Umarshayx Mirzo (temuriy)
Umarshayx Mirzo (1456, Samarqand — 1494, Axsi) — temuriy shahzoda. Abu Said Mirzoning toʻrtinchi oʻgʻli. Zahiriddin Muhammad Boburning otasi. Abu Said Mirzo Kobul viloyatini Umarshayxga bergan, biroq Umarshayx Mirzo hali yosh boʻlgani bois unga Boboyi Kobuliyni bek atka qilib tayinlaydi. Tez orada mirzolarning xatna toʻyini oʻtkazish munosabati bilan otasi Umarshayxni Samarqandga qaytaradi. Toʻydan keyin Abu Said Mirzo Umarshayxga Andijon viloyatini boshqarishni topshirgan. Bu gal shahzodaga Xudoyberdi tukchi Temurtoshni bek atka qilib tayinlaydi. Keyinchalik akasi Sulton Ahmad Mirzo Umarshayxga Toshkent bilan Sayramni beradi. Shohruxiyani esa, oʻzi firib bilan qoʻlga kiritadi. Maʼlum vaqtdan keyin Toshkent va Shohruxiya Umarshayx Mirzoning tasarrufidan chiqadi, uning qoʻl ostida Fargʻona, Xoʻjand va Oʻratepa qoladi. Umarshayx Mirzoning oʻz saltanati hududlarini kengaytirish maqsadida qilgan harakatlaridan tahlikaga tushgan akasi Sulton Ahmad Mirzo Toshkent hukmdori Sulton Mahmudxon (Xonika) ibn Yunusxon oʻzaro ittifoq tuzib 1494-yilda Andijonga qoʻshin tortadilar. Biroq shu yilning 9-iyunida Umarshayx Mirzo Axsi shahridagi qarorgohida kaptar uchirish vaqtida kaptarxona bilan birga jarga qulab halok boʻladi. „Boburnoma“da qayd etilishicha, Umarshayx Mirzo past boʻylik, paxmoq soqolli, yumaloq yuzli, toʻla, loʻppi kishi boʻlgan. Kiyimni tor tiktirib kiyar, sallani chirmab oʻrar edi; hanafiy mazhablik, sof eʼtiqodlik kishi edi, besh vaqt namozni vaqtida ado etardi. Xoja Ahror Valiyni oʻziga pir sanar, uning koʻpdan-koʻp suhbatlarida qatnashgan. Umarshayx Mirzo xushxulq, sahovatli va mard inson boʻlgan.
| Umarshayx Mirzo | |
|---|---|
| Tavalludi | 1456 |
| Vafoti | 9-iyun 1494 |
| Otasi | Abu Said |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |