Dunyo koʻchalari

Koʻcha – bu jamoat yoʻli boʻlib, bu shahar sharoitidagi binolarga tutashgan jamoat yer uchastkasi hamda, unda odamlar erkin toʻplanishlari, muloqot qilishlari va harakatlanishlari mumkin. Koʻpincha koʻchalar asfalt, beton, tosh yoki gʻisht kabi qattiq va bardoshli sirt bilan qoplangan boʻladi. Shuningdek, asfalt bilan tekislanishi, relslar ham oʻrnatilishi yoki boshqa yoʻl bilan piyodalar harakati uchun moʻljallangan tarmoqlar boʻlishi mumkin.

Londondagi Kensington va Chelsi qirollik okrugidagi odatiy xizmat koʻrsatish koʻchasi.

Buxarest markazidagi koʻcha (Ruminiya).

Dastlab, koʻcha soʻzi shunchaki asfaltlangan yoʻl degan maʼnoni anglatadi (lotincha: via strata). Koʻcha soʻzi hanuzgacha norasmiy ravishda yoʻlning sinonimi sifatida ishlatiladi, masalan, qadimgi Uotling koʻchasi bilan bogʻliq, ammo shahar aholisi va shaharni rejalashtiruvchilar hal qiluvchi zamonaviy farqni ajratib koʻrsatishadi: yoʻlning asosiy vazifasi transportdir, koʻchalar esa jamoat bilan muloqotni osonlashtiradi. Koʻchalarga misol sifatida piyodalar koʻchalari, xiyobonlar va shahar markazidagi koʻchalar yoʻl transporti oʻtishi uchun juda gavjum. Aksincha, avtomagistrallar va avtomagistrallar yoʻllarning bir turidir, ammo ularni koʻchalar deb ataydilar.

Etimologiya

Ruminiya, Buxarestdagi shahar markazidagi koʻchalardan biri.

Porta Rosa Eleyaning asosiy koʻchasi boʻlib, shimoliy kvartalni janubiy kvartal bilan bogʻlaydi. Koʻchaning kengligi 5 metr va qiyaligi eng tik qismida 18% ga teng. U ohaktosh bloklari, toʻrtburchaklar shaklida kesilgan toʻsinlar va bir tomondan yomgʻir suvini oqishi uchun kichik lotok bilan qoplangan. Bino shaharning ellinizm davrida (miloddan avvalgi 4—3-asrlar) qayta tashkil etilishi davrida qurilgan.

Koʻcha soʻzi lotincha soʻzlardan kelib chiqqan („asfaltlangan yoʻl“ degan maʼnoni anglatadi – via strata dan qisqartma) hisoblanadi. Shunday qilib qatlamli yoʻlak nomi bilan bogʻliq maʼnolarni ifodalaydi. Yoʻlga tegishli stratos soʻzining birinchi qayd etilgan ishlatilishi Evtropiy tomonidan iqtibos qilingan. Qadimgi yunoncha strato armiya degan maʼnoni anglatadi, yunonlar dastlab oʻz qoʻshinlarini harakatlantirish uchun yoʻllar qurishgan. Qadimgi inglizlar bu soʻzni Britaniyadagi Rim yoʻllariga qoʻllagan, masalan, Ermine koʻchasi, Uotling koʻchasi va boshqalar. Keyinchalik, koʻpincha Rim yoʻllari yoqasida yotqizilgan va bu aholi punktlari koʻpincha stretton nomini olgan dialektik maʼnosiga ega boʻldi. Oʻrta asrlarda koʻcha odamlarning sayohat qilish usuli boʻlib, koʻcha atamasi maxsus asfaltlangan yoʻllarga nisbatan qoʻllanadi.

Koʻchaning shahar muhitdagi roli

Rue Saint-Jacques, Monrealdagi koʻcha, 1910-yil.

Torggatan asosiy koʻchasi, 1944- yil.

