariya 2 6 1 2 3 7 11 −4 5
16   Portugaliya 2 6 1 1 4 7 15 −8 4
17   Ukraina 1 3 1 0 2 2 4 −2 3
18   Shotlandiya 1 3 1 0 2 2 8 −6 3
19   Shimoliy Irlandiya 1 3 0 0 3 1 11 −10 0

Turnir boʻyicha barcha jamoalarning natijalari

tahrir

Shartli belgilar

  • 1st — Chempion
  • 2nd — Ikkinchi oʻrin
  • 3rd — Uchinchi oʻrin (1993-yildan keyin aniqlanmagan)
  • 4th — Toʻrtinchi oʻrin (1993-yildan keyin aniqlanmagan)
  • SF — Yarim finalist (1995-yildan beri)
  • QF — Chorak finalist (since 2009)
  • GS — Guruh bosqichi
  • Q — Keyingi UEFA ayollar chempionatiga yoʻllanma oldi
  •  •  — Saralashdan oʻta olmadi
  •  ×  — Qatnashmadi / Chiqiqb ketdi/ Kiritilmadi
  •    — Mezbon davlat

Har bir UEFA ayollar chempionatining yakuniy turniridagi jamoalar soni (qavs ichida) koʻrsatilgan.

Terma jamoalar 1984
(4)
1987
 
(4)
1989
 
(4)
1991
 
(4)
1993
 
(4)
1995
(4)
1997
 
 
(8)
2001
 
(8)
2005
 
(8)
2009
 
(12)
2013
 
(12)
2017
 
(16)
2022
 
(16)
Jami oʻtkazgan

chempionatlar soni

  Avstriya × × × × × × SF QF 2
  Belgiya GS QF 2
  Daniya SF 3rd 3rd GS SF GS GS SF 2nd GS 10
  Angliya 2nd 4th SF GS GS 2nd GS SF 1st 9
  Finlandiya SF QF GS GS 4
  Fransiya GS GS GS QF QF QF SF 7
  Germaniya 1st 1st 4th 1st 1st 1st 1st 1st 1st QF 2nd 11
  Islandiya × × × GS QF GS GS 4
  Italiya SF 3rd 4th 4th 2nd 2nd GS GS QF QF GS GS 12
  Niderlandiya SF GS 1st QF 4
  Shimoliy Irlandiya × × × × × × GS 1
  Norvegiya 1st 2nd 2nd 1st SF GS SF 2nd SF 2nd GS GS 12
  Portugaliya GS GS 2
  Rossiya × × × × GS GS GS GS GS × 5
  Shotlandiya × GS 1
  Ispaniya × SF QF QF QF 4
  Shvetsiya 1st 2nd 3rd 2nd SF 2nd SF QF SF QF SF 11
  Shveysariya GS GS 2
  Ukraina   Sovet Ittifoqi terma jamoasining

bir qismi edi

× GS 1

UEFA ayollar chempionati mezbon davlatlari

tahrir
Mezbon davlatlar natijalari
Yil Mezbon davlat Natijasi
1984-yil Mezbon davlatsiz oʻtkazilgan -
1987-yil   Norvegiya Chempion
1989-yil   Gʻarbiy Germaniya Chempion
1991-yil   Daniya Uchinchi oʻrin
1993-yil   Italiya Ikkinchi oʻrin
1995-yil Mezbon davlatsiz oʻtkazilgan -
1997-yil   Norvegiya Guruh bosqichi
  Shvetsiya Yarim final
2001-yil   Germaniya Chempion
2005-yil   Angliya Guruh bosqichi
2009-yil   Finlandiya Chorak final
2013-yil   Shvetsiya Yarim final
2017-yil   Niderlandiya Chempion
2022   Angliya Chempion
2025 Aniqlanmoqda Aniqlanmoqda

UEFA ayollar chempionati finalchilarining keyingi turnirdagi natijalari

tahrir
Yil Chempionni himoya qiluvchi jamoa Natijasi Ikkinchi oʻrinni himoya qiluvchi jamoa Natijasi
1987-yil   Shvetsiya Ikkinchi oʻrin   Angliya Toʻrtinchi oʻrin
1989-yil   Norvegiya Ikkinchi oʻrin   Shvetsiya Uchinchi oʻrin
1991-yil   Germaniya Chempion   Norvegiya Ikkinchi oʻrin
1993-yil   Germaniya Toʻrtinchi oʻrin   Norvegiya Chempion
1995-yil   Norvegiya Yarim final   Italiya Saralashdan oʻtmagan
1997-yil   Germaniya Chempion   Shvetsiya Yarim final
2001-yil   Germaniya Chempion   Italiya Guruh bosqichi
2005-yil   Germaniya Chempion   Shvetsiya Yarim final
2009-yil   Germaniya Chempion   Norvegiya Yarim final
2013-yil   Germaniya Chempion   Angliya Guruh bosqichi
2017-yil   Germaniya Chorak final   Norvegiya Guruh bosqichi
2022   Niderlandiya Chorak final   Daniya Guruh bosqichi
2025   Angliya Aniqlanmoqda   Germaniya Aniqlanmoqda

