Vikipediya

Afina xalqaro aeroporti

Afina xalqaro aeroporti Eleftherios Venizelos (grekcha: Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Diethnís Aeroliménas Athinón „Elefthérios Venizélos“), (IATA: ATH, ICAO: LGAV) odatda AIA nomi bilan initializatsiya qilinadi, Afina shahri va Attika mintaqasiga xizmat koʻrsatadigan Gretsiyadagi eng yirik xalqaro aeroportdir. 2001-yil 28-martda (2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari vaqtida) oʻz faoliyatini boshlagan va Aegean Airlines hamda boshqa kichik yunon aviakompaniyalarining asosiy bazasi hisoblanadi. Eski Ellinikon xalqaro aeroportini almashtirdi[2].

Afina xalqaro aeroporti
"Eleftherios Venizelos"
Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών
«Ελευθέριος Βενιζέλος»
IATA kodi: ATH – ICAO kodi: LGAV
– WMO identifikatori: 16716
Qisqacha bayon
Aeroport turi Fuqarolik
Egasi/Operator Athens International Airport S.A.
Xizmat doirasi Afina, Gretsiya
Joylashuvi Spata
Ochilgan 28-mart, 2001-yil (23 yil avval) (2001-03-28)
Havo yoʻli tuguni
Qurilgan Hochtief, GEK Terna
Dengiz sathidan balandligi 308 ft / 94 m
Koordinatalari 37°56′11″N 23°56′50″E / 37.93639°N 23.94722°E / 37.93639; 23.94722
Vebsayti aia.gr
Xarita
ATH (Gretsiya)
ATH
Aeroportning Gretsiya xaritasidagi joylashuvi
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
Uzunligi Yuzasi
ft m
03R/21L 13,123 4,000 Asfalt
03L/21R 12,467 3,800 Asfalt
Maʻlumotlar (2022)
Yoʻlovchilar soni 22,728,750
Yoʻlovchilar sonining oʻzgarishi 84,1%
Parvozlar soni 213,352
Parvozlar sonining oʻzgarishi 34,2%
Manba: AIA statistikasi[1]

Afina xalqaro aeroporti hozirda Xalqaro aeroportlar kengashining 1-guruhi aʼzosi (25 milliondan ortiq yoʻlovchiga xizmat koʻrsatadi)[3]. 2023-yil holatiga koʻra, Yevropadagi 19-eng gavjum aeroport va Bolqondagi 2-eng gavjum va eng katta aeroportdir (Istanbul aeroportidan keyin).

Tarixi

tahrir

Rivojlanishi va egaligi

tahrir
 
Afina xalqaro aeroportidagi VOR/DME terminali

AIA Markopulo, Koropi, Spata va Artemida shaharlari oʻrtasida joylashgan, markaziy Afinadan taxminan 20 km (12 mi) sharqda (tepaliklar tufayli yoʻl orqali 30 km (19 mi) joylashgan. Aeroport 1930-yillarda Gretsiya aviatsiyasi va Yunoniston havo kuchlarining rivojlanishiga katta hissa qoʻshgan Kritning taniqli siyosiy arbobi va Gretsiya Bosh vaziri Elefterios Venizelos sharafiga nomlangan[manba kerak]. Bugungi kunga kelib, aeroport AIA SA tomonidan boshqariladi va Yunon Respublikasi (55%) va xususiy sektor (45%) oʻrtasida Davlat-xususiy sheriklik (DXSh) tamoyili asosida egalik qilinadi[4]. Hozirda xususiy investorlar qatoriga Hochtief aksiyalarini sotib olgandan keyin Copelouzos Group (5%)[5] va PSP Investments of Canada (40%) kiradi[6].

Aeroport hozirda yopilgan Afina (Ellinikon) xalqaro aeroporti oʻrniga qurilgan, chunki u oʻzining toʻyingan nuqtasiga yetgan va keyingi oʻsish uchun jismonan joy qolmagan[7]. Yangi aeroport uchun tadqiqotlar 1970-yillarning boshidan boshlab amalga oshirilgan, Spata shahri yaqinidagi hudud mos deb tanlanishidan oldin 19 ga yaqin turli joylar koʻrib chiqilgan[7]. Afina aeroporti SA, davlat kompaniyasi, rejalarni davom ettirish uchun 1978-yilda tashkil etilgan. Biroq, kechikishlar va sekin rivojlanishdan soʻng, loyiha 1991-yilda qayta tiklandi, taxminan 1 yil oʻtgach, shahar 1996-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarini AQShning Atlanta shahriga oʻtkazish huquqini yoʻqotdi va 2000-yilgi oʻyin uchun ariza topshirish imkoniyati muhokama qilindi. Biroq, shahar 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari gʻolibi boʻlgan loyihani taqdim etdi, oʻsha paytdagi hukumat aeroport loyihasi uchun qurish-oʻz-oʻzidan foydalanish-oʻtkazish-topshirish sherigini tanlash uchun xalqaro tenderni boshladi, Germaniyaning Hochtief kompaniyasi tanlangan[7].

1996-yilda Afina xalqaro aeroporti SA (AIA) 30 yillik konsessiya shartnomasi bilan davlat-xususiy sheriklik sifatida tashkil etilgan. Oʻsha yili 2,1 milliard yevrolik ishlanma nihoyat 2001-yil fevral oyining taxminiy yakunlanishi bilan boshlandi. Aeroport qurilishi belgilangan muddatdan besh oy oldin tugallandi, biroq Attiki Odosga yer usti ulanishlari tugallanmagani sababli ochilish bir oyga kechiktirildi[7]. Aeroport 2001-yil 28-martda rasman ochildi[8]. Asosiy infratuzilmasi qatoriga uzunligi 4 km (2.5 mi) va 3.8 km (2.4 mi) boʻlgan ikkita parallel uchish-qoʻnish yoʻlagi kiradi. Aeroport Yevropa aviatsiya xavfsizligi agentligi[9] va Federal aviatsiya maʼmuriyatidan[9] dunyodagi eng yirik yoʻlovchi samolyoti A380ning uchishi va qoʻnishi uchun ruxsat oldi[9]. „Eleftherios Venizelos“ Afina xalqaro aeroportiga tashrif buyurgan birinchi A380 2011-yil 13-aprelda shoshilinch tibbiy sabablarga koʻra favqulodda qoʻnishni amalga oshirdi. Birinchi rejalashtirilgan A380 reysi 2012-yil 26-oktyabrda Emirates tomonidan amalga oshirildi[10].