Koʻcha – bu barcha turdagi odamlar oʻrtasida harakatlansa boʻlinadigan kam sonli joylardan biri. Inson yashabdiki qadimiy qurilgan atrof -muhitning tarkibiy qismi sifatida koʻcha tamaddun uchun muhim boʻlgan bir qator tadbirlarni amalga oshirib keladi. Uning rollari doimo oʻzgarib turadigan qahramonlar tarkibi kabi koʻp va xilma-xildir.

Koʻchalarning asosiy va yon tomonlarini erkin tasniflash mumkin. Asosiy koʻchalar odatda keng boʻlib, nisbatan yuqori darajadagi faollikka ega. Savdo-sotiq va jamoat harakatida asosiy koʻchalarda koʻproq seziladi va transport vositalari uzoq masofalarga sayohat qilish uchun ulardan foydalanishi mumkin. Yon koʻchalar tinchroq, koʻpincha foydalanishga koʻra turar joy boʻlib, ular avtomobillarni toʻxtab turish uchun ishlatilishi ham mumkin.

Aylanma koʻchalar

  Aylanma koʻchalar bu – kengroq aytganda, transport harakati uchun qulay boʻlgan koʻchaning eng koʻzga koʻringan ishlatilishi va, albatta, eng muhimlaridan biridir. Shahar ichida odamlar va tovarlarning cheksiz harakatlanishi uning kommersiyasi va hayotiyligi uchun muhim ahamiyatga ega boʻlgan koʻchalar bu faoliyat uchun juda muhim hisoblanadi.

Tartib va samaradorlik uchun har xil turdagi choralar koʻrib koʻchalarda harakat qilish mumkin. Bu odatda, avtomobil haydovchilar uchun oʻrtadan yoʻl oʻyib, piyodalar uchun har ikki tomonda asfaltlarni ajratish orqali amalga oshiriladi v boshqa tartiblar tramvaylar, trolleybuslar, hatto oqava suvlar va yomgʻir suvlari oqib chiqadigan ariqlar (Yaponiya va Hindistonda keng tarqalgan) uchun ruxsat beradi. 20-asrning oʻrtalarida avtomobil shahar koʻchalarini ifloslanish va dahshatli baxtsiz hodisalar bilan toʻldirigani sababli, koʻplab shahar nazariyotchilari bu segregatsiyani nafaqat foydali, balki harakatchanlikni saqlash uchun zarur deb bilishdi.

Shaharsoz Le Korbyuzye, birinchi navbatda, transport harakatining qatʼiyroq boʻlinishini ijtimoiy tartibning muhim tasdigʻi boʻlib-zamonaviylikning orzu qilingan va oxir-oqibat muqarrar ifodasi sifatida qabul qilish kerak ekanini aytgan. Shu maqsadda yoʻl transporti, piyodalar va poyezdlarni har biri oʻz darajalarini egallaydigan „vertikal koʻchalar“ qurish boʻyicha takliflarni ilgari surgan. Bunday tartibga solish kelajakda yanada zichroq rivojlanish imkonini beradi deb hisoblagan.

Bu rejalar hech qachon toʻliq amalga oshirilmagan, bu esa bugungi shahar aholisi uchun haqiqatdir nazariyotchilar hayotiylik va xilma-xillik uchun omadli deb hisoblashadi. Aksincha, vertikal ajratish qisman qoʻllanadi, masalan, kanalizatsiya, xoʻjalik ustunlari, past magistrallar, baland temir yoʻllar, umumiy kommunal kanallar, Tokio stansiyasi va Otemachi metro bekati atrofidagi keng er osti savdo markazlari majmuasi, Minneapolisning baland piyodalar tarmogʻi va Kalgari, Atlanta va Monreal (Kanada)yer osti shaharlari va Chikagodagi koʻp darajali koʻchalar.

