Grzegorz Bolesław Lato (talaffuzi: Gregoriy Beloslav Lato) (1950-yil 8-aprelda tugʻilgan) — polshalik sobiq professional futbolchi va murabbiy, yarim himoyachi sifatida oʻynagan. Grzegorz Lato 1970-yillar va 80-yillarning boshlarida mashhurlikka erishgan Polsha futbolchilarining oltin avlodi aʼzosi edi. U1972-yilda Myunxendagi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida oltin medal bilan boshlangan va 1982-yilda Ispaniyada boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha Jahon chempionatida uchinchi oʻrin bilan yakunlangan beshta yirik turnirda Polshani himoya qildi. Grzegorz Lato 1974-yilgi Jahon chempionatida oʻz karerasining choʻqqisiga chiqdi, u yerda Grzegorz Lato eng yaxshi toʻpurar va bugungi kunga qadar sharafni qoʻlga kiritgan yagona polyak edi. Futbolchilik faoliyatini yakunlagach, Grzegorz Lato Polsha va undan tashqarida bir qancha klublarda qisqa muddat bosh murabbiylik qilgan.

Dziwnowdagi Sports Star Avenue-da G.Lato medali va avtografining nusxasi

2008-yil 30-oktyabrda Grzegorz Lato Polsha futbol assotsiatsiyasi (PZPN) prezidenti etib saylandi. PZPN prezidenti sifatida Grzegorz Lato Polsha bilan birgalikda mezbonlik qilgan Evro-2012 turnirini boshqargan. Nihoyat, 2012-yil 26-oktyabrda uning oʻrnini Zbignev Boniek egalladi[1].

Klub faoliyati

tahrir

Stal Mielec

tahrir

Lato Malborkda tugʻilgan. Grzegorz Lato Stal Mielecga 1966-yilda oʻsmirlik davrida kelgan. Keyingi 14 yil davomida Grzegorz Lato Stalni Ikkinchi diviziondan Polsha futbolining yuqori pogʻonasiga va uning tarixidagi eng muvaffaqiyatli davriga olib keldi. u yerdagi faoliyati davomida klub 1973 va 1976-yillarda ikki marta Ekstraklasa — Polsha birinchi divizionida gʻalaba qozongan, shuningdek, Yevropa musobaqalarining doimiy ishtirokchisi boʻlgan. Ushbu muvaffaqiyat davri 1975-76-yilgi UEFA kubogining chorak finalida chiqishlari bilan yakunlandi. Grzegorz Lato oʻzining sermahsul gollari bilan klubning yaxshi formasini ilhomlantirdi va 272 oʻyinda 111 gol kiritdi. Grzegorz Lato 1972-73 va 1974-75 mavsumlarida Ekstraklasaning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan[2].

Xalqaro maydondagi faoliyati

tahrir

Lato 1970-80-yillarda 13 yil davomida Polsha terma jamoasi sharafini himoya qilgan va jami 100 ta oʻyin oʻtkazgan. Grzegorz Lato Polsha terma jamoasining afsonaviy murabbiyi Kazimierj Gorski qoʻl ostida ilk bor 1972-yilgi Yevropa chempionati saralash bosqichida Gʻarbiy Germaniyaga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan. Oʻyin 1:3 hisobida magʻlubiyat bilan yakunlandi. Grzegorz Lato oʻzining ichki gol urish boʻyicha sermahsul rekordini xalqaro-maydonga oʻtkaza oldi va u yerda, ayniqsa, katta oʻyinlarda oʻzining ajoyib mahorati bilan mashhur boʻldi[3].

Jahon chempionati

tahrir

1974-yilgi Jahon chempionati

tahrir

Latoning professional faoliyatidagi eng yuqori choʻqqi 1974-yilda Gʻarbiy Germaniyada boʻlib oʻtgan jahon chempionatiga toʻgʻri keldi. 4-guruhda Argentina va Italiya hamda Gaiti bilan bir qatorda Polsha birinchi turni qiyin oʻtkazdi. Lato darhol taʼsir oʻtkazdi. Polshaning Argentinaga qarshi birinchi oʻyinida Grzegorz Lato 2 ta gol urib, Polshani 3:2 hisobida tarixiy gʻalabaga olib keldi. Gʻayratli boʻlgan Polsha keyingi oʻyinda Gaitini 7:0 hisobida magʻlub etdi, Lato esa yana 2 ta gol kiritdi. Nihoyat, Polsha Italiyani 2:1 hisobida magʻlub etib, guruh bosqichini 4-guruhning magʻlubiyatsiz gʻolibi sifatida yakunladi.