Gretsiya hukumatining qarz inqirozining taʼsiri (2009-2013)

tahrir

Gretsiya hukumati-qarz inqirozi ketma-ket olti yil davomida aeroportning umumiy yoʻlovchi tashish hajmini kamaytirdi. Koʻpgina uzoq masofali aviakompaniyalar aeroportga xizmat koʻrsatishni toʻgʻridan-toʻgʻri toʻxtatdi, boshqalari esa qish oylarida xizmat koʻrsatishni toʻxtatishni afzal koʻrgan holda faqat mavsumiy asosda ishlashni tanladi[11]. Bundan tashqari, ushbu muammolar aeroportga va aeroportdan koʻplab uzoq masofali reyslarni amalga oshiruvchi Olypic Airlines aviakompaniyasining yopilishi bilan yanada ogʻirlashdi. 2013-yilda aeroport 12,5 milliondan sal koʻproq yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi, bu 2012-yilga nisbatan 3,2 foizga kam va 2007-yildagi tirbandlik bilan solishtirganda taxminan 25 foizga kam, bu oʻsha paytdagi eng yuqori koʻrsatkich edi.

Yoʻlovchi tashishning tiklanishi va yangi darajalari (2014-2015)

tahrir

2014-yil aeroportning yoʻlovchi tashish va barcha statistik koʻrsatkichlar uchun kuchli tiklanishdan darak berdi. Oʻndan ortiq yangi aviakompaniyalar Afinaga va undan yangi reyslarni boshladi. Aegean Airlines oʻz tarmogʻini 30% ga mustahkamladi (2015-yilga yana koʻplab yoʻnalishlar rejalashtirilgan), Ryanair esa Afina aeroportida yangi baza tashkil qildi va sakkizta yoʻnalishni qoʻshdi. Aeroport kompaniyasi 2014-yilda yoʻlovchi tashish hajmining 21% dan ortiq oʻsishini qayd etdi va 15,1 million yoʻlovchiga yetdi, buning natijasida ham yangi yoʻnalishlar, balki belgilangan yoʻnalishlar boʻyicha taklif qilinadigan sigʻim koʻtarildi. Singapur va Gulf Air aviakompaniyalari parvozlarni qayta tikladi[12] [13], Emirates, Etihad Airways va Qatar Airways esa Afinaga/Afinadan tez-tez uchadi[14] [15] [16]. Delta Air Line haftalik reyslarini qayta tikladi va American Airlines oʻzining mavsumiy jadvallarini yanada tez-tez ulanish bilan AQShga/AQShdan yo'nalishini saqlab qoldi. 2017-yildan boshlab Singapurga yil boʻyi xizmat koʻrsatish besh yildan koʻproq vaqtdan keyin qayta tiklanadi. Parvozlar Singapurning Scoot aviakompaniyasi tomonidan amalga oshiriladi.

AIA tomonidan eʼlon qilingan statistik maʼlumotlarga koʻra, 2015-yilda jami trafik deyarli 18,1 million yoʻlovchini tashkil etib, ajoyib koʻrsatkichga erishdi, bu oʻsha paytdagi aeroport uchun rekord boʻlib, yiliga 19 foizga[17] va inqirozdan oldingi 2007-yildagi koʻrsatkichga nisbatan 1,55 million (+9,4%)ga oʻsdi. Bundan tashqari, xuddi shu davrda samolyotlar harakati oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 14% ga mustahkam oʻsishni koʻrsatdi[18]. Bundan tashqari, 2015-yilda yoʻlovchilar tashishda sezilarli oʻsish (+38%) qayd etildi, xalqaro va xalqaro transfer trafigining taʼsirchan oʻsishi (+60%) Afina aeroporti ulanishining sezilarli darajada yaxshilanganligini koʻrsatmoqda.

Yigirma milliondan ortiq yoʻlovchi (2016-2018) va undan keyin

tahrir

2016-yil Afina xalqaro aeroporti uchun ham ichki, ham xalqaro yoʻnalishlar uchun muhim yil boʻldi. Yillik natijalar ketma-ket uchinchi yil davomida ikki xonali oʻsish bilan mustahkamlangan koʻrsatkichni aks ettirdi, bu safar yigirma milliondan oshib, oʻtgan yilga nisbatan 10,7 foizga oʻsdi[19]. Sogʻlom oʻsish 2017-yilda davom etdi, aeroport 8,6% ga oʻsib, jami 21,7 million yoʻlovchini koʻrsatdi, bu Afina aeroporti uchun yana bir rekorddir[20]. 2018-yil davomida aeroport yana bir rekord koʻrsatkichga erishdi va yoʻlovchi tashish hajmi 11 foizga oshib, 24,1 million yoʻlovchini tashkil qildi[21]. Xuddi shunday, samolyotlar harakati yiliga 10,8 foizga oʻsib, 217 094 ta harakatni tashkil qilib, yangi rekordga erishdi[22].

2019-yilning birinchi uch choragida aeroportlar harakati yanada oʻsish belgilarini koʻrsatmoqda, bunda yoʻlovchilar soni 6,5 foizga[23] 19,97 million yoʻlovchiga, parvozlar soni esa 3,2 foizga oshgan.