Transport harakati koʻpincha koʻchaning asosiy xususiyati yoki hatto yagona maqsadi deb notoʻgʻri tushuniladi. „Koʻcha“ soʻzi shahar sharoitlari bilan chegaralanib qolgandan beri bunday boʻlmagan va hatto avtomobil asrida ham hali ham notoʻgʻri ekanligi isbotlangan. Koʻchalarda koʻcha yarmarkasi, buyum bozori, bolalar oʻyingohi, kino suratga olish maydonlari yoki qurilish ishlari kabi boshqa maqsadlarda foydalanish uchun joy bilan taʼminlash maqsadida koʻcha barcha transport vositalari uchun vaqtincha toʻsib qoʻyilishi ham mumkin. Koʻpgina koʻchalar transport vositalarining kirib kelishiga yoʻl qoʻymaslik uchun ustunlar yoki toʻsiqlar bilan oʻraladi. Ushbu chora-tadbirlar koʻpincha shaharning eng gavjum joylarida, tumanlarida, faoliyat hajmi xususiy yoʻlovchi tashish transporti sigʻimidan oshib ketganda amalga oshiriladi. Barcha koʻchalar uchun universal xususiyat – bu inson harakati uchun qulaylik va chiroy boʻlib, u foydalanuvchilarga tirbandlikdan qatʼi nazar, oʻzlarini atrofda xafsiz his qilishlari uchun boʻsh joylar bilan taʼminlaydi.

Avtotransport harakati

Mashinalar Finlandiyaning Tampere, koʻchalari keng boʻlgani uchun mashinalar yoʻl chetida toʻxtashlari mumkin.

Shanxayda mashinalar bilan toʻla koʻcha.

Kobe shahridagi Kitano koʻchasi, Xyogo, Yaponiya.

Misasa shahridagi boʻsh koʻcha, Tottori, Yaponiya.

Doim, avtotransport haydovchilari koʻchani faqat transport vositasi harakatlanishi uchun yoki toʻxtash joyi sifatida koʻrishi mumkin emas. Harakatlanishga kelsak, koʻcha bir tomonlama yoki ikki tomonlama boʻlishi mumkin: bir tomonlama koʻchalarda transport vositalari faqat bitta yoʻnalishda harakatlanishi mumkin, ikki tomonlama koʻchalarda esa ikkala yoʻnalishda harakatlanishi mumkin. Bir tomonlama koʻchalarda odatda „BIR YOʻL“ yozuvi va ruxsat etilgan sayohat yoʻnalishini koʻrsatadigan oʻq bor boʻladi. Koʻpgina ikki tomonlama koʻchalar kamida ikki qatorli transport uchun yetarlicha kengdir.

Qaysi boʻlak qaysi yoʻnalishda harakatlanish kerak ekanini qaysi davlatda joylashganiga bogʻliq. Ikki tomonlama kengroq koʻchalarda koʻpincha koʻchaning oʻrtasidan pastga qarab belgilangan markaziy chiziq boʻlib, ularda transport vositalari harakati bir yoʻnalishda harakatlanadigan boshqa yoʻlaklardan qarama-qarshi yoʻnalishda harakatlanadi. Vaqti-vaqti bilan qarama-qarshi harakatlanish boʻlaklarini ajratib turadigan oʻrta chiziq boʻlishi mumkin. Agar asosiy koʻchada bir yoʻnalishda bir nechta boʻlak mavjud boʻlsa, bu boʻlaklar koʻcha qoplamasida belgilangan intervalgacha chiziqli chiziqlar bilan ajratilishi mumkin. Yon koʻchalarda koʻpincha markaziy chiziqlar boʻlib, chiziqchali uzuq chiziqlar mavjud emas.