Ikkinchi turda Polsha Gʻarbiy Germaniya, Shvetsiya va Yugoslaviya bilan „B“ guruhidan joy oldi. Turnir davom etar ekan, Lato oʻzining ajoyib formasini davom ettirdi. Polsha Shvetsiyani 1:0 va Yugoslaviyani 2:1 hisobida magʻlub etdi, Lato ikkala oʻyinda ham gʻalaba gollariga hissa qoʻshdi. Polshaning guruhdagi soʻnggi oʻyini Gʻarbiy Germaniyaga qarshi kechdi. Nemislar Shvetsiya va Yugoslaviyani ham magʻlub etib, har ikki jamoani ochkolar boʻyicha tenglashtirgan edi. Shunday qilib, oʻyin B guruhini 1 yoki 2-oʻrinda kim yakunlashini hal qilishda hal qiluvchi rol oʻynaydi — gʻolib finalga yoʻl oladi, magʻlub boʻlgan uchinchi oʻrin uchun pley-offga yoʻl oladi. Polsha kuchli oʻyin koʻrsatdi, koʻpincha Gʻarbiy-Germaniya darvozasiga xavf tugʻdirdi. Biroq, Lato gol ura olmadi va Polsha 1:0 hisobida magʻlub boʻldi — bu ularning turnirdagi yagona magʻlubiyati edi.

Polshaning turnirdagi soʻnggi oʻyini Braziliyaga qarshi uchinchi oʻrin uchun pley-off boʻldi. Qizgʻin kechgan oʻyinda Lato yana farqni isbotlab, yagona gol urdi va Polsha terma jamoasini bronza medaliga olib chiqdi. Grzegorz Lato 7 ta gol urib, turnirni eng yaxshi toʻpurar sifatida yakunladi[3].

1978-yilgi Jahon chempionati

tahrir

Lato 1974-yilgi jahon chempionatida Polshaning eng yaxshi futbolchisi boʻlgan edi. Biroq, 1978-yilda Argentinada boʻlib oʻtgan turnirda Grzegorz Lato oʻzining ajoyib formasini takrorlay olmadi. Birinchi turda Polsha Gʻarbiy Germaniya, Meksika va Tunis bilan 2-guruhdan joy oldi. Polsha yaxshi natija koʻrsatdi, Gʻarbiy Germaniya bilan 0:0 hisobida durang oʻynab, guruhda gʻalaba qozondi va Tunis va Meksikaga qarshi mos ravishda 1:0 va 3:1 hisobida gʻalaba qozondi. Lato esa Tunis darvozasiga hal qiluvchi gol boʻlsa-da, faqat bitta gol ura oldi.

Ikkinchi turda Polsha terma jamoasi turnir favoritlari boʻlgan Argentina va Braziliya va Peruga qarshi „oʻlim guruhi“ga kirdi. Afsuski, Lato toʻrt yil oldingi oʻyinini tiklay olmadi, Braziliya darvozasiga bitta gol urdi. Polsha mezbon Argentina va Braziliyani mos ravishda 0:2 va 1:3 hisobida magʻlub etib, uchinchi oʻrinni egalladi. Polsha Peruni 1:0 hisobida magʻlub etishga muvaffaq boʻldi, ammo bu B guruhida 2-oʻrinni qoʻlga kiritish uchun etarli boʻlmadi va ular tegishli tarzda musobaqadan chiqib ketishdi. Polshaning barcha 6 oʻyinida-maydonga tushgan Lato turnirni atigi 2 ta gol bilan yakunladi[3].