UEFA ayollar chempionati statistikasi

tahrir

Barcha davrlarning eng yaxshi toʻpurarlari

tahrir
Reyting Futbolchi UEFA ayollar chempionati Jami
1984   1987   1989   1991   1993 1995  
  1997
  2001   2005  2009  
2013
  2017   2022
1   Inka Grings 4 6 10
  Birgit Prinz 2 2 1 3 2 10
3   Carolina Morace 2 1 0 0 1 4 8
  Heidi Mohr 1 4 1 2 8
  Lotta Schelin 0 1 5 2 8
6   Hanna Ljungberg 1 2 3 6
  Beth Mead 6 6
  Alexandra Popp 6 6
9   Melania Gabbiadini 2 1 2 0 5
  Solveig Gulbrandsen 0 3 0 2 5
  Maren Meinert 1 1 1 2 5
  Patrizia Panico 1 2 0 2 0 5
  Pia Sundhage 4 0 1 0 5
  Jodie Taylor 5 5
  Lena Videkull 0 1 1 3 5
  Bettina Wiegmann 0 0 2 1 2 5

Har bir UEFA ayollar chempionati boʻyicha eng yaxshi toʻpurarlar

tahrir
Yil Futbolchi Gollar soni
1984-yil   Pia Sundhage 4 4
1987-yil   Trude Stendal 2 3
1989-yil   Sissel Grude
 Ursula Lohn
2 2
1991-yil   Heidi Mohr 2 4
1993-yil   Syuzan Makkensi 2 2
1995-yil   Lena Videkull 3 3
1997-yil   Karolina Morace
 Marianne Pettersen
 Anjelik Rujas
5 4
2001-yil  Klaudiya Myuller
 Sandra Smisek
5 3
2005-yil  Inka Grings 5 4
2009-yil  Inka Grings 6 6
2013-yil  Lotta Shelin 6 5
2017-yil  Jodie Taylor 6 5
2022-yil  Bet Mead
 Aleksandra Popp
6 6

UEFA.com sayti boʻyicha UEFA ayollar chempionati Oltin oʻyinchilari

tahrir
Yil Futbolchi
1984-yil   Pia Sundxage
1987-yil   Heidi Store
1989-yil   Doris Fitschen
1991-yil   Silvia Neid
1993-yil   Hege Riise
1995-yil   Birgit Prinz
1997-yil   Karolina Morace
2001-yil   Hanna Ljungberg
2005-yil   Anne Makinen
2009-yil   Inka Grings
2013-yil   Nadin Angerer
2017-yil   Lieke Martens
2022   Bet Mead

UEFA ayollar chempionatida eng tomoshabinbop oʻyinlar

tahrir

Bunda dastlab tomoshabinlar soni, keyin ayni qaysi terma jamoalari oʻyini boʻlganligi, undan keyin qaysi stadionda va qaysi shaharda oʻtkazilganligi berilgan. Oxirida () ichida ushbu oʻyin turnirning qaysi mavsumida va qaysi bosqichida boʻlganligi keltirilgan.

  • 87,192: Angliya — Germaniya, Wembley, London (2022-yil, finali)
  • 68 871: Angliya — Avstriya, Old Trafford, Manchester (2022-yilgi guruh bosqichi)
  • 41 301: Germaniya — Norvegiya, „Friend Arena“, Solna (2013-yil, finali)
  • 30 785: Angliya — Shimoliy Irlandiya, Sent-Meri Stadium, Sautgempton (2022-yil, guruh bosqichi)
  • 29 092: Angliya — Finlandiya, Etihad Stadium, Manchester (2005-yilgi guruh bosqichi)
  • 28 994: Angliya — Ispaniya, Falmer Stadium, Brighton va Hove (2022-yil, chorak final)
  • 28,847: Angliya — Norvegiya, Falmer Stadium, Brighton va Hove (2022-yil, guruh bosqichi)
  • 28 624: Angliya — Shvetsiya, Bramall Leyn, Sheffild (2022-yil, yarim final)
  • 28 182: Niderlandiya — Daniya, De Grolsh Veste, Enschede (2017-yil, finali)
  • 27,445: Germaniya — Fransiya, Stadium MK, Milton Keyns (2022-yil, yarim final)

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. Skillen, Fiona; Byrne, Helena; Carrier, John; James, Gary (27-yanvar 2022-yil). „A comparative analysis of the 1921 English Football Association ban on women's football in Britain and Ireland“. Sport in History. 42-jild, № 1. 49–75-bet. doi:10.1080/17460263.2021.2025415.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  2. 2,0 2,1 „Damenfußball in der Verbotszeit [Ladies' football in the banned era“]. BPB (4-sentabr 2007-yil). 2022-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  3. 3,0 3,1 „Women's european football championship scene from match germany (GFR) against England in Berlin (West-Berlin). final result 0:4 05.Nov. 1957“. Getty Images.
  4. „Frauenfußball-Verbot 1955 [Women's football ban 1955“]. Deutschlandfunk (2015-yil 30-iyul).
  5. „Coppa Europa per Nazioni (Women) 1969“. Rsssf.com (19-mart 2001-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2009-yil.
  6. „Inofficial European Women Championship 1979“. Rsssf.com (15-oktabr 2000-yil). Qaraldi: 12-sentabr 2009-yil.
  7. „2013 Uefa Women's Competitions“. UEFA (2013-yil avgust). 2013-yil 17-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-yanvar 2014-yil.
  8. Williams, Jean. A Beautiful Game: International Perspectives on Women's Football. Berg Publishers, 2007 — 30-bet. ISBN 978-1845206758. 
  9. „Women's EURO and U17s expanded“. UEFA (8-dekabr 2011-yil). Qaraldi: 8-dekabr 2011-yil.

Havolalar

tahrir

Izohlar

tahrir