Terminallari

tahrir
 
Roʻyxatdan oʻtish joyi
 
Kutish maydoni

Umumiy tavsif

tahrir

Ayni paytda aeroportda ikkita terminal mavjud, asosiy terminal va yoʻldosh terminali asosiy terminaldan yer osti aloqasi orqali kirish mumkin. U havo qatnovining koʻpayishini taʼminlash uchun keyingi yillarda modulli yondashuvda kengaytirilishi uchun moʻljallangan. Ushbu kengaytmalar olti bosqichli ramkada rejalashtirilgan. Birinchi (va hozirgi) bosqich aeroportga yiliga 26 million yoʻlovchini qabul qilishga imkon berdi. Aeroport dastlab ochilganda, joriy bosqich yiliga atigi 16 million yoʻlovchini tashish imkoniyatini talab qildi; ammo, ilgʻor IT logistikasi tufayli sigʻim keyingi bosqichga oʻtmasdan oshirishga muvaffaq boʻldi[24]. Kengaytirishning oltinchi va oxirgi bosqichi aeroportga yiliga 50 million yoʻlovchi tashish imkonini beradi, joriy tartib yana beshta terminal qoʻshish uchun yetarli joy qoldiradi[7]. Shunday qilib, hozirda mavjud boʻlgan parallel uchish-qoʻnish yoʻlagi tizimi yakuniy kengaytirish bosqichi tugagandan soʻng yuqori ekvivalent yillik yoʻlovchi yuki bilan parvozlarni amalga oshirish uchun moʻljallangan[24].

Asosiy terminali

tahrir

Asosiy terminal binosi barcha Shengen ichidagi reyslarni, shuningdek, bir nechta Shengen boʻlmagan reyslarni amalga oshiradi. Aeroportning 144 ta roʻyxatga olish stolining barchasi Asosiy terminalda joylashgan boʻlib, uning uchta alohida darajasi mavjud: biri kelish uchun, biri joʻnash uchun va sharqiy uchish-qoʻnish yoʻlagi koʻrinishi bilan jihozlangan oziq-ovqat korti darajasi. Nihoyat, terminal oʻn toʻrtta teletrap va bagaj uchun oʻn bitta lentali konveyer bilan jihozlangan.

  • A zalidan Shengenga aʼzo boʻlmagan mamlakatlarga va Yevropadan tashqari mamlakatlarga parvozlar uchun foydalaniladi.
  • B zali Shengen ichidagi mamlakatlarga reyslarni, shuningdek, ichki xizmatlarni amalga oshiradi.

2018-yil mart oyida Afina xalqaro aeroporti asosiy terminalning janubiy qanotlariga tegishli birinchi jismoniy kengaytirish uchun tender eʼlon qildi[25]. Tenderda umumiy maydoni taxminan 14 950 kvadrat metr boʻlgan besh qavatdan (0 dan 4 gacha) binolarni kengaytirish talab qilingan. Kengaytirishni qurish uchun qurilish kompaniyasi 2018-yilning yozida taqdirlangan va loyihani 2019-yil oʻrtalarida yakunlash rejalashtirilgan. U yana 18 ta hisoblagich roʻyxatdan oʻtish maydonchalarini, shuningdek, kelish, joʻnab ketish, xavfsizlik va avtomatlashtirilgan boshqaruv eshiklari uchun qoʻshimcha joy qoʻshadi, shuningdek, 2020-yil oʻrtalariga qadar kengaytirilgan xarid qilish maydoni va yangi zallarni qoʻshadi.

Yoʻldosh terminali

tahrir

Yoʻldosh terminali ikkita darajaga ega, biri kelish uchun, ikkinchisi esa ketish uchun[24]. Unga harakatlanuvchi yoʻlaklar bilan toʻla yer osti aloqasi orqali osongina kirish mumkin. Terminal oʻnta teleskopik trap bilan jihozlangan va yiliga olti million yoʻlovchini tashishga qodir.

Soʻnggi yillarda uning aviaturargohlari samolyotlarni uzoq muddatli saqlash uchun ishlatilgan, xususan sobiq Olympic Airways aviakompaniyasining ikkita Airbus A340-300 samolyotlari (ikkalasi ham 2017-yil fevral oyida yangi egasiga topshirilgan)[26] va bitta grek startap aviatashuvchisi SkyGreece Airlinesning eskirgan Boeing 767-300ER samolyoti saqlanyapti. Biroq, 2017-yil iyun holatiga koʻra, yoʻldosh terminalining toʻxtash joyi Shengen va Shengen hududidan tashqari reyslar uchun toʻliq foydalanilmoqda va ortib borayotgan trafikni taʼminlash uchun. 2017-yil iyun oyidan baʼzi loukosterlar undan foydalana boshladi. 2018-yil 24-may kuni yoʻldosh terminali rasman toʻliq ish faoliyatini boshladi. Undan foydalanadigan aviakompaniyalar: Ryanair, Easyjet, Vueling, Eurowings, Norvegiya, Transavia va Transavia France, TUIfly Belgium, Brussels Airlines, Aer Lingus, Air Transat va Scoot.