1982-yilgi Jahon chempionati

tahrir

Polsha 1982-yilda Ispaniyada boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha jahon chempionatiga yoʻllanma olganida Lato 32 yoshda edi. Uning yoshi oʻtib borar edi va unga oldingi karerasini belgilab beradigan ajoyib sur’at yoʻq edi. Lato hali ham asosiy jamoa oʻyinchisi edi, lekin Polshaning turnirdagi 7ta oʻyinida Grzegorz Lato birinchi turda Polsha Peruni 5:1 hisobida magʻlub etgan oʻyinda faqat bitta gol ura oldi. Biroq, polshalik buyuk futbolchilarning yangi avlodida bir nechta oʻyinchilar yetishib chiqdi, ularning asosiysi Belgiyaga qarshi oʻyinda xet-trik qayd etgan Zbignev Boniek boʻshliqni toʻldirishga muvaffaq boʻldi. Gol yoʻqligiga qaramay, Lato jamoaning oʻyiniga va muhim roliga hissa qoʻshdi. Yakunda Polsha Fransiyaga qarshi uchinchi oʻrin uchun pley-offga chiqdi. Ular 3-2 hisobida gʻalaba qozonishdi va Lato oʻz kolleksiyasiga Jahon kubogining yana bir bronza medalini qoʻshdi.

Olimpiada oʻyinlari

tahrir

Lato ikkita yozgi Olimpiada oʻyinlarida futbol musobaqalarida medallarni qoʻlga kiritdi: 1972-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida oltin medal va 1976-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida kumush medal.

Uning nafaqaga chiqishidan oldingi soʻnggi oʻyini 1984-yil 17-aprelda Belgiyaga qarshi oʻrtoqlik oʻyini boʻldi. Grzegorz Lato 85-oʻyinda-maydonga tushdi va Polsha oʻyinda 0:1 hisobida magʻlub boʻldi. Lato 45 ta gol urdi va Polsha terma jamoasi tarixidagi eng koʻp gol urgan uchinchi oʻrinni egalladi, Robert Levandovski va Vlodzimer Lubanskidan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. Shuningdek, Grzegorz Lato har bir oʻyinda 0,43 ta gol urish boʻyicha ajoyib rekordga ega edi. Grzegorz Lato bir asrlik oʻyinga erishgan birinchi polshalik futbolchi edi [1].

Murabbiylik faoliyati

tahrir

1996-yilda Polsha futbol assotsiatsiyasining murabbiylar maktabini tamomlagan. Futbolchilik faoliyatini yakunlagach, murabbiy boʻldi. Dastlab Grzegorz Lato Kanadada murabbiylik qilgan va u yerda North York Rockets (1988-1990) jamoasini boshqargan. Keyin Grzegorz Lato oʻzining eski klubi Stal Mielecga (1991-1993 va 1996-1997) qaytib, Polshaning bir qancha boshqa klublariga: Olimpia Poznan (1993-1995) va Amika Vronkiga (1995-1996) murabbiylik qildi. Grzegorz Lato Gretsiyada Kavala boshqaruvchisi sifatida qisqa vaqt ishladi (1997), nihoyat Polshaga qaytib keldi va oxir-oqibat Vidzew Lodz (1999) bilan ishlashdan nafaqaga chiqdi.

 
Lato (chapda) va braziliyalik Marinyo Chagas Myunxenda 1974-yilgi Jahon chempionati paytida

Futbol faoliyatidan keyin

tahrir

Lato Demokratik Chap Alyans aʼzosi sifatida 2001—2005-yillarda Rzeshov viloyati uchun polshalik senator boʻlgan.

2008-yil oktyabr oyida Grzegorz Lato Polsha FA (PZPN) prezidenti etib saylandi. 2011-yilda bergan intervyusida Lato, agar Polsha Yevro-2012 chorak finaliga chiqa olmasa, Grzegorz Lato Polsha Futbol Federatsiyasi prezidenti lavozimidan isteʼfoga chiqishini aytdi. 2012-yil 16-iyun kuni Polsha Chexiyaga 0:1 hisobida magʻlub boʻlganidan soʻng, bu ularni UEFA Yevropa chempionati (2012) guruh bosqichida rasman chiqarib yuborgan edi, Grzegorz Lato isteʼfoga chiqishdan bosh tortdi. Grzegorz Lato qayta saylanishga intilmadi va 2012-yil oktyabr oyida uning oʻrniga Zbignev Boniek tayinlandi.