Avtomobillar uchun toʻxtash joyi

Koʻpgina koʻchalar, ayniqsa turar-joylardagi yon koʻchalar, parallel toʻxtash joyi uchun bir yoki ikki tomondan qoʻshimcha chiziq kengligiga ega boʻladi. Bepul parallel toʻxtashga ruxsat beruvchi koʻpgina kichik yon koʻchalarda toʻxtash chizigʻini belgilovchi trotuar belgilari mavjud ham boʻlmaydi. Asosiy koʻchalarda koʻpincha toʻxtash yoʻlaklari belgilanadi. Baʼzi koʻchalar juda band yoki yon tomonda toʻxtash uchun joyi tor boʻladi. Baʼzan koʻchalarning chetlarida toʻxtashga faqat maʼlum vaqtlarda ruxsat etiladi. Yoʻl chetidagi belgilar koʻpincha mashinalar toʻgʻrisidagi qoidalarni bildiradi. Baʼzi koʻchalarda, xususan, biznes hududlarida cheklangan vaqt davomida qoʻshni joyda toʻxtashga ruxsat berish uchun tangalar toʻlanishi kerak boʻlgan toʻxtash joylari boʻlishi ham mumkin. Boshqa mashinalar hisoblagichlari kredit karta va chipta asosida ishlaydi yoki toʻlaydi va xizmat

Piyodalar va velosipedlar harakati

Piyodalar yoʻlaklari koʻpincha koʻchaning bir yoki odatda ikkala tomonida, bordyurYeardan tashqarida joylashgan jamoat joylarida joylashgan. Piyodalar yoʻliksirtli mashinalaron va jozibali qilish orqali transport harakatini tartibli xizmat qilishiga yordam beradi, lekin ular qoʻshnilarning sayrlarida uchrashish uchun va muloqot qilishlariga imkon beruvchi ijtimoiy funktsiyani ham bajaradi. Ular, shuningdek, koʻcha savdosi va piyodalar yoʻlidagi kafelarning iqtisodiy faoliyatni rivojlantirishi mumkin. Baʼzi tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, piyodalar yoʻlaklari boʻlgan koʻchalardagi doʻkonlar piyodalar yoʻlaklari boʻlmagan doʻkonlarga qaraganda koʻproq mijozlarga ega.

Piyodalar yoʻlini loyihalashning muhim elementi nogironlar harakati uchun qulaylikdir. Piyodalar yoʻlaklarini yanada qulayroq qiladigan xususiyatlar qatoriga chekka lampalar, teginish yoʻl qoplamalari va kirish mumkin boʻlgan svetoforlar kiradi.

Aksariyat davlatlarda velosipedlarga koʻchalardan foydalanishga qonuniy ruxsat berilgan va ular avtotransport harakati bilan bir xil yoʻl harakati qoidalariga rioya qilishlari shart etib belgilangan. Velosiped harakatining hajmi va mavjud boʻlgan yoʻl huquqi ruxsat bergan taqdirda, velosipedchilarni avtotransport harakatidan ajratish choralari koʻrilishi ham kerak. Kengroq yoʻlaklar bordyur yonida yoki yordamchi yoʻlak bilan taʼminlanishi ham mumkin. Velosiped harakati va avtotransport harakati oʻrtasida bir oz ajratishni taʼminlash uchun gavjum koʻchalarda velosiped yoʻlaklaridan foydalanish biroz ehtiyot choralari koʻrilishiga sabab boʻladi.

Velosiped yoʻlagi sayohat yoʻlaklari va toʻxtash yoʻlaklari oʻrtasida, toʻxtash yoʻlaklari va bordyur oʻrtasida yoki velosipedchilar uchun xavfsizlikni oshirish uchun, veloyoʻl, yoʻlak va piyodalar yoʻlagi oʻrtasida joylashtirilishi ham mumkin.

Niderlandiyada velosiped haydash uchun xavfsiz boʻlgan tirbandlikdan butunlay ajratilgan himoyalangan velosiped yoʻli bilan yanada oqilona yechimlar topilgan va loyihalangan.

Amsterdamda toʻliq ajratilgan va toʻgʻri moʻljallangan velosiped infratuzilmasi boʻylab velosiped haydash uchun tirbandlikdan holi xavfsiz yoʻl.

