Yuriy Fedorovich Shabanov (ruscha: Юрий Фёдорович Шабанов, 1937-yil 11-noyabr[1] Xabarovsk — 2010-yil 30-mart, Moskva) — sovet va rus shaxmat grossmeysteri (2003), respublika toifasidagi hakam (1997).

Yuriy Shabanov

Katta shaxmat boʻyicha ikki karra jahon chempioni: Bad Zwischenahn (2003)[2] va Halle(2004)[3]. Rossiya kattalar jamoasida uch karra Yevropa chempioni 2001, 2002[4] va 2006[5][6]. Shaxmat boʻyicha uch karra Moskva chempioni (2005, 2006 va 2007). Katta shaxmat boʻyicha Rossiya chempioni (1999). Uzoq Sharq chempioni (1961). Magadan — Uzoq Shimol viloyatining koʻp karra chempioni (1961-1980).

Biografiya

tahrir

Yuriy Fedorovich Shabanov 1937-yilda Uzoq Sharq nashriyotining bosh muharriri oilasida tugʻilgan. U deyarli otasiz oʻsgan, chunki otasi Ikkinchi Jahon urushi paytida vafot etgan. Urush tugaganidan keyin uning oilasi Xabarovskdan koʻchib oʻtdi. Birinchidan, ular Irkutsk viloyatining Nijneudinsk shahriga, keyinroq Lvovga koʻchib oʻtishdi. Shabanov shaxmatni 1951-yilda oʻrgana boshlagan.

Birinchi oʻrinni egallagan yosh oʻyinchi 1954-yilda Ukraina terma jamoasi tarkibida Kievda boʻlib oʻtgan Butunittifoq yoshlar olimpiadasida ishtirok etdi. U 9 ochkodan 7 ochko jamgʻarib, yarim finalda ikkinchi oʻrinni egalladi. U 12 balldan 8,5 ball toʻplab, finalda uchinchi oʻrinni egalladi.

Oʻsha yili Leningrad shahrida yoshlar oʻrtasida Butunittifoq chempionati boʻlib oʻtdi. Yuriy uchinchi doskada Ukraina jamoasida oʻynadi. Jamoa leningradliklar bilan 4 va 5-oʻrinlarni boʻlishib oldi. Ushbu turnirda Boris Spasskiy, Mixail Tal, Edvard Gufeld va boshqalar ishtirok etishdi, ammo Yuriy Shabanov ularni uchratmadi.

Keyinchalik Xabarovsk shahrida oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha viloyat birinchiligi gʻolibi boʻldi. Shaxmat boʻyicha bolalar bogʻining ustuvorligi 1955-yilda Xabarovskda boʻlib oʻtdi: Yuriy 10 balldan 9 ball toʻpladi va birinchi oʻrinni egalladi. 1957-yilda Blagoveshchensk shahrida Xabarovsk va Primorye oʻlkasi, Amur, Saxalin va boshqa viloyatlarning yetakchi shaxmatchilarining zona musobaqasi boʻlib oʻtdi. Bu vaqtda Yuriy Shabanov Magadan konchilik texnikumining talabasi edi va 17 balldan 12 ball toʻplab, birinchi oʻrinni egallaganidan soʻng SSSR sport ustaligiga nomzod boʻldi. Keyinchalik u Chelyabinsk shahrida boʻlib oʻtgan RSFSRning 17-chempionatida ishtirok etish huquqini oldi. Yuriy 19 balldan 10,5 ball toʻplab, 6-9-oʻrinlarni egalladi.

Shabanov bir necha bor RSFSRning Uzoq Sharq yarim finalida gʻalaba qozongan va Rossiya chempionatlarida qatnashgan. 1960-yildan beri Magadan viloyatining koʻp karra chempioni boʻldi. Yuriy geologiya boʻyicha diplom bilan taqdirlangan va oʻz mutaxassisligi boʻyicha ishlagan, shuning uchun shaxmat oʻynashga koʻp vaqt topa olmadi. Faqat 1964-yilgi Trud chempionatidan soʻng, Yuriy birinchi oʻrinni egallab, SSSR sport ustasi unvoniga sazovor boʻldi, shaxmat uning hayotida birinchi oʻringa chiqdi.