Oʻyin uslubi

tahrir

Ajoyib tezlashuvga ega boʻlgan isteʼdodli oʻng qanot himoyachisi xalqaro miqyosda unga qoʻyilgan yuksak umidlarni doimo oqladi. Lato olomonni xushnud qiluvchi emas, balki barqaror jamoa oʻyinchisi sifatida mashhur edi. Uning-maydondagi zoʻr xabardorligi va moslashuvchanligi — Grzegorz Lato koʻpincha hujumchi sifatida oʻynadi — unga xalqaro va klub darajasida muvaffaqiyatga erishishga imkon berdi.

Faoliyat statistikasi

tahrir
Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar[4]
Klub Mavsum Liga Jami
Oʻyinlar Gollar
Stal Mielec 1969-1970-yillar Ekstraklasa 18 6
1970-1971-yillar Ekstraklasa 11
1971-1972-yillar Ekstraklasa
1972-1973-yillar Ekstraklasa 24 13
1973-1974-yillar Ekstraklasa 13
1974-1975-yillar Ekstraklasa 19
1975-1976-yillar Ekstraklasa 30 14
1976-1977-yillar Ekstraklasa
1977-1978-yillar Ekstraklasa
1978-1979-yillar Ekstraklasa
1979-1980-yillar Ekstraklasa
Jami 295 117
KSC Lokeren 1980-1981-yillar Belgiya Pro ligasi 33 6
1981-1982-yillar Belgiya Pro ligasi 31 6
Jami 64 12
Atlante 1982-1983-yillar Liga MX 36 15
1983-1984-yillar Liga MX 5 1
Jami 41 16
Poloniya Hamilton 52 20
Karyera jami 452 165