Tramvay yoʻllari

Tramvaylar odatda ekologik jihatdan qulay hisoblanadi, chunki tramvay yoʻlaklari kombinatsiyalangan koʻchalarda harakatlanadi yoki alohida tekisliklar ishlatiladi, baʼzan alohida yoʻnalishda boʻladi. Signal va samarali tormozlash sababli tramvay hodisasida xavf kam uchraydi.

Avtomobil jihozlari va yoʻl boʻyidagi jihozlar haqida

Koʻpincha yoʻl cheti avtomobil harakatlanish yoʻlaklarini qoʻshni trotuar maydonidan ajratish uchun ishlatiladi va velosipedda odamlar toʻgʻri hisoblangan joylarda velosipedni tirbandlikdan ajratish uchun ham foydalaniladi. Yoʻl belgilari, toʻxtash oʻlchagichlari, velosipedlar uchun toʻxtash joylari, skameykalar, svetoforlar va koʻcha chiroqlari koʻpincha koʻchalarga ulangan. Ular piyodalar yoʻlagining orqasida yoki yoʻlak va bordyur oʻrtasida boʻlishi ham mumkin.

Obodonlashtirish

Yoʻlning qatnov qismi va koʻchaning har ikki tomonida yoʻl chetida oʻt yoki boshqa oʻsimliklar chizigʻi boʻlishi mumkin. Ular koʻpincha obodonlashtirish uchun joylashtiriladi, lekin hozirda yomgʻir suvini nazorat qilish uchun tobora koʻproq foydalanilmoqda.

Utilitalar

Utilitada garchi asosan transport uchun foydalanilgan boʻlsada, koʻchalar elektr energiyasi kabi kommunal xizmatlar uchun muhim yoʻlakdir va telefon, kabel televideniyasi va optik tolali liniyalar kabi aloqa hamda yomgʻir suvini chiqarib yuboruvchi lotoklar, sanitariya kanalizatsiya tarmoqlari va tabiiy gaz quvurlari ham koʻchaning asosiy boʻlagidir.

Damrak, Amsterdamda tramvay harakati

Koʻchalarni raqamlash

Gʻarb mamlakatlaridagi deyarli barcha jamoat koʻchalari va boshqa joylarda koʻpchilik (Yaponiyada boʻlmasa ham) koʻchalar boʻylab joylashgan manzillarni aniqlash uchun koʻchaga yoki yoʻlga nom hech boʻlmaganda raqam beriladi. Baʼzi joylarda xiyobonlarning nomlari yoʻq boʻladi. Koʻcha boʻylab koʻp yerning uzunligi uchastkaning old qismi deb ataladi. 

Oʻzaro taʼsir

Filadelfiya, Elfreth xiyoboni boʻylab piyodalar

Koʻcha oʻz aholisi uchun shahar maydoni rolini oʻynashi mumkin. Jeyn Jeykobs, iqtisodchi va taniqli shaharshunos, maʼlum bir koʻchada yashovchi va ishlaydigan odamlarning oʻzaro taʼsirini – " koʻchada koʻz " deya atagan yaʼni jinoyatchilikni kamaytirishi, fikr almashishni ragʻbatlantirishi va umuman dunyoga ahamiyat berish uchun insonlarga qulay joy deb koʻp yozgan.

Identifikatsiya

Koʻchalar koʻpincha mahallaning obodligi, madaniyati va hamjihatligi uchun katalizator boʻlib xizmat qilishi mumkin. Yangi Orleanning Burbon koʻchasi nafaqat faol tungi hayoti bilan va aksincha, shaharning Fransiya kvartalining markazi sifatidagi roli bilan ham mashhur hisoblanadi. Huddi shunday, Bovery koʻchasi turli xil vaqtlarda Nyu-York shahrining teatr tumani, qizil chiroqlar tumani, skid qatori, restoran taʼminoti tumani va mamlakatning yer osti punk sahnasining markazi ham boʻlgan. Madison Avenyu va Fleet koʻchasi oʻzlarining eng mashhur savdo turlari bilan shu qadar kuchli tarzda ajralib turadiki, ularning nomlari baʼzan boshqa joyda joylashgan firmalarga nisbatan ham keng qoʻllanadi. Boshqa koʻchalar shaharning mahallalari orasidagi boʻlinishlarni ham belgilaydi. Masalan, Yong koʻchasi Torontoni sharqiy va gʻarbiy tomonlarga boʻlib tursa, Sharqiy Kapitoliy koʻchasi esa Vashingtonni shimol va janubga ajratib turadi.