Yuriy Shabanovning amaliy kuchi oʻsdi. U 70-yillarning eng kuchli shaxmat ustalaridan biri edi. U 1978-yilda Trud chempionatining finalida yana gʻalaba qozondi. Yuriy SSSRning yarim finalida muntazam ishtirok etgan, ammo har safar unga hal qiluvchi qadam uchun biror narsa etishmagan. Shabanov bolalar va oʻsmirlar sport maktabida instruktor boʻlib ishlagan Yaroslavlga koʻchib oʻtgandan keyingina, Yuriy Fedorovich oʻz orzusini amalga oshirdi va Sovet chempionatining Birinchi ligasiga kirdi va u yerda 80-yillarda beshinchi oʻrinni egalladi.

Shabanov 90-yillarda xalqaro ustaga aylandi. U kuchli rus katta shaxmat harakatiga qoʻshildi va 2000-yillardan beri Moskvada yashadi. 2004-2008-yillarda Moskva jamoaviy chempionatlarida qatnashgan. U 2001, 2002, 2004, 2006, 2007 va 2008-yillarda Rossiya kattalar jamoasi tarkibida oltita Yevropa chempionatida qatnashgan. 1999-2007-yillarda kattalar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida qatnashgan. 2003-2007-yillarda shaxmat boʻyicha kattalar oʻrtasidagi Moskva chempionatida ham qatnashgan. Yuriy Fedorovich Moskva — Sankt-Peterburg jamoalarining anʼanaviy oʻyinlarida ishtirok etdi. 2002 va 2005-yillarda Moskva jamoasi tarkibida Sankt-Peterburg oʻyinlar shulardan jumlasidan edi.