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar

tahrir

Quyidagi aviakompaniyalar Afina aeroportida muntazam va charter reyslarini amalga oshirib keladi:

Aviakompaniya Manzillar
Aegean Airlines  Aleksandrupoli, Al-Uqsur[27],  Amman-Qirolicha Aliya, Amsterdam, Ar-Riyod,  Barselona,  Bayrut,  Bazel/Mulhouse, Belgrad,  Berlin,  Bilbao, Birmingem[28], Boku[29],  Bolonya,  Bratislava[28],  Bristol[28],  Brussel, Budapesht,  Buxarest-Otopeni,  Dublin,  Dusseldorf,  Edinburg,  Eydxoven,  Florensiya, Frankfurt,  Hamburg,  Helsinki,  Iraklion, Istanbul, Izmir,  Jeneva, Jidda,  Kavala[30],  Kefaliniya[30],  Kopengagen,  Korfu,  Kos,  Krakov, Kuvayt[31],  Kyoln/Bonn, Larnaka,  Lemnos[30],  Lissabon,  London-Gatvik[32], London-Hithrou,  Luksemburg, Madrid,  Malta, Manchester, Marokash,  Mikonos, Milan-Malpensa,  Mitilene, Myunxen,  Neapol,  Nitsa,  Oslo, Parij-Sharl de Goll,  Podgoritsa,  Portu, Praga, Qohira, Riga[28], Rim-Fiumichino,  Rodos,  Saloniki,  Samos[30],  Santorini,  Skopye,  Sofiya,  Stokgolm-Arlanda,  Strasburg,  Syurix, Tallin, Tbilisi, Tel-Aviv,  Tirana, Tunis, Varshava-Shopen,  Venetsiya,  Vena, Xanya,  Xios[30],  Yanina, Yerevan, Zagreb (  Xorvatiya ),  Shtutgart
Mavsumiy:  Bordo, Dammom[28], Dubrovnik (  Xorvatiya ),  Hannover,  Ibiza,  Insbruk[33], Iskandariya,  Kalamata[34],  Kataniya,  Lill[35],  Lion,  Lyublyana[28],  Malaga, Marsel,  Nant,  Nyukasl[36],  Nyurnberg,  Olbia[37],  Palma de Mallorka,  Piza[38],  Sevilya[28], Split (  Xorvatiya )[28],  Tuluza,  Valensiya, Sharm ash-Shayx [27],
Mavsumiy charter:  Banja-luka[39]
Aer Lingus,   Irlandiya Mavsumiy:  Dublin
airBaltic Riga
Air Canada Mavsumiy:  Monreal-Tryudo,  Toronto-Pearson
Air China Pekin-Poytaxt, Shanxay-Pudong[40]
Air Europa,   Ispaniya Mavsumiy: Madrid
Air France Parij-Sharl de Goll
Mavsumiy: Marsel,  Nitsa,  Tuluza
Air Mediterranean,   Gretsiya  Bingʻozi[41],  Damashq[42]
Air Serbia Belgrad
Mavsumiy:  Nish
Air Transat,   Kanada Mavsumiy:  Monreal-Tryudo,  Toronto-Pearson
American Airlines,   AQSh Mavsumiy:  Filadelfiya, Nyu-York-JFK,  Chikago-O'Hare
Arkia,   Isroil Tel-Aviv
Austrian Airlines  Vena
Bluebird Airways,   Gretsiya Tel-Aviv
British Airways London-Hithrou
Brussels Airlines Mavsumiy:  Brussel
Bulgaria Air,   Bolgariya  Sofiya
Condor,   Olmoniya Mavsumiy:  Dusseldorf
Croatia Airlines,   Xorvatiya Mavsumiy: Dubrovnik (  Xorvatiya ), Split (  Xorvatiya ), Zagreb (  Xorvatiya )
Cyprus Airways,   Kipr Larnaka
Delta Air Lines,   AQSh Nyu-York-JFK
Mavsumiy:  Atlanta,  Boston
easyJet,   Birlashgan Qirollik  Bazel/Mulhouse,  Lissabon[43],  London-Gatvik, Manchester, Milan-Malpensa,  Neapol
Mavsumiy:  Bristol,  Edinburg,  Jeneva,  Parij-Orli
EgyptAir Qohira
El Al,   Isroil Tel-Aviv
Emirates Dubay-Xalqaro,  Nyuark
Ethiopian Airlines,   Efiopiya Addis-Abeba (  Efiopiya)
Etihad Airways Abu-Dabi
Eurowings,   Olmoniya  Dusseldorf,  Kyoln/Bonn, Praga,  Shtutgart
Gulf Air,   Bahrayn Bahrayn, Larnaka
Iberia Madrid
Israir Airlines,   Isroil Tel-Aviv
ITA Airways,   Italiya Rim-Fiumichino
Jet2.com,   Birlashgan Qirollik Birmingem,  London-Stansted[44], Manchester
KLM,   Niderlandiya Amsterdam
Korean Air Mavsumiy charter: Seul-Inchxon[45]
Kuwait Airways,   Quvayt Kuvayt[46]
Lufthansa Frankfurt, Myunxen
Marathon Airlines,   Gretsiya  Bingʻozi[47]
Middle East Airlines  Bayrut
Norwegian Air Shuttle,   Norvegiya Mavsumiy:  Kopengagen,  Helsinki,  Oslo,  Stokgolm-Arlanda
Olympic Air,   Gretsiya  Ikariya,  Ikariya,  Karpatos,  Kitira,  Leros,  Milos,  Naksos,  Paros,  Sitiya,  Skiatos,  Skiros,  Zakintos
Pegasus Airlines Istanbul-Sabiha Goʻkchen
Play,   Islandiya  Reykyavik-Keflavík[48]
Qatar Airways Doha
Royal Jordanian,   Iordaniya  Amman-Qirolicha Aliya
Ryanair  Bergamo,  Bolonya, Budapesht,  Dublin,  Katovitse,  London-Stansted,  Malta,  Pafos[49], Rim-Fiumichino,  Vena,  Sharlerua
Mavsumiy:  Berlin,  Kataniya,  Korfu[50],  Krakov,  Kyoln/Bonn,  London-Luton,  Santorini, Tel-Aviv, Vilnyus,  Varshava-Modlin,  Vrotslav, Xanya[51],
Saudia Mavsumiy: Ar-Riyod, Jidda
Scandinavian Airlines  Kopengagen,  Stokgolm-Arlanda
Mavsumiy:  Gyoteborg,  Oslo
Scoot,   Singapur  Berlin[52], Singapur
Sky Express,   Gretsiya  Aleksandrupoli,  Astipaleya,  Brussel,  Dusseldorf[53], Frankfurt[53],  Ikariya,  Iraklion,  Kalimnos,  Karpatos,  Kastoriya,  Kefaliniya,  Kitira,  Korfu,  Kos,  Kozani, Larnaka,  Lemnos,  London-Gatvik, Milan-Malpensa[54],  Milos,  Mikonos,  Mitilene, Myunxen[54],  Naksos, Parij-Sharl de Goll,  Paros, Rim-Fiumichino,  Rodos,  Saloniki,  Samos,  Santorini,  Skiatos,  Sofiya,  Siros, Varshava-Shopen[53], Xanya,  Xios,  Zakintos
Swiss International Air Lines,   Shveysariya  Jeneva,  Syurix
TAROM,   Ruminiya  Buxarest-Otopeni
Transavia Amsterdam,  Eydxoven,  Parij-Orli
Mavsumiy:  Lion,  Monpele,  Nant
Turkish Airlines Istanbul
Tus Airways,   Kipr Tel-Aviv[55]
United Airlines Mavsumiy:  Nyuark,  Vashington-Dalles
Volotea,   Ispaniya  Bordo,  Iraklion,  Lion, Marsel,  Nant,  Santorini,  Venetsiya
Mavsumiy:  Bari,  Bilbao, Dubrovnik (  Xorvatiya ),  Kalyari[56],  Lill,  Mikonos,  Palermo,  Strasburg,  Tuluza[57],  Verona
Vueling,   Fransiya  Barselona
Wizz Air Abu-Dabi, Budapesht,  Buxarest-Otopeni[58],  Katovitse, Kutaisi, Larnaka,  London-Gatvik,  London-Luton[59], Milan-Malpensa, Tel-Aviv[60],  Tirana[60]