Baʼzi koʻchalar shahar yoki shaharni obodonlashtirish bilan bogʻliq holda muhim hisoblanadi. Greenwood, Mississippi Grand Bulvari bir vaqtlar AQSh Savdo Palatalari va Amerika Bogʻ klublari tomonidan Amerikaning eng goʻzal oʻnta koʻchalaridan biri sifatida nom qozongan. Grand Bulvar boʻylab 1000 ta eman daraxti 1916-yilda Greenwood Garden klubining aʼzosi Salli Xamfris Gvin tomonidan ekilgan. 1950-yilda Gvin Amerika inqilobi qizlari milliy kongressidan uning daraxtlarni asrash boʻyicha qilgan ishlarini eʼtirof etish uchun iqtibos ham olgan.

Koʻchalar, shuningdek, oʻxshash tabiat va xarakterdagi muassasalarni yigʻishga moyildir. Masalan, Manhattandagi Sharqiy 9-koʻchada yapon restoranlari, kiyim-kechak doʻkonlari va madaniy joylarda klasteri mavjud. Koʻpgina shaharlarda Radio Row yoki Restorant Row mavjud. Filadelfiyada boʻlgani kabi „ Zargarlar qatori“ deb nomlangan kichik koʻcha bor, u „Olmos tumani“ identifikatorini beradi. Ushbu hodisa iqtisoddagi shahar joylashuvi nazariyasi mavzusidir. Ogayo shtati Clevelend shahrida Sharqiy 4-koʻcha Klivlend uchun restoranlar qatoriga aylandi. Sharqiy 4-da Maykl Saymonning Lola Bistro va boshqa restoranlari joylashgan.

Boshqa turdagi koʻchalar

Rossiyaning Viborg shahridagi Vodnoy Zastavy koʻchasidagi piyodalar

Center Ville, Bayrut, Livan koʻchalari

Koʻcha yoʻllari koʻpincha asfaltlangan va sayohat qilish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga, koʻcha u osonlashtiradigan koʻcha hayoti darajasi va sifati bilan tavsiflanadi, holbuki yoʻl birinchi navbatda yoʻl transporti vositalari yoki (kamroq) piyodalar uchun oʻtish joyi boʻlib xizmat qiladi. Buskers, bulvarlar, trotuar qahvaxonalarning homiylari, odamlarni kuzatuvchilar, koʻchada sayr qiluvchilar va boshqa koʻplab personajlar koʻchaning odatiy foydalanuvchilari hisoblanadi.

Koʻcha hayoti kam uchraydigan qishloq va shahar atrofidagi muhitda „koʻcha“ va „yoʻl“ atamalari koʻpincha bir-birini almashtiradi. Shunday boʻlsada, hatto bu yerda ham „koʻcha“ deb ataladigan narsa odatda kichikroq koʻchadir, masalan, uy-joy qurilishi ichidagi yoʻl toʻgʻridan-toʻgʻri alohida yoʻlaklarga oʻtadi. XX-asrning soʻnggi yarmida bu koʻchalar koʻpincha qattiq, toʻrtburchakli panjara anʼanasidan voz kechdi va buning oʻrniga tirbandlikdan voz kechish uchun moʻljallangan yoʻllar boʻldi. Bu va boshqa yoʻl harakatini tinchlantirish usullari, oilalar uchun tinch va bolalar uchun oʻyin maydoni bilan taʼminladi. Shahar atrofidagi oʻsmirlar, transport vositalari taqiqlangan savdo markazlarida koʻcha hayotining qulayliklarini zaiflashtirilgan shaklda koʻrishi ham mumkin albatta bu esa odiy hildir.