Sport yutuqlari

tahrir
 
Yuriy Omskdagi RSFSR chempionatida 1973-yilda Vitaliy Tseshkovskiyga qarshi oʻyinda (oʻngda).
Yillar Shaharlar Chempionat + = Natija Oʻrin
1956 Irkutsk Zone RSFSR tournament of Siberia and the Far East 9½ of 13 III-IV
1957 Blagoveshchensk Zone RSFSR tournament of Siberia and the Far East 12 of 17 I
1957 Chelyabinsk 17th RSFSR Championship (Chelyabinsk Semifinal) 10½ of 19 VI-IX
1957 Awarded the title of the USSR Candidate Master of Sports
1959 Blagoveshchensk Games of the RSFSR (Far Eastern Zone) 6½ of 8 I
1961 Khabarovsk Championship of the Far East 10½ of 13 I
1963 Rostov-on-Don 1/2 Finals of CS DSO Trud 10 of 13 I
1964 Kamensk III Finals of CS DSO Trud 12½ of 17 I-II
1964 He fulfilled requirements for the USSR Master of Sports
1964 Riga Small Championship of the VCSPS (Group II) 6 of 9 II
1965 Cheboksary Semifinal of the 33th USSR Championship 9 of 16 VII-VIII
1967 Leningrad Finals of the RSFSR Games 6½ of 11
1969 Sverdlovsk Qualifying tournament for the 37th USSR Championship 12 of 17 I-III
1969 Barnaul Semifinal of the 37th USSR Championship 9 of 17 VIII-IX
1971 Moskva Finals of CS DSO Trud (1/4 USSR Final) 10 of 17 III-V
1971 Daugavpils USSR Championship Semifinal 8½ of 17 VII-VIII
1972 Rostov Finals of the RSFSR Championship, 1/4 USSR Finals 11 of 19 V-VI
1972 Uzhhorod USSR Championship Semifinal 10½ of 17 II-V
1973 Omsk Finals of the 29 RSFSR championship 6 of 15 13
1973 Frunze USSR semi-final 7½ of 15 IX-XI
1974 Tula 30th RSFSR Championship 5½ of 15 13-14
1977 Bălți Qualifying tournament for the USSR Championship 5½ of 13
1978 Astrakhan Finals of CS DSO Trud 10½ of 15 I-II
1978 Krasnodar Finals of the 7th RSFSR Spartakiad 6½ of 11 VII
1981 Vladimir 35th RSFSR Championship 8 of 15 VII
1982 Stavropol 36th RSFSR Championship 7 of 14 IX-X
1983 Krasnodar Finals of the 8th RSFSR Spartakiad 5 of 11 IX
1985 Berdyansk IV Finals of VS DSO Trud 8½ of 15 III
1985 Kostroma Qualifying tournament of the 53 USSR Championship 1 1 15 8½ of 17 VIII-X
1985 Tbilisi Alexander Kotov Memorial 3 0 8 7 of 11 II
1987 Kursk Championship of the RSFSR 4 2 11 9½ of 17 VI-IX
1990 Yaroslavl International tournament „Yaroslavl-90“ 3 1 6 6 of 10 II-VI
1990 Kuybyshev 43rd Championship of the RSFSR 2 2 11 7½ of 15 VIII
1990 Sochi Michael Chigorin Memorial 3 1 7 6½ of 11 V
1991 Sochi International Tournament 6½ of 11 IV-VI
1992 Oryol 45th Russian Championship 2 2 7 5½ of 11 IX-XII
1996 Elista 49th Russian Championship 2 3 6 5 of 11 40
1999 Moskva Finals of the Russian Senior Chess Championship 7½ of 9 I
1999 Gladenbach 9th World Senior Chess Championship 6 1 4 8 of 11 V-XI
2000 Rowy 10th World Senior Chess Championship 8 of 11 IV
2001 Dresden European Senior Team Chess Championship 5½ of 7 I
2001 Arco 11th World Senior Chess Championship 8 of 11 IV-X
2002 Dresden European Senior Team Chess Championship 5 of 6 I
2003 Ashdod International Open Chess Championship in Israel 5 of 9 41
2003 Tula Michael Botvinnik Memorial among seniors 6½ of 10 I
2003 Bad Zwischenahn 13th World Senior Chess Championship 7 0 4 9 of 11 I
2004 Dresden European Senior Team Chess Championship 4½ of 7 III
2004 Arvier 4th European Senior Chess Championship 6 of 9 VI
2004 Halle 14th World Senior Chess Championship 6 0 5 8½ of 11 I
2005 Moskva Moscow Senior Chess Championship I
2006 Dresden European Senior Team Chess Championship 4½ of 7 I
2006 Moscow II International Chess Festival Moscow Open 2006 (Tournament A — Senior) I
2006 Moskva Moscow Senior Chess Championship 6 I
2007 Moskva III International Chess Festival Moscow Open 2007 (Tournament A — Senior) 5 I
2007 Moskva Moscow Senior Chess Championship 6 I
2007 Dresden European Senior Team Chess Championship 6 of 8 II
2007 Gmunden 17th World Senior Chess Championship 6 0 5 8½ of 11 II-IV
2008 Dresden European Senior Team Chess Championship 6½ of 9 III

Manbalar

tahrir
  1. Gaige, Jeremy (1987), Chess Personalia, A Biobibliography, McFarland, 386-bet, ISBN 0-7864-2353-6
  2. Crowther, Mark (1 December 2003), The Week in Chess 473, London Chess Center
  3. Crowther, Mark (8 November 2004), The Week in Chess 522, London Chess Center
  4. Crowther, Mark (4 March 2002), The Week in Chess 382, London Chess Center
  5. Crowther, Mark (13 March 2006), The Week in Chess 592, London Chess Center
  6. Von Dagobert Kohlmeyer (6 March 2006), Senioren-Team-EM: Moskau siegt vor Deutschland, ChessBase News