Statistika

tahrir

Afina xalqaro aeroporti Gretsiyadagi eng katta va eng gavjum aeroportdir. 2021-yil oxiriga kelib, u Yevropaning eng gavjum 15-aeroport edi.

Yillik statistikasi

tahrir
Afina aeroportining yoʻlovchilar, parvozlar va yuk tashish statistikasi
Yillar Yoʻlovchilar soni Yoʻlovchilar sonining oʻzgarishi, %da Yuk tashish

ishlangan (kg.) 		Yuk tashishning oʻzgarishi, %da Parvozlar soni Parvozlar sonining oʻzgarishi, %da
2002 11,827,448 ▬ 106,813,249 ▬ 159,467 ▬
2003 12,352,394 3.6   109,741,122 2.7   170,129 6.7  
2004 13,662,332 11.5   118,999,247 8.4   191,048 12.3  
2005 14,281,020 4.5   115,942,974 2.6   180,936 5.3  
2006 15,079,708 5.6   120,174,745 3.6   190,872 5.6  
2007 16,538,043 9.7   118,972,376 1.0   205,295 7.6  
2008 16,466,491 0.4   122,195,965 2.7   199,418 2.9  
2009 16,225,589 1.5   104,520,932 10.5   210,147 5.4  
2010 15,411,099 5.0   96,676,103 7.5   191,766 8.7  
2011 14,446,971 6.3   85,831,845 11.2   173,296 9.6  
2012 12,944,041 10.4   76,424,557 11.0   153,295 11.5  
2013 12,536,057 3.2   74,874,633 2.0   140,448 8.4  
2014 15,196,369 21.2   77,337,956 3.3   154,530 10.0  
2015 18,087,377 19.0   80,475,761 4.0   176,156 14.0  
2016 20,016,998 10.7   88,477,196 9.9   189,137 7.4  
2017 21,737,787 8.6   90,176,471 1.9   195,951 3.6  
2018 24,135,736 11.0   92,573,026 3.1   217,094 10.8  
2019 25,573,993 6.0   94,621,875 1.5   225,628 3.9  
2020 8,078,394 68.4   75,783,363 19.4   112,415 50.2  
2021 12,345,786 52.8   96,907,000 27.9   158,950 41.4  
2022 22,728,750 84.1   106,103,811 6.8   213,352 34.2  
2023 (iyul) 15,370,069 30.1   -- n/a ▬ 133,700 14.1  

Mamlakatlar boʻyicha eng gavjum yoʻlovchi tashish yoʻnalishlari

tahrir

Quyidagi jadvalda 2021-yil davomida Afina xalqaro aeroportidagi yoʻlovchilar soni va 2020-yilga nisbatan oʻzgarishlar koʻrsatilgan[61].

Mamlakatlar boʻyicha yoʻlovchi tashish (2021)
Oʻrni Mamlakat manzili Yoʻlovchilar Oʻzgarishi, %da
GR Mahalliy 4 582 525 52.7  
1 Germaniya 982 302 28.6  
2 Fransiya 717 614 60.6  
3 Birlashgan Qirollik 603 980 6.4  
4 Italiya 577 034 53.0  
5 Kipr 554 463 38.9  
6 AQSH 450 981 2,079.5  
7 Shveysariya 366 848 26.6  
8 Niderlandiya 352 981 43.1  
9 Ispaniya 277 283 73.4  
10 Turkiya 251,191 88.4  

Aviakompaniyalar bozoridagi ulush 2021

tahrir
Afinadagi eng yaxshi aviakompaniyalar[62]
Oʻrni Aviakompaniya Bozor ulushi
1 Aegean Airlines 47,1%
Olympic Air
2 Sky Express 12%
3 Ryanair 7,4%
4 Lufthansa 3,2%
5 Air France 1,6%
6 KLM 1,6%
7 Swiss 1,5%
8 British Airways 1,5%
9 Emirates 1,4%
10 Wizzair 1,4%

Aviakompaniyalar ittifoqlarining bozor ulushi 2021-yil

tahrir
Afinadagi eng yaxshi aviakompaniyalar ittifoqlari[63]
O

nir

Aviakompaniya ittifoqi Bozor ulushi
1 Star Alliance 29,3%
2 Oneworld 6,7%
3 SkyTeam 3,8%
4 Biror ittifoqqa aʼzo boʻlmagan tashuvchilar 60,2%