Shahar maydoni yoki maydonchasi biroz koʻchaga oʻxshaydi, lekin shahar maydoni kamdan-kam hollarda asfalt bilan qoplangan boʻlishi va transport harakati uchun hech qanday imtiyozlar bermasligi ham mumkin.

Nomenklatura

Nevskiy prospekti, Sankt-Peterburg shahrining asosiy koʻchasi, 1901-yil.

Mississauga, Ontario, Kanadadagi Hurontario koʻchasi odatda sobiq avtomagistral raqami bilan ataladi.

San-Pauludagi prospekti.

Koʻchaning vazifasi va uning nomi oʻrtasida, eng yaxshi holatlarda, tasodifiy bogʻliqlik mavjud. Misol uchun, Londonning Abbey Road nomli koʻchasi nomiga qaramay, koʻcha barcha hayotiy funktsiyalarini bajaradi va mahalliy aholi yoʻl dan koʻra tashqaridagi „koʻcha“ ga murojaat qilishga koʻproq mos keladi. Boshqa tomondan qaraganda, Montana qishlogʻidagi kimsasiz yoʻlda uni Devidson koʻchasi deb eʼlon qiluvchi belgi boʻlishi ham mumkin, ammo bu asfaltlangan yoʻlning asl maʼnosidan tashqari uni aslo „koʻcha“ga aylantirmaydi.

Buyuk Britaniyada insonlar koʻplab shaharlarni oʻzlarining asosiy koʻchalarini High Street deb ham atashadi (AQSh va Kanadada u Main Street deb ataladi, ammo baʼzida shahar yoki shaharchadagi „Main Street“ atamasi koʻchadan boshqa koʻchadir) va undan chiqadigan koʻplab yoʻllar shahar sharoitiga qaramay yoʻl deb nomlanadi. Shunday qilib, shaharning yoʻllar deb ataladigan qismi yoʻllardan koʻra koʻproq koʻchalarga oʻxshaydi.

Baʼzi koʻchalarni hatto avtomagistral yoʻli deb ham atash mumkin, garchi ular umuman avtomagistral belgilariga ega boʻlmasa ham, bu uzoq shaharlarni bogʻlash uchun qurilgan tarixiy yoʻl „koʻcha“ deb atalganida paydo boʻlishi mumkin, lekin aslida hech qachon haqiqiy maʼnoda boʻlmagan. Keyinchalik avtomagistralga aylangan ushbu turdagi baʼzi yoʻllar ushbu avtomagistral sifatida belgilandi va hatto uning qismlari keyinchalik urbanizatsiya qilinib, haqiqiy koʻchaga aylanib, avtomagistral maqomidan chiqarilgan boʻlsa ham, odat kuchiga koʻra shunday belgilanishida qolgan. Ontario shahridagi Hurontario koʻchasi, (Ontario, Kanada) bunga misol boʻla oladi.

Avstraliya va Yangi Zelandiya kabi boshqa ingliz tilida soʻzlashuvchi mamlakatlarda shaharlar koʻpincha asosiy yoʻllarga boʻlinadi, koʻchalar bu yoʻllardan chiqadi yoki shaharlar koʻchalar deb nomlanuvchi magistral yoʻllar bilan boʻlinadi. Yaxshi ikkalasi oʻrtasida aniq farq qilmaydi. Masalan, Oklendda asosiy savdo uchastkasi Queen Street atrofida joylashgan.

Koʻchalar odamlarning avvalgi hayotidan hozirgi paytgacha mavjud boʻlgan va insoniyat uchun hizmat qilgan (tamaddunga qarang). Biroq, Yangi Dunyoning koʻp qismida zamonaviy sivilizatsiyaning rivojlanishi avtotransport vositalari bilan taʼminlangan transport orqali amalga oshirildi. Shimoliy Amerika kabi ingliz tilida soʻzlashadigan dunyoning baʼzi davlatlarida koʻpchilik koʻchani birinchi navbatda avtomobillar harakati uchun asosiy yoʻl deb biladi. Shu nuqtai nazardan, piyodalar harakati koʻchaning maqsadiga tasodifiydir koʻchalar (mohiyatiga koʻra yoʻl) va yon tomonlarida trotuarlar (yoki yoʻlaklar) bilan boʻlishi yoki boʻlmasligi mumkin.