Xalqaro gollar

tahrir
Ballar va natijalar birinchi boʻlib Polshaning gollari roʻyxatini koʻrsatadi, ballar ustuni har bir Lato golidan keyin ochkoni koʻrsatadi .
Grzegorz Lato tomonidan xalqaro-maydonda urilgan gollar
No. Sana Joy Raqib Hisob Musobaqa
1 19-avgust 1973 Varna, Bolgariya   Bolgariya 2-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
2
3 26-sentyabr 1973 Chorzów, Polsha   Uels 3-0 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi
4 15-may 1974 Warsaw, Polsha   Gretsiya 2-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
5 15-iyun1974 Stuttgart, GFR   Argentina 3-2 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati
6
7 19-iyun1974 Munich, GFR   Haiti 7-0 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati
8
9 26-iyun1974 Stuttgart, GFR   Shvetsiya 1-0 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati
10 30-iyun1974 Frankfurt, GFR   Yugoslaviya 2-1 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati
11 6-iyul 1974 Munich, GFR   Braziliya 1-0 1974-yilgi FIFA Jahon chempionati
12 1-sentyabr 1974 Helsinki, Finlandiya   Finlandiya 2-1 UEFA Euro 1976 saralashi
13 4-sentyabr 1974 Warsaw, Polsha Germaniya Demokratik Respublikasi 1-3 Oʻrtoqlik uchrashuvi
14 9-oktyabr 1974 Poznań, Polsha   Finlandiya 3-0 UEFA Euro 1976 saralashi
15 26-mart 1975 Poznań, Polsha   AQSh 7-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
16
17 28-may 1975 Halle, East Germany Germaniya Demokratik Respublikasi 2-1 Oʻrtoqlik uchrashuvi
18 24-iyun1975 Seattle, AQSh   AQSh 4-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
19 6-iyul 1975 Montreal, Kanada   Kanada 8-1 Oʻrtoqlik uchrashuvi
20
21
22 10-sentyabr 1975 Chorzów, Polsha   Niderlandiya 4-1 1976-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari saralashi
23 25-iyul 1976 Montreal, Kanada   Shimoliy Koreya 5-0 1976-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari
24
25 31-iyul 1976 Montreal, Kanada Germaniya Demokratik Respublikasi 1-3 1976-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari
26 16-oktyabr 1976 Porto, Portugal   Portugaliya 2-0 1978-yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi
27
28 15-may 1977 Limassol, Kipr   Kipr Respublikasi 3-1 1978-yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi
29 29-may 1977 Buenos Aires, Argentina   Argentina 1-3 Oʻrtoqlik uchrashuvi
30 12-iyun1977 La Paz, Bolivia   Bolivia 2-1 Oʻrtoqlik uchrashuvi
31 7-sentyabr 1977 Volgograd, Soviet Union Sovet Ittifoqi 1-4 Oʻrtoqlik uchrashuvi
32 21-sentyabr 1977 Chorzów, Polsha   Daniya 4-1 1978-yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi
33 5-aprel, 1978 Poznań, Polsha   Gretsiya 5-2 Oʻrtoqlik uchrashuvi
34 26-aprel, 1978 Warsaw, Polsha   Bolgariya 1-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
35 6-iyun1978 Rosario, Argentina   Tunis 1-0 1978-yilgi FIFA Jahon chempionati
36 21-iyun1978 Mendoza, Argentina   Braziliya 1-3 1978-yilgi FIFA Jahon chempionati
37 6-sentyabr 1978 Reykjavík, Islandiya   Islandiya 2-0 UEFA Euro 1980 saralashi
38 21-mart 1979 Algiers, Jazoir   Jazoir 1-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
39 4-aprel, 1979 Chorzów, Polsha   Vengriya 1-1 Oʻrtoqlik uchrashuvi
40 29-avgust 1979 Warsaw, Polsha   Ruminiya 3-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
41 26-mart 1980 Budapest, Vengriya   Vengriya 1-2 Oʻrtoqlik uchrashuvi
42 4-aprel, 1980 Brussels, Belgiya   Belgiya 1-2 Oʻrtoqlik uchrashuvi
43 22-iyun1980 Warsaw, Polsha   Iroq 3-0 Oʻrtoqlik uchrashuvi
44 29-iyun1980 São Paulo, Braziliya   Braziliya 1-1 Oʻrtoqlik uchrashuvi
45 22-iyun1982 A Coruña, Ispaniya   Peru 5-1 1982-yilgi FIFA Jahon chempionati

Yutuqlari

tahrir
 
2006-yilda tasvirlangan Wladisławowodagi Lato yulduzi

Stal Mielec

  • Polsha Premer-ligasi: 1973, 1976
  • Polsha kubogi finalchisi: 1976-yil

Atlante FK

  • KONKAKAF chempionlar kubogi: 1983-yil

Lokeren SC

  • Belgiya kubogi finalchisi: 1981-yil

Individual

  • Polsha Premer-ligasi toʻpurari: 1973, 1975
  • Piłka Nożna yilning eng yaxshi futbolchisi: 1977, 1981
  • Yilning eng yaxshi sportchisi: 1974, 1977

Xalqaro maydonda

tahrir

Polsha

  • Olimpiada oltin medali: 1972-yil
  • Olimpiada kumush medali: 1976-yil
  • FIFA Jahon chempionati — uchinchi oʻrin: 1974, 1982

Individual

  • FIFA Jahon chempionati „Oltin butsa“: 1974-yil
  • FIFA Jahon kubogi yulduzlari jamoasi: 1974-yil
  • Polshaning eng yaxshi futbolchisi: 1977, 1981

Manbalar

tahrir
  1. Radnedge, Keir. 50 Years of the European Cup and Champions League. ASIN 1844425290. 
  2. Wilson, Jonathan. Behind the Curtain: Travels in Football in Eastern Europe. ASIN 0752869078. 
  3. 3,0 3,1 3,2 Crouch, Terry. The World Cup: The Complete History, 1 March 2006. ISBN 1845131495. 
  4. Grzegorz Lato National-Football-Teams.com saytida

Havolalar

tahrir