Yoʻlovchilar 2021

tahrir
Afina aeroportidan eng gavjum Yevropa yoʻnalishlari[64]
Oʻrni Manzil Aeroport(lar) Yoʻlovchilar soni Top tashuvchilar
1 Larnaka LCA 553 554 Aegean Airlines, Cyprus Airways, Gulf Air, Sky Express, Wizz Air
2 London LHR, LGW, STN 549,116 Aegean Airlines, British Airways, easyJet, Jet2.com, Ryanair, Sky Express, Wizz Air
3 Parij CDG, ORY 506 281 Aegean Airlines, Air France, easyJet, Sky Express, Transavia France
4 Frankfurt FRA 327 557 Aegean Airlines, Lufthansa
5 Amsterdam AMS 320 354 Aegean Airlines, KLM, Transavia
6 Myunxen MUC 264 004 Aegean Airlines, Lufthansa, Sky Express
7 Istanbul IST, SAW 247 976 Aegean Airlines, Pegasus Airlines, Turkish Airlines
8 Vena VIE 244 994 Aegean Airlines, Austrian Airlines, Ryanair
9 Rim FCO, CIA 230 509 Aegean Airlines, ITA Airways, Ryanair, Sky Express
10 Milan MXP, BGY 224 247 Aegean Airlines, easyJet, Ryanair, Sky Express, Wizz Air
Afina aeroportidan eng gavjum qitʼalararo yoʻnalishlar [64]
Oʻrni Manzil Aeroport(lar) Yoʻlovchilar soni Tashuvchilar
1 Nyu-York JFK, EWR 282,511 American Airlines, Delta Air Lines, Emirates, United Airlines
2 Tel-Aviv TLV 198,977 Aegean Airlines, Arkia, Bluebird Airways, El Al, Israir, Ryanair, Tus Airways, Wizz Air
3 Qohira CAI 117,688 Aegean Airlines, EgyptAir
4 Dubay DXB 95,502 Emirates
5 Doha DOH 80,760 Qatar Airways
6 Bayrut BEY 59,980 Aegean Airlines, Middle East Airlines
7 Chikago ORD 58,543 American Airlines
8 Atlanta ATL 52,008 Delta Air Lines
9 Toronto YYZ 48,139 Air Canada, Air Transat
10 Vashington IAD 40,096 United Airlines
Afina aeroportidan eng gavjum mahalliy yoʻnalishlar[65]
Oʻrni Manzil Aeroport Yoʻlovchilar soni Tashuvchilar
1 Saloniki SKG 723 622 Aegean Airlines, Sky Express
2 Iraklion HER 578 227 Aegean Airlines, Sky Express, Volotea
3 Santorini JTR 524 008 Aegean Airlines, Ryanair, Sky Express, Volotea
4 Rodos RHO 386 488 Aegean Airlines, Sky Express
5 Xanya CHQ 384 851 Aegean Airlines, Ryanair, Sky Express
6 Mikonos JMK 253 803 Aegean Airlines, Sky Express, Volotea
7 Mitiliya MJT 192,146 Aegean Airlines, Sky Express
8 Paros PAS 191 690 Aegean Airlines, Sky Express
9 Korfu CFU 185 576 Aegean Airlines, Ryanair, Sky Express
10 Kos soʻm 154 460 Aegean Airlines, Sky Express

Yer usti transporti

tahrir

Temir yoʻl va metro

tahrir
 
Metro bekati
 
Vokzal platformalari

Aeroport terminalidan qulay tarzda qoʻshni temir yoʻl vokzaliga baland yoʻlak orqali kirish mumkin. Afina metrosining 3-yoʻli va shahar atrofi temir yoʻl xizmati Proastiakos ushbu bekatga va bekatdan poezdlarni olib boradi[66].

Yoʻl

tahrir

Aeroportga Afinaning markazi va shimolidan Attiki Odos pullik avtomagistrali orqali, gʻarbiy tomondan Varis-Koropiou magistrali, janubdan Laurio magistrali va sharqdan Spata-Loutsa magistrali orqali borish mumkin. Aeroportda turli xil avtotoʻxtash joylari orasidan 3 xil avtoturargoh lotlari mavjud. Kelish darajasida, aeroport terminali qarshisida joylashgan aeroport P1 va P2 uchastkalarida 1357 ta mashinalar joyi bilan besh soatgacha qisqa muddatli toʻxtash joyini taklif etadi[67]. Uzoq muddatli avtoturargoh aeroportning asosiy kirish yoʻli (Attiki Odos) boʻylab joylashgan boʻlib, P3 uchastkasida 5802 ta mashinalar joyi mavjud[68]. Yoʻlovchilarni tashish uchun bepul avtobus mavjud, shu bilan birga uchastkalarga terminalgacha piyoda borish mumkin. Premium valet xizmati, shuningdek, 3-kirishda joʻnab ketish darajasida ham taklif etiladi[69].

Taksi

tahrir

Taksilar kelish darajasining 3-chiqishida joylashgan belgilangan taksi kutish maydonida mavjud[70] [71]. Limuzin xizmati, shuningdek, 3 va 4-chi chiqishlar oraligʻidagi kelish darajasining ichki chekkasi tomonidan soʻrov boʻyicha ham mavjud[70] [72].

Avtobus

tahrir

Toʻrtta avtobus yoʻnalishlari (X93, X95, X96, X97)[73] toʻgʻridan-toʻgʻri Afinaning katta hududiga ulanadi, X95 Sintagma maydonidan boshlanadi, X93 aeroportni shaharlararo avtovokzallarga bogʻlaydi (KTEL Kifissos avtobus terminali va Liosion avtobus terminali), X96 Afinaning asosiy porti Pirey va X97 Elliniko metro bekatiga 2-yoʻl janubiy terminalini bogʻlaydi[74]. Avtobuslar yoʻlovchilarni joʻnash darajasida tushiradi va 4 va 5 chiqishlar oraligʻida kelganlar darajasidan joʻnaydi[74]. KTEL Express tomonidan mintaqaviy avtobus xizmatlari aeroportga ishlaydi, hozirda aeroportni Rafina, Markopoulo, Lavrio, Kalyviya va Keratea bilan bogʻlaydi[74].

Boshqa imkoniyatlari

tahrir
 
Chakana savdo parkining havodan koʻrinishi
  • Aegean Airlines va Olympic Airning bosh ofisi aeroport mulkidagi 57-binoda joylashgan[75] [76]. Olympic Air kompaniyasining ofislari 53A binosida ham mavjud[77].
  • Havo hodisalarini tekshirish va aviatsiya xavfsizligi kengashi 11-binodagi 1311-ofisda oʻz ofisiga ega[78].
  • Gretsiyaning Goody’s SA fast food kompaniyasining bosh ofisi 14B binosida joylashgan[79].
  • Sofitel mehmonxonasi
  • Chakana savdo parki
  • Aeroportda potentsial xavfli materiallarga ishlov berish uchun Herkules va Uliss nomli ikkita robot tizimi qoʻllanadi. Ular Stavros Niarchos fondi tomonidan xayriya qilingan[80].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Athens International Airport "El.Venizelos" Facts & Figures“. aia.gr. Qaraldi: 2021-yil 12-yanvar.
  2. ↑ „Eleftherios Venizelos International Airport - Airport Technology“. Airport Technology.
  3. ↑ „OP 30 European Airports“. Aci-europe.org. Qaraldi: 2020-yil 1-mart.
  4. ↑ „The Airport Company“. Qaraldi: 2016-yil 4-yanvar.
  5. ↑ „Copelouzos Group – Athens International Airport“. 2020-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-yanvar.
  6. ↑ „Hochtief sells airport unit to Canada's PSP Investments for 18.4 billion“. Reuters (2013-yil 7-may). Qaraldi: 2016-yil 4-yanvar.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Dixon, Tony. „Athens International Airport“ (en). Airliner World. Athens, Greece: Key Publishing (2010-yil fevral), s. 91–92, 95–96. 2011-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 30-yanvar.
  8. ↑ „Athens Airport History“.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Athens International Airport (2007-yil 17-oktyabr). „Athens International Airport: Diversion airport for A380 flight“. Press-reliz.  „On the occasion of the delivery of the first Airbus A380 for commercial services, Athens International Airport (AIA) announces that Airbus, Singapore Airlines, Emirates and Qantas have identified AIA as an en-route alternate airport for an A380 diversion.“
  10. ↑ „Στο "Ελευθέριος Βενιζέλος" το μεγαλύτερο και πιο χλιδάτο αεροπλάνο του κόσμου [εικόνες“]. iefimerida.gr.
  11. ↑ „A Greek island“. The Economist. Qaraldi: 2022-yil 27-dekabr.
  12. ↑ „Gulf Air Resumes Athens Service from mid-June 2014“. Airlineroute.net (2014-yil 11-aprel). Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  13. ↑ „Singapore Airlines Resumes Athens Service June – Oct 2014“. Airlineroute.net (2013-yil 2-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  14. ↑ „ETIHAD Boosts Athens Frequencies from July 2014“. Airlineroute.net (2014-yil 28-mart). Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  15. ↑ „QATAR Airways Increases Athens Capacity from late-March 2014“. Airlineroute.net (2014-yil 4-fevral). Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  16. ↑ „Emirates S14 Operation Changes as of 03MAR14“. Airlineroute.net (2014-yil 3-mart). Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  17. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2015“. aia.gr. 2016-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-yanvar.
  18. ↑ „AIA "El.Venizelos" Aircraft Movements Development 2015“. aia.gr. 2016-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-yanvar.
  19. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2016“. aia.gr. 2017-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 5-yanvar.
  20. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2017“. aia.gr. 2018-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-yanvar.
  21. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2018“. aia.gr. 2019-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 7-yanvar.
  22. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2018“. aia.gr. 2019-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 7-yanvar.
  23. ↑ „AIA "El.Venizelos" Passenger Traffic Development 2019“. aia.gr. 2019-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-oktyabr.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Bates, Joe. "Positive Thinking". Airport World (Airports Council International – aci.aero) 14 (1). Archived from the original on 2011-07-21. https://web.archive.org/web/20110721032450/http://www.aia.gr/UserFiles/File/Press/ClippingsEn/2009/Airport_World_CEO_Y_Paraschis_Positive_Thinking.pdf. 
  25. ↑ „AIA "El.Venizelos" Current Tenders“. aia.gr. Qaraldi: 2018-yil 22-mart.
  26. ↑ Eiselin. „Untätige Airbus A340 verlassen Athen“ (de-CH). aeroTELEGRAPH (2017-yil 18-fevral). Qaraldi: 2022-yil 27-dekabr.
  27. ↑ 27,0 27,1 „AEGEAN AIRLINES EXPANDS EGYPT NETWORK IN NW23“.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 28,7 „AEGEAN AIRLINES NS23 INTERNATIONAL SERVICE UPDATE – 25SEP22“.
  29. ↑ „Aegean Airlines commencing Athens-Baku service from late Sep-2023“.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 „Aegean Airlines / Olympic Air NW23 Domestic Operation Changes“. Aeroroutes. Qaraldi: 2023-yil 3-avgust.
  31. ↑ „AEGEAN AIRLINES RESUMES KUWAIT SERVICE FROM JUNE 2023“.
  32. ↑ „Aegean Airlines NS24 Service Increases – 31JUL23“. AeroRoutes.
  33. ↑ „Winter 2023/24: Aegean takes on Athens-Innsbruck“ (2023-yil 31-may).
  34. ↑ „AEGEAN AIRLINES ADDS ATHENS – KALAMATA IN NS23“.
  35. ↑ „Aegean becomes twelfth airline to serve Lille Airport“ (2023-yil 9-fevral).
  36. ↑ „AEGEAN AIRLINES ADDS SEASONAL NEWCASTLE SERVICE IN NS23“. Aeroroutes (2022-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 29-noyabr.
  37. ↑ „Aegean Airlines apre un volo stagionale su Olbia“ (2023-yil 13-yanvar).
  38. ↑ „AEGEAN AIRLINES NS23 ITALY NETWORK EXPANSION“ (2023-yil 17-yanvar).
  39. ↑ „Aegean to connect Athens to Bosnia's Banja Luka - report“. SeeNews (2023-yil 26-yanvar).
  40. ↑ „Στις 22 Δεκεμβρίου η νέα απευθείας αεροπορική σύνδεση Σαγκάη – Αθήνα“ (2022-yil 30-noyabr).
  41. ↑ „Launch of regular air routes between Athens and Benghazi, Lybia“ (2023-yil 2-mart).
  42. ↑ „Greece's Air Mediterranean to inaugurate first flight from Europe to Syria in over a decade!“ (2023-yil 8-mart).
  43. ↑ „easyJet launch new summer routes for Portugal“.
  44. ↑ „Jet2 adds five new routes to summer 2023 programme“.
  45. ↑ „KOREAN AIR 2Q23 EUROPEAN CHARTERS“.
  46. ↑ „Kuwait Airways to Athens, Mykonos June 14“.
  47. ↑ „MARATHON AIRLINES OUTLINES PRELIMINARY SCHEDULE FROM MARCH 2023“. Aeroroutes (2023-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 25-yanvar.
  48. ↑ „High Demand Sees PLAY Extend Athens Schedule Amid Inauguration“ (2023-yil 4-iyun).
  49. ↑ „Ryanair adds five new routes, increases airport presence (Updated) Andoza:Pipe Cyprus Mail“ (2022-yil 21-noyabr).
  50. ↑ „Κέρκυρα: Από το 2023 η Ryanair θα συνδέει την Κέρκυρα με Αθήνα και Θεσσαλονίκη.“ (2022-yil 17-noyabr).
  51. ↑ „H Ryanair επαναφέρει το Αθήνα-Χανιά“ (2022-yil 18-noyabr).
  52. ↑ „SCOOT NW23 EUROPE SERVICE CHANGES“ (2023-yil 25-iyul).
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 „SKY express: Ξεκινά απευθείας πτήσεις σε Φρανκφούρτη, Ντίσελντορφ, Βαρσοβία“ (2023-yil 3-avgust).
  54. ↑ 54,0 54,1 „Milan, Munich and Sofia: new destinations for SKY express“ (2022-yil 5-avgust).
  55. ↑ „TUS to launch new flights to Crete, Israel“ (2022-yil 23-sentyabr).
  56. ↑ „Volotea: Nuove tratte da Cagliari per Barcellona, Atene e Brindisi“ (2023-yil 27-yanvar).
  57. ↑ „Volotea: New Athens-Toulouse Route for Summer 2023“ (2022-yil 6-dekabr).
  58. ↑ „Wizz Air: București - Atena, Larnaca și Praga din decembrie 2022“ (2022-yil 7-sentyabr).
  59. ↑ Davies, Phil „Wizz Air to resume Luton-Athens service“. Travel Weekly. Qaraldi: 2022-yil 31-avgust.
  60. ↑ 60,0 60,1 „Nuove rotte Wizz Air da Londra e Atene“ (2022-yil 22-sentyabr).
  61. ↑ „Aerostat Handbook 2021“.
  62. ↑ „Aerostat Handbook“. Athens International Airport. 2021-yil 31-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-oktyabr.
  63. ↑ „Aerostat Handbook 2021“.
  64. ↑ 64,0 64,1 „Aerostat Handbook 2021“.
  65. ↑ „Aerostat Handbook 2021“.
  66. ↑ „Metro“. Athens International Airport. 2010-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  67. ↑ „Short Term Parking (P1 & P2)“. Athens International Airport. 2009-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  68. ↑ „Long Term Parking (P3)“. Athens International Airport. 2010-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  69. ↑ „Executive Valet Parking“. Athens International Airport. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  70. ↑ 70,0 70,1 „Taxi & Limo Service“. Athens International Airport. 2010-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  71. ↑ „Athens Airport Taxi & Athens Airport Transfers“. AtoB Transfer. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.
  72. ↑ „Athens Airport Taxi & Athens Airport Transfers“. Sun & Sea Transfer. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.
  73. ↑ „Γραμμές Αεροδρoμίου“. Oasa.gr. 2021-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-mart.
  74. ↑ 74,0 74,1 74,2 „Bus Services“. Athens International Airport. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  75. ↑ „Official Olympic Air website Andoza:Pipe Flights in Greece“. www.olympicair.com. Qaraldi: 2022-yil 27-dekabr.
  76. ↑ "Travelair Club / Partners Terms and Conditions (Wayback Machine saytida 2013-12-02 sanasida arxivlangan)."
  77. ↑ „Official Olympic Air website Andoza:Pipe Flights in Greece“. www.olympicair.com. Qaraldi: 2022-yil 27-dekabr.
  78. ↑ "Contact Us." (Archive) Air Accident Investigation and Aviation Safety Board.
  79. ↑ „Contact Andoza:Pipe Vivartia“ (en-US). Qaraldi: 2022-yil 27-dekabr.
  80. ↑ „Take-over / Hand-over of 2 robots for suspected devices at the Athens International Airport“. Athens International Airport. Qaraldi: 2020-yil 11-noyabr.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Afina_xalqaro_aeroporti&oldid=5188849" dan olindi