Bundan ham torroq maʼnoda, baʼzilar koʻchani faqat avtomobil boshqaradigan va koʻchaning toʻxtash joyi deb oʻylashlari mumkin. Shunday qilib, trotuarlar (yoʻlkalar) va yoʻl chetlari koʻchaning bir qismi deb hisoblanmaydi.

Ingliz tilida soʻzlashuvchi dunyoning shahar aholisi orasida „koʻcha“ soʻzi oʻzining asl maʼnosini oʻzida mujassam etgan (yaʼni, asosiy maqsad sifatida transport harakatini yengillashtirish va tasodifiy foyda sifatida koʻcha hayotidir). Masalan, Nyu-York Tayms gazetasi yozuvchisi, Manxettenning quyi qismidagi avtomobillar gavjum Xyuston koʻchasini „koʻchani endi, koʻcha“ deb atash qiyin boʻldi, yillar avval sakkiz qatorli poygaga aylantirilgan koʻcha ekanligini kuzatishga imkon beradi. Metro boʻlimida chop etilgan maqola, koʻchaning zamonaviy shahar rolini tugʻma tushunadigan auditoriyani taxmin qiladi. Metro boʻlimi oʻquvchilarining fikriga koʻra, avtotransport harakati koʻchaning muhimligini mustahkamlamaydi, aksincha uni buzadi.

Magistral yoʻllarning nomlanishi geografiyasini tasvirlash uchun kamida bitta xarita tuzilgan va bu xiyobon, bulvar, doiraviy harakat, yoʻl, koʻcha va boshqa qoʻshimchalar bilan qiyoslanadi va qarama-qarshi qoʻyiladi.

Madaniyat

Koʻchalardagi madaniy hordiq joylari, muloqot qilish va koʻcha partiyalari yoki ommaviy bayramlar uchun ishlatilishi ham mumkin.

Hindistonda insonlar baʼzi shaharlarni bir yoki bir nechta koʻchalarni „baxtli koʻcha“ yoki „qiziqarli koʻcha“ deb belgilab olishgan, aholiga oʻz koʻchalaridan dam olish uchun foydalanishlari uchun ularni bir necha soat yoki bir kunga avtotransport uchun yopib ham qoʻyishadi. Ushbu tashabbusni amalga oshiruvchi shaharlar orasida eng mashhurlari Kalkutta Maduray, va Bangalordagi koʻchalar mavjud.

Qoʻshma Shtatlarda odatda Detroit va Nyu-York shaharlarida „ochiq koʻcha“ tadbirlari tashkil etiladi.

Yana qarang

• Shaharda velosiped

Havolalar

• Koʻchalar tarixi boʻyicha virtual koʻrgazma (Wayback Machine saytida 2022-11-06 sanasida arxivlangan)
• Oxford: „Koʻcha“ va „yoʻl“ oʻrtasidagi farq nima? (Wayback Machine saytida 2008-10-06 sanasida arxivlangan)
• Koʻcha musiqalari
• http://escholarship.org/uc/ucdavislibrary_streetnotes+koʻchasi
• Streetsblog 
• Koʻchani boʻlakdan yoʻlni bulvardan ajratib turadigan va hokazo.
• Yoʻllar, koʻchalar va trotuarlarni joylashtirish, qurish yoki taʼmirlash bilan shugʻullanishi mumkin boʻlgan barcha uchun darslik va maʼlumotnoma sifatida ishlab chiqilgan „Magistral yoʻllar qurilishi boʻyicha risola“, Ostin Tomas Birn, 1